به گزارش سرویس فضای مجازی خبرگزاری فارس، سایت دیدبان نوشت: 5 مرداد ماه 1358 آیتالله طالقانی به دستور حضرت امام خمینی، اولین نماز جمعه انقلاب را اقامه کرد؛ اما پایان حیات طالقانی در شهریور ماه 58 اجازه بیش از 6 هفته اقامه نماز جمعه را به او نداد؛ پس از ایشان، 13 خطیب دیگر نماز جمعه را تا کنون برعهده گرفته اند: آیات منتظری، خامنهای، مهدوی کنی، ربانی املشی، هاشمی رفسنجانی، امامی کاشانی، جنتی، طاهری خرم آبادی، موسوی اردبیلی، یزدی، خاتمی، صدیقی و موحدی کرمانی ائمه جمعه تهران در طول این 34 سال است. نوشتار حاضر تلاشی است در جهت معرفی خطبای نماز جمعه تهران در طول 34 سال گذشته؛ اسامی ائمه جمعه به ترتیب اولین اقامه نماز ارائه شده است.
1. آیتالله سیدمحمود طالقانی؛ اولین خطیب جمعه تهران
اولین خطیب نماز جمعه تهران در 5 مرداد 58 ، آیتالله سید محمود طالقانی بود. مردادماه 1358 حضرت امام خمینی او را مأمور به اقامه نماز جمعه در تهران کرد؛ آیتالله طالقانی نخستین نماز جمعه را در زمین چمن دانشگاه تهران اقامه کرد.
هر چند با رحلت آیتالله طالقانی در 19 شهریور 1358 مدت اقامه این نماز توسط ایشان 6 هفته بیشتر به طول نینجامید؛ اما در مدتی که ایشان نماز جمعه را اقامه میکردند جمعیت چشمگیری در صفوف نماز جمعه حاضر میشدند.
امام خمینی پس از رحلت آیتالله طالقانی، در حکم انتصاب امام جمعه بعدی تهران نوشتند که « مرحوم مجاهد بزرگوار آقاى طالقانى، پس از عمرى مجاهدت و پاسدارى از اسلام، به رحمت خداوند پیوست و ما را سوگوار کرد. تکلیف پاسدارى از اسلام به عهده همه ماست؛ و من شما را... براى دژ محکمى که آن فقید سعید پاسدار آن بود انتخاب و منصوب نمودم».(1)
2. آیتالله حسینعلی منتظری: امامت جمعه 4 ماهه
با رحلت آیتالله طالقانی، مسئولیت خطیر اقامه نماز جمعه در تهران بر دوش آیتالله منتظری گذاشته شد؛ با توجه به اینکه در آن روزها منتظری به خاطر فعالیت در مجلس خبرگان قانون اساسی در تهران به سر میبرد، حضرت امام وی را به امامت جمعه تهران منصوب کردند. 21 شهریور ماه 58 تاریخ انتصاب آیتالله منتظری توسط حضرت امام برای امامت جمعه بود.
اسدالله بادامچیان درباره دلیل انتصاب منتظری به عنوان جانشین آیتالله طالقانی به سمت نماز جمعه مینویسد: « صبح روز وفات مرحوم آیتالله طالقانی که ملیگراها داشتند مرحوم زنجانی را برای امامت جمعه تهران طراحی میکردند که بر امام تحمیل نمایند؛ دوستان مؤتلفه با شهید آیتالله بهشتی موضوع را در میان گذاشتند و بهشتی صبح زود به امام فرمود که بهترین، آیتالله خامنهای هستند لکن به طور موقت پیشنهاد این است که به آقای منتظری حکم داده شود بعد در فرصت مناسب آقای خامنهای منصوب گردند و امام این را پسندید.»(2)
به هر تقدیر آیتالله منتظری برای مدت چهار ماه امامت جمعه تهران را بر عهده داشت. نکته جالب توجه دیگر این است که مشاهدات نشان میدهد که استقبال از نماز جمعه منتظری، نسبت به آیتالله طالقانی کاهش داشته است؛ البته میتوان این را به حساب حضور برخی اعضای سازمان مجاهدین در نماز جمعه طالقانی نیز دانست. با این حال در یکی از گزارشات سفارت امریکا، در اسناد لانه جاسوسی به این امر اشاره شده است.(3)
3. آیتالله سیدعلی خامنهای؛ باسابقهترین امام جمعه
با سابقه ترین خطیب نماز جمعه تهران آیتالله خامنهای است؛ ایشان در 24 دی ماه 1358 توسط حضرت امام خمینی به امامت جمعه تهران منصوب شدند. امام خمینی در حکم انتصاب خود نوشتند که « جنابعالى که بحمد اللَّه به حُسن سابقه موصوف و در علم و عمل شایسته هستید به امامت جمعه تهران منصوب مىباشید»(4) و اینگونه به تجلیل از شخصیت و منش ایشان پرداختند.
آیتالله منتظری نیز در خاطرات خود، به ویژگیهای منحصر به فرد آیتالله خامنهای اشاره کرده و نوشته است که با وجودی که افرادی چون آیتالله بهشتی نیز در قید حیات بودند، من هم آیتالله خامنهای را برای نماز جمعه تهران پیشنهاد دادم چون معتقد بودم ایشان در خطابه که از ارکان نماز جمعه است، از دیگران مسلط تر است و حتی در اولین نماز جمعه آیت الله خامنهای هم عنوان کرده ام که « رکن نماز جمعه خطبههای آن است و آقای خامنهای بهتر از من خطبه میخوانند».(5)
به هر تقدیر، آیتالله خامنهای از دیماه 1358 تا کنون و بیش از 32 سال است که در مواقع مختلف در نماز جمعه حاضر میشوند و به ارشاد مردم اشتغال دارند. حضرت امام یکبار و پس از ترور نافرجام ایشان، به آیتالله خامنهای پیغام فرستادند که « شما که از سلاله رسول اکرم و خاندان حسین بن على هستید و جرمى جز خدمت به اسلام و کشور اسلامى ندارید و سربازى فداکار در جبهه جنگ و معلمى آموزنده در محراب و خطیبى توانا در جمعه و جماعات و راهنمایى دلسوز در صحنه انقلاب مىباشید». (6)
یکی دیگر از رخدادهای شاخص در ایام نماز جمعه ایشان، انفجار و بمب گذاری در میان مأمومین بود که ایشان توانستند با قدرت و اقتدار کامل نماز را ادامه داده و طراحی دشمنان را ناکام بگذارند. حضرت امام نیز از دیدن اقتدار امام جمعه تهران به شوق آمده و به تقدیر از ایشان پرداختند: « من فراموش نمىکنم قصه روز جمعه را که آن طور با شکوه، با نورانیت، با استقامت گذشت. آن طور مردم با طمأنینه، با آن صداهایى که مىآمد، با آن رگبارهایى که مىآمد، من ملاحظه مىکردم، نگاه مىکردم، مخصوصاً نگاه مىکردم ببینم در بین مردم چه وضعى هست، ندیدم حتى یک نفر را که یک تزلزلى درش پیدا باشد. و آن وقت امام جمعه آن طور با آن طنین قوى صحبت کرد، مردم آن طور گوش کردند، آن طور فریاد زدند که ما براى شهادت آمدیم.»(7)
بسیاری از افراد، اوج حضور و اقتدار آیتالله خامنهای در نماز جمعه را مربوط به خطبههای 29 خرداد سال 88 میدانند.
4. آیتالله عبدالکریم موسوی اردبیلی؛ اقامه نماز جمعه تا سال 68
یکی از خطبای نماز جمعه تهران که به عنوان امام جمعه موقت در تهران فعالیت داشت، آیتالله عبدالکریم موسوی اردبیلی بود.
آیتالله موسوی اردبیلی چهارمین امام جمعهای محسوب میشود که در تهران اقامه نماز کرده است؛ او را باید همچنین نخستین امام جمعه موقت تهران دانست. آیت الله موسوی اردبیلی نخستین نماز جمعه را در 24 بهمن 59 اقامه کرد؛ وی در فاصله سالهای 59 تا 68 مجموعا 96 بار در سنگر نماز جمعه حاضر و خطبههای نماز را ایراد کرد.
هاشمی رفسنجانی در خاطرات سال 65 خود « در مورد برنامه ریزی برای سخنرانی از تریبون نماز جمعه پایتخت، نوشته است: به آیتالله خامنهای تلفنی گفتم که نماز جمعه آینده را اقامه کنند. قرار گذاشتیم در سال بیست هفته ایشان و بیست هفته من و هشت هفته آیت الله موسوی اردبیلی و چهار هفته آقای امامی کاشانی اقامه نمایند».(8)
هاشمی همچنین در خاطرات 5 آبان سال 68 خود مینویسد که موسوی اردبیلی به وی گفته است که دیگر قصد ندارد برای نماز جمعه به تهران بیاید. و به این ترتیب دوران نماز جمعه موسوی اردبیلی به پایان رسید.
5. آیتالله اکبر هاشمی رفسنجانی؛ خطبه 26 تیر
آیتالله هاشمی رفسنجانی پرکارترین خطیب جمعه در تهران بوده است؛ هاشمی در 12 تیر ماه سال 1360 و در روزهایی که آیتالله خامنهای به سبب ترور نافرجام در بستر بیماری و در بیمارستان به سر میبردند، برای نخستین بار امامت جمعه تهران را بر عهده گرفت.
همسر آیتالله خامنهای در مصاحبهای در سال 1362 درباره روزهای ترور آیتالله خامنهای و موضوع اقامه نماز جمعه میگوید: « پس از فاجعه هفتم تیر حاج احمد آقا آمدند بالای سر آقای خامنهای و گفتند نظر شما درباره کسی که بجای شما باید برود نماز جمعه چیست؟ آقای خامنهای گفتند آقای بهشتی؛ (آیتالله خامنهای آن روزها هنوز از جریان شهادت آیتالله بهشتی خبر نداشتند) حاج احمد آقا گفتند که آقای بهشتی گفته اند که من وقت ندارم؛ آقای خامنهای گفتند پس آقای هاشمی». (9)
هاشمی رفسنجانی در طول این مدت بیش از 420 بار نماز جمعه تهران را اقامه کرده و به عنوان پرکارترین خطیب جمعه تهران به حساب میآید.
جنجالیترین خطبه هاشمی رفسنجانی، که به نوعی آخرین خطبه او نیز محسوب میشود، در 26 تیرماه 88 ایراد شد؛ در روزهایی که جنبش سبز و فتنهگران چشم به نماز جمعهای دوخته بودند که هاشمی قرار بود اقامه کند، هاشمی در خطبههای خود سعی کرد موضعی اعتدالگرایانه بگیرد، که اصلا مناسب آن روزهای کشور نبود؛ این خطبهها اصلا به مذاق مردم انقلابی خوش نیامد و اعتراضاتی را هم به همراه داشت؛ خطبههای نماز جمعه 26 تهران بیش از آنکه در راستای اهداف انقلاب و نظام باشد، آب به آسیاب فتنه گران بود؛ از آن روز هاشمی دیگر در نماز جمعه تهران حاضر نشد؛ بدون آنکه صحبتی مبنی بر برکناری او از نماز جمعه به گوش برسد.
این روزها البته بحث حضور دوباره هاشمی در نماز جمعه پررنگ شده است؛ بحثی که هیچ نتیجه و خبر قطعی در پی نداشته است.
6. آیتالله محمد امامی کاشانی؛ خطیب آرام تهران
آیتالله محمد امامی کاشانی در روزهایی که امامت جمعه تهران با مشکل جدی مواجه شده بود به این جمع اضافه شده بود. در روزهایی که آیتالله خامنهای به خاطر ترور نافرجام، توان حضور در سنگر نماز جمعه را نداشتند، ضرورت وجود ائمه جمعه موقت در تهران بیش از پیش احساس شد. هاشمی رفسنجانی نیز نمیتوانست هر هفته در نماز جمعه حضور پیدا کند. از این رو نام چندین تن به عنوان امام جمعه موقت تهران مطرح شد.
آیت الله امامی کاشانی از نخستین کسانی بود که در آن روزها در سنگر نماز جمعه تهران حضور و به عنوان امام جمعه موقت، نماز جمعه را اقامه کرد. وی نخستین بار در 8 آبان 1360 در تهران اقامه نماز جمعه کرد و تا کنون بیش از 300 بار نماز جمعه تهران را اقامه کرده است.
امامی کاشانی پس از هاشمی رفسنجانی دومین امام جمعه ای است که بیشترین حضور در جایگاه امامت جمعه را داشته است. ایشان این روزها نیز در این جایگاه فعالیت خویش را ادامه میدهد.
7. آیتالله محمدمهدی ربانی املشی؛ کمترین امامت جمعه
آیتالله محمد مهدی ربانی املشی از روحانیون انقلابی و مبارزی بود که در سالهای پیش از پیروزی انقلاب بارها طعم زندان و شکنجه و تبعید را چشید. ایشان پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیز در پستهای مختلف سعی در کمک به نظامی داشت که سالها برای آن مبارزه کرده بود.
ایشان در مجلس خبرگان قانون اساسی حضور داشت و مدتی هم عضو شورای نگهبان بود؛ ایشان همچنین در شورای عالی قضایی و مجلس خبرگان رهبر نیز عضو بود؛ ربانی املشی در دوره دوم مجلس شورای اسلامی به عنوان نایب رئیس فعالیت می کرد.
ربانی املشی در 20 آذرماه سال 1360 برای نخستین بار امامت جمعه تهران را بر عهده گرفت. ایشان در بین ائمه جمعه تهران کمترین حضور را به عنوان امام جمعه در تهران بر عهده داشت؛ ربانی املشی تنها 3 بار در سنگر پر افتخار نماز جمعه، خطبه خواند و در 17 تیر سال 64 به شهادت رسیدند.
8. آیتالله محمد یزدی؛ رئیس قوه قضائیه در قامت امام جمعه
آیتالله محمد یزدی از مبارزین انقلابی سالهای رژیم پهلوی بود که پس از پیروزی انقلاب مسئولیتهای مهمی را هم بر عهده گرفته است؛ عضویت در مجلس شورای اسلامی، عضویت در شورای نگهبان و ریاست قوه قضائیه از جمله مهمترین مناصب حکومتی ایشان است.
آیتالله یزدی در فضای علمی نیز اشتهار دارند؛ ایشان چند سالی است که به عنوان رئیس جامعه مدرسین حوزه علمیه قم فعالیت دارند.
آیتالله محمد یزدی در بهمن ماه 1360 در جایگاه نماز جمعه تهران به عنوان هشتمین خطیبی که این جایگاه به خود دیده است قرار گرفته و برای نخستین بار امامت جمعه تهران را بر عهده گرفتند. اوج حضور آیتالله محمد یزدی در جایگاه نماز جمعه تهران مربوط به سالهای 68 تا 78 میباشد که ایشان مسئولیت ریاست قوه قضائیه را بر عهده داشتند و به خاطر حضور در تهران بیشتر میتوانست در این سنگر حضور پیدا کند. آیتالله یزدی در مجموع این سال ها 166 بار امامت جمعه تهران را بر عهده داشته است.
9. آیتالله محمدرضا مهدوی کنی؛ دوازده بار امامت جمعه
آیتالله محمدرضا مهدوی کنی از مبارزین پیش از انقلاب و از بزرگان انقلاب در روزهای استقرار جمهوری اسلامی محسوب میشود؛ ایشان در دوره دولت رجایی به عنوان وزیر کشور و پس از شهادت ایشان مدتی هم به عنوان نخست وزیر در کشور فعالیت داشتند.
مهدوی کنی در سال 61 اهتمام ویژه ای برای فعالیت دانشگاه قائل شدند و با تاسیس دانشگاه امام صادق (ع) به آنجا رفته و همت ویژه خود را معطوف به آنجا ساختند. البته ایشان مدتی هم مسئولیت حضور در شورای نگهبان و کمیتهها را نیز بر عهده داشتند.
آیتالله محمدرضا مهدوی کنی در 20 اسفند ماه 1361 برای نخستین بار در جایگاه امامت جمعه تهران قرار گرفت. ایشان در طول سال های پس از انقلاب تنها 12 بار در جایگاه امامت جمعه تهران قرار گرفتند.
حضور آیتالله مهدوی کنی معمولا در روزهای خاصی رقم میخورد؛ در روزهایی که خطبای موقت تهران به عنوان نامزد مجلس خبرگان مطرح بودند، ایشان در نماز جمعه حضور مییافتند و نماز جمعه تهران را اقامه میکردند.
آیتالله مهدوی کنی در برخی مواقع که رهبر انقلاب در نماز حاضر میشدند، پس از اقامه نماز جمعه توسط ایشان، نماز عصر را اقامه میکردند. در نماز جمعه مشهور 29 خرداد 1388 رهبر انقلاب، پس از اقامه نماز جمعه توسط معظمله، نماز عصر را آیتالله مهدوی کنی اقامه کردند.
10. آیتالله احمد جنتی؛ نخستین امام جمعه منصوب آیتالله خامنهای
آیتالله احمد جنتی که به عنوان با سابقهترین فقیه شورای نگهبان نیز شناخته میشود به عنوان نخستین امام جمعه تهران که منصوب از سوی آیتالله خامنهای میباشند به حساب میآید.
آیتالله جنتی در 14 فروردین 1371 برای نخستین بار در جایگاه امامت جمعه تهران قرار گرفت. در روزهایی که آیتالله جنتی همچنان به فعالیت خود در شورای نگهبان ادامه می دادند؛ ایشان از سوی امام خمینی منصوب به عنوان فقیه شورای نگهبان بودند.
آیتالله جنتی که همچنان به عنوان امام جمعه تهران فعالیت دارند در طول مدت 21 ساله خود در جایگاه نماز جمعه، بیش از 230 خطبه را اقامه کرده است که خطبههای ایشان هر ازگاهی با بحثهایی هم رو به رو بوده و واکنشهایی را بر میانگیخته است.
آخرین خطبه جنجالی ایشان به پیش از ماجرای رد صلاحیتهای انتخابات ریاست جمهوری باز میگردد که واکنشهایی را در سطح رسانهها و مسئولین برانگیخت.
11. آیتالله سیدحسن طاهری خرم آبادی؛ 9 بار امامت جمعه
آیتالله سیدحسن طاهری خرم آبادی در سال 1317 در خرم آباد متولد شد؛ در سالهای پیش از انقلاب به فعالیتهای مبارزاتی و علمی پرداخت. آیتالله طاهری خرم آبادی مدتی را در مجلس خبرگان حضور داشت و سالهایی را نیز به عنوان فقیه شورای نگهبان عضو این شورا بود.
آیتالله طاهری خرم آبادی مدت کوتاهی را نیز در سنگر امامت جمعه تهران حضور پیدا کردند. حضور ایشان در سنگر نماز جمعه به 9 عدد میرسد. ایشان اکنون به فعالیتهای حوزوی اشتغال داشته و عضو جامعه مدرسین است.
12. آیتالله سیداحمد خاتمی؛ جوانترین خطیب نماز جمعه
آیتالله سید احمد خاتمی از خطبای توانمندی است که در سال 1384 از سوی رهبر انقلاب به عنوان امام جمعه موقت تهران منصوب شدند. در روزهایی که مشکلات جسمی خطبای تهران مانع از این میشد که ایشان بتوانند مانند گذشته در نماز جمعه حضور یابند و حضور آیتالله یزدی در نماز جمعه نیز کمرنگ شد؛ آیتالله سید احمد خاتمی جوان نیز به جمع ائمه جمعه تهران اضافه شد.
حضور آیتالله خاتمی نشان داد که ایشان از توانایی خطابه خاصی برخوردارند و نوع خطابه ایشان باعث جذب جوانان انقلابی بسیاری به سخنرانیهای ایشان شد.
آیتالله سید احمد خاتمی را باید به عنوان یک خطیب انقلابی به حساب آورد که همچنان میتواند در سنگر نماز جمعه فعالیت داشته باشد. خاتمی پس از کنار رفتن هاشمی رفسنجانی از خطبههای نماز جمعه، حضور اصلی در نماز جمعه روز قدس و نماز عید قربان را پیدا کرده است.
13. آیتالله کاظم صدیقی: خطیب اخلاقی
آیتالله کاظم صدیقی به عنوان یک خطیب اخلاقی در تهران به حساب میآیند. ایشان از سخنرانان سنتی تهران به حساب میآید که بیشتر به عنوان استاد اخلاق به حساب میآمدند.
آیتالله صدیقی که نگاه ویژهای به فعالیتهای علمی هم داشتند در سال 1383 حوزه علمیه امام خمینی(ره) را در تهران تاسیس کردند و به تربیت طلاب علوم دینی پرداختند.
در روزهایی که کشور دچار التهابات پس از انتخابات سال 88 بود و بی اخلاقی در بخشی از جامعه و فتنهگران موج میزد، رهبر انقلاب در حکمی آیتالله صدیقی را که شهره به اخلاق بودند به سنگر نماز جمعه تهران فراخواندند تا این تریبون به سنگری برای دعوت به اخلاق توسط یک خطیب مشهور به استاد اخلاق تبدیل گردد.
آیتالله صدیقی نیز در روزهای حضور خود در همین عرصه فعالیت داشته و تا حدودی نیز توانسته است مسئولیتی را که بر دوش او گذاشته شده است به خوبی اجرا کند.
14. آیتالله محمدعلی موحدی کرمانی؛ آخرین امام جمعه منصوب
آیتالله محمدعلی موحدی کرمانی از مبارزین با سابقه انقلاب و از یاران و خدمتگزاران انقلاب در سالهای استقرار نظام جمهوری اسلامی است.
آیتالله موحدی کرمانی که سابقه حضور در مجمع تشخیص مصلحت نظام را نیز دارد تا سال 1384 به عنوان نماینده ولی فقیه در سپاه پاسداران فعالیت میکرد. موحدی کرمانی که از موسسین جامعه روحانیت مبارز محسوب میشود سابقه نمایندگی مجلس را نیز در کارنامه خود دارد.
ایشان در دوره اول مجلس از کرمان و در دورههای دوم تا پنجم مجلس شورای اسلامی، از سوی مردم تهران به نمایندگی در مجلس شورای اسلامی مشغول بود. ایشان در دورهای نایب رئیس مجلس نیز بود. آیتالله موحدی کرمانی در مجلس خبرگان رهبری نیز حضور دارند.
در اواخر سال 1391 رهبر انقلاب در حکمی آیتالله موحدی کرمانی را به عنوان امام جمعه موقت تهران منصوب کردند؛ از آن پس ایشان هر چند هفته در نماز جمعه حاضر و به ایراد خطبه میپردازند. مدت زمان حضور آیتالله موحدی کرمانی در سنگر نماز جمعه هنوز به یک سال نرسیده است.
* منابع:
(1) صحیفه امام؛ ج 9؛ ص 492
(2) خاطرات منتظری و نقد آن، بادمچیان؛ ص 461
(3) اسناد لانه جاسوسی؛ کتاب دوم، سند شماره 23؛ 28 شهریور 58
(4) صحیفه امام، ج12، ص 116
(5) انتقاد از خود؛ منتظری، 125
(6) صحیفه امام، ج 14؛ ص 504
(7) صحیفه امام، ج19: 195
(8) http://www.khabaronline.ir/detail/253791/
9). روزنامه جمهوری اسلامی، 5 تیر 62
بازگشت به صفحه نخست گروه فضای مجازی
انتهای پیام/