به گزارش خبرنگار آیین و اندیشه خبرگزاری فارس، نشست تجزیه و تحلیل تجربه پژوهشی بنیاد دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی به مناسبت هفته پژوهش با سخنرانی احمد پاکتچی، عضو شورای عالی علمی مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی صبح امروز (24 آذر ماه) در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار شد.
پاکتچی در ابتدای صحبت خود با اشاره به اینکه به نیابت از موسوی بجنوردی، ریاست بنیاد برای ارائه گزارش شرکت کرده البته خودش نیز 28 سال است که در این مرکز مشغول فعالیت است، توضیح داد: اطلاعاتی که ارائه می‌دهم در منابع ثبت شده و بخشی نیز تجربه شخصی خود بنده است.
وی در ادامه افزود: نام جدیدتر مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی، «مرکز پژوهش‌های اسلامی ایرانی» است که در سال 62 شمسی تأسیس شد و الان ثلث قرن است که از حیات آن می‌گذرد، بنیانگذار آن سیدکاظم موسوی بجنوردی که در حال حاضر هم رییس مرکز هستند.
پاکتچی با بیان اینکه یکی از عوامل مؤثر در فعالیت‌های مرکز مسئله کتاب و دسترسی به منابع بوده است، توضیح داد: امروز همه ما تصور می‌کنیم کتاب کاغذی مثل جواهراتی که پشتوانه اسکناس هستند، پشتوانه آثار دیجیتال هستند و همواره به آنها نیاز داریم به خصوص در دوره‌ای که در کشور ایران به دلیل مشکلات ناشی از جنگ نشر محدودتر بود و خرید کتاب از خارج به سختی صورت می‌گرفت تشکیل دادن چنین کتابخانه‌ای هم سخت و هم ضروری بود.
کتاب کاغذی مثل جواهر پشتوانه اسکناس، پشتوانه آثار دیجیتال است
وی اظهار داشت: امروز مجموعه کتابخانه مرکز نزدیک به یک میلیون جلد کتاب را شامل می‌شود اما سال‌ها طول کشید به این مجموعه دست پیدا کردیم. یکی از فعالیت‌های ما در مرکز «نهضت زیراکس» بود و کتاب‌هایی که جایی پیدا نمی‌شد بلافاصله زیراکس می‌شد و از این یک میلیون جلد، دویست هزار جلد زیراکسی است و این حجم کار زیادی را برده است.
پاکتچی در ادامه افزود: یکی از عوامل موفقیت پژوهشی ما حضور جدی و همکاری برخی کتابشناسان شاخص کشور در مرکز دائرة‌المعارف است، کسانی که از جنبه‌های مختلف کتابشناسی مؤثر بودند افرادی مثل کیکاووس جهانداری با سوابقی که در کتابخانه مجلس سنا و دیدگاه گسترده کتابشناسی به زبان‌های اروپایی داشتند، محمد آصف فکرت که الان به دلیل مهاجرت همکاری با ما ندارند اما در گذشته فهرست نویس آستان قدس رضوی بودند و حضورشان در مرکز تأثیرات زیادی در دستیابی به منابع داشت.
وی در این باره توضیح داد: احمد منزوی هم سال‌ها در مرکز ما فعالیت و فهرست‌هایی برای نسخه‌های خطی و غیر خطی فراهم کردند و تأثیر زیادی در شناسایی آثار داشتند در مرکز و از زمانی که بنده به یاد دارم بخشی به نام سفارش کتب خارجی وجود داشت که مسئولان آن کارشان رصد انتشارات مهم در اروپا مثل کمبریج و اکسفورد و ... از آنها بود.
پاکتچی با بیان اینکه این مرکز در گذشته در کشورهای مختلف نمایندگان خرید کتاب داشت که دائم با هم مکاتبه داشتند و کتاب تهیه می‌کردند، توضیح داد: یادم می‌آید مقاله‌ای برای تألیف به من سپرده شده بود درباره یکی از رجل قرن پنج آندلوس و او یک دیوانی به زبان نیمه عربی و اسپانیایی نوشته بود ما این دیوان را نداشتیم نهایتا با یکی از دوستان که تحصیلات اسپانیا داشت شرایطی فراهم شد که کتاب ظرف یک هفته در دوره مضیقه از اسپانیا به دست ما رسید.
در برهه‌ای نماینده به یمن فرستادیم و از نسخ کتابخانه‌های یمن عکس گرفت که باعث شد بزرگترین مجموعه نسخه خطی زیدیه در کشورمان در مرکز تهیه شود
وی با تأکید بر اینکه داشتن یک تشکیلات منظم برای دستیابی به منابع و کتب امکانی بود که می‌توانست در پیشرفت کار پژوهش مؤثر باشد، توضیح داد: مجموعه نسخه‌های خطی عکسی به صورت میکروفیلم، فوتوگرافی و ... باعث شد امروز ما مجموعه مهم نسخ خطی داریم که عکس‌هایش در مرکز نگه داری می‌شود، مثلا 300 نسخه از کتابخانه ظاهریه دمشق، حجم زیادی از ترکیه و هند و... داریم و در برهه‌ای نماینده به یمن فرستادیم و از نسخ کتابخانه‌های یمن عکس گرفت که باعث شد بزرگترین مجموعه نسخه خطی زیدیه در کشورمان در مرکز تهیه شود.
این عضو دائرة‌المعارف اسلامی گفت: ما بیش از صد کتابخانه اهدایی در مرکز داریم مثل کتابخانه مرحوم دکتر مشکور، دکتر ستوده، استاد افشار و ... همه در مرکز دائرة‌المعارف وجود دارد و ما خاطرات جالبی از اساتید بزرگ داریم. مثلا مرحوم دکتر تفضلی سفری به هند رفته بودند و هفته بعدش یک کتابخانه برای ما آمد که مشخص شد این کتابخانه کانگا است که ایشان از هند خریده بودند و الان در مجموعه ما است.
وی در ادامه گفت: مرحوم عنایت الله رضا را همه می‌شناسند که روسیه شناس برجسته بودند هر کس می‌دانست که اگر منبع در این رابطه لازم داشته باشد در کتابخانه شخصی ایشان وجود دارد، همه اینها منابع بهرحال در اختیار ما قرار داشت. هر زمان که می‌خواستیم کتابی از ایشان بگیریم کلی هم درباره آن کتاب اطلاعات به ما ارائه می‌دادند.
پاکتچی اظهار داشت: یک جمله‌ای بزرگان در این مرکز می‌گفتند که ما اینجا قلعه پژوهشی درست می‌کنیم، این تعبیر همیشه در گوش ما زنگ می‌زد و اینها می‌گفتند که ما کار نداریم بیرون این قلعه کسی کار پژوهشی انجام می‌دهد یا خیر، ما کار خودمان را انجام می‌دهیم. شماری از بزرگانی که در این مرکز کار می‌کردند الان در بین ما نیستند.
انتهای پیام/
