نگاهي به بسيج از ابتدا تا كنون

اولين بيان، اولين قدم: وقتي از حضرت امام در خصوص نحوه تشكيل حكومت اسلامي و حراست از آن را سوال كردند؟ امام مي گويد: «من اشتباه مصدق را مرتكب نخواهم شد بلكه بسيج مردمي را تشكيل خواهم داد». اين اولين بيان و اولين قدم در راه تشكيل بسيج مردمي است كه حضرت امام سالها پيش از پيروزي انقلاب اسلامي در نجف اشرف بيان فرمود. حجت الاسلام رحماني اين خاطره را در مصاحبه با خبر نگار صبح صادق چنين بيان مي كند. با تعدادي از طلبه ها و ياران امام جلساتي را در نجف داشتيم و پيرامون حكومت شاه و جريان اعتراضات مردمي با هم گفتگو مي كرديم در جمع ما حجت الاسلام شهيد محمد منتظري هم بود.صحبت در اين خصوص بود انقلاب به پيروزي برسد.آيا امام با اين ارتش وفادار به شاه وحكومت پهلوي مي خواهد از انقلاب نگهداري كند يا فكر ديگري دارد؟ اقاي منتظري گفتند كه من اين موضوع را از امام سئوال خواهم كردكه نتيجه پيگيري ايشان اين شد كه حضرت امام با يك تدبير دور انديشانه فرمودند: من اشتباه مصدق را كه به ارتش شاه تكيه كرد مرتكب نخواهم شد، بلكه بسيج مردمي را تشكيل خواهم داد. اين اولين بيان واولين قدم در ايجاد و تولد بسيج مردمي بود كه خود مبناي يك شجره طيبه شد: كشجرة طيبه، اصلها ثابت و فرعها في السماء ... بسيج و سير تحول آن: نام بسيج تا تبديل آن به نام نيروي مقاومت بسيج و «سپاه هاي استاني » سير تحول خاصي را پشت سر گذاشت، پس از پيام حضرت امام خميني (ره) در آذر ماه 1359 مبني بر تشكيل بسيج مردمي ، شوراي انقلاب در مورخ 10/12/59 « بسيج ملي » را به تصويب رسانيد و پس از 2 ماه همين شورا ، سازمان هاي آمادگي ملي و بسيج غير نظامي را كه در سالهاي قبل ( 51و 54) توسط حكومت شاه تشكيل و براي اهداف خودشان آز آن استفاده مي كردند در سازمان بسيج ملي ادغام كرد. مجلس شوراي اسلامي نيز در اواخر ديماه 1359 قانون الحاق سازمان بسيج ملي به سپاه پاسداران را به تصويب رساند و سازمان بسيج ملي به عنوان واحد بسيج مستضعفين به سپاه پاسداران ملحق شد. پس از آن تا پايان دفاع مقدس با همين نام زير نظر سپاه پاسداران به ماموريت هاي خود ادامه داد. در سال 1369 مقام معظم رهبري ضمن تغيير نام واحد بسيج مستضعفين به نيروي مقاومت بسيج سپاه اين واحد را به عنوان يكي از نيرو هاي پنجگانه سپاه مشخص ماموريت هاي جديد آن را ابلاغ نمود. كه اين نام تا زمان طرح تحول ساختاري سپاه و تشكيل سپاه استاني همچنان ماهيت خود را حفظ نموده و اكنون در قالب طرح تحول سپاه منتظر آخرين تغييرات و تحول خود در سپاه هاي استاني و ستاد تخصصي است. بسيج و فرماندهان: اين نهاد به مردمي زمان در فرماندهي نيز دستخوش تغيير و تحول گرديد؛ اولين فرمانده آن حجت الاسلام امير مجد بود. ولي پس از مدت قريب سه ماه بدليل اختلافات به وجود آمده بين وي و بعضي از اعضاي شوراي انقلاب و بدليل عملكرد غير مسئولانه و سئوال برانگيزش در مسائل بسيج و ارتباط او با اعضاء دولت موقت و شخص بني صدر ، بركنار گرديد و حجت الاسلام احمد سالك به عنوان دومين فرمانده در بسيج منصوب شد، علي رغم عملكرد قوي و مثبت اقاي سالك در بسيج و پيشرفت كمي و كيفي كه به وجود آمد اما به واسطه اختلاف سليقه بين فرماندهان وقت سپاه يعني سردار محسن رضايي و آقاي سالك پس از قريب 2 سال حجت الاسلام سالك ضمن شركت در انتخابات ميان دوره مجلس شوراي اسلامي و انتخاب ايشان به عنوان نماينده مردم اصفهان از بسيج استعفاء كرد و واحد بسيج با سرپرستي اقاي اخوان چند ماهي به فعاليت خود ادامه داد تا اينكه حجت الاسلام رحماني در تاريخ 20/12/61 توسط حضرت امام به فرماندهي بسيج منصوب گرديد. اين دوران يكي از با ثبات ترين و طولاني ترين دوران فرماندهي در بسيح بود كه در طول دفاع مقدس تا پايان آن با جديت پيگيري شد و بسيج نيز به رشد و بالندگي نسبتا مطلوبي رسيد، هرچند كه دفاع مقدس بيشترين انرژي مسئولين بسيج را به خود اختصاص مي داد اما توسعه بسيج در تمامي استانهاي، شهرها و روستا ها از طرفي و وزارت خانه ها و نهادهاي دولتي و مراكز اموزشي از طرف ديگر ، باعث توسعه و تقويت ساختار فرهنگ بسيج در سراسر كشور گرديد. پس از آقاي رحماني ، سردار عليرضا افشار با حكم مقام معظم رهبري در تاريخ 10/12/68 به فرماندهي نيروي مقاومت بسيج منصوب و وي نيز ضمن تداوم توسعه و ايجاد معاونت ها، سازمانها و مراكز جديد در بسيج به توسعه بيشتر بسيج به تناسب نياز هاي جديد انقلاب در سراسر كشور همت گماشت كه مجموعه اين فعاليت ها در بخش هاي نظامي ، فرهنگي ، اقتصادي ، و سياسي منشاء اثر و تحولات بسياري در ساختار و سازمان بسيج شد. سردار افشار نيز به عنوان اولين فرمانده غير روحاني بسيج پس از 8 سال ، فرماندهي نيروي مقاومت را به سردار سيد محمد حجازي واگذار نمود. سردار حجازي نيز به حكم مقام معظم رهبري در اواخر سال 1376 به فرماندهي اين نهاد مردمي منصوب شد. مشاراليه ضمن تداوم فعاليت هاي بسيج در ابعاد مختلف با رويكرد و توجه خاص به بخش هاي فرهنگي ، اموزشي ، ورزشي و اقتصادي به جذب ، سازماندهي ، آموزش و بكارگيري بسيجيان پرداخت و از جمله فرماندهان موفق در عرصه فرهنگي شناخته شد. غعاليت ها و خدمات پنجمين فرمانده بسيج تا اوايل سال 1387 يعني مقارن با انتصاب فرمانده جديد سپاه پاسداران يعني سردار عزيز جعفري به طول انجاميد تا اينكه با اجراي طرح تحول در سپاه و را اندازي سپاه هاي استاني ، وي به عنوان معاون هماهنگ كننده فرماندهي كل سپاه و سپس جانشين فرمانده كل سپاه منصوب شدو در اين مرحله فرماندهي بسيج را سردار جعفري به عهده خود قرار داده و حجت الاسلام طائب را جانشين خويش در نيروي مقاومت بسيج برگزيد، مناطق و نواحي بسيج در اين تحول به سپاه هاي استاني ملحق و تحت فرماندهي واحد ، مستقيما به فرماندهي كل سپاه متصل و ادامه ماموريت يافتند. در ستاد نيروي مقاومت بسيج نيز ، معاونتهاي در قالب نيرو هاي ستاد تخصصي نمسا به فعاليت خويش ادامه دادند. اين تحول در بسيج و نيروي زميني سپاه خود، منشاء اثر جديدي است كه دست فرماندهان استاني را در جهت پيشبرد اهداف سپاه ، بازگذاشته و آنان را مستقيم به فرماندهي كل سپاه مرتبط مي نمايد. حال با عنايت به تدبير مقام معظم رهبري در هدايت قريب ده ميليون بسيجي ، آينده اي روشن و درخشان براي شجره طيبه بسيج و سپاه هاي استاني در اين برهه از زمان پيش بيني مي شود. فرماندهان معنوي در بسيج: حضرت امام در هر نهادي ، نماينده اي از خود براي مسائل عقيدتي و سياسي منصوب مي نمود، نيروي مقاومت بسيج در زمان آقايان امير مجد، سالك و رحماني بدليل شخصيت روحاني آنان واينكه در مركزيت سپاه ، علمايي همچون آيات و حجج اسلام ، شهيد محلاتي ، طاهري ، خرم آبادي، فاكر، نوري ، عراقي ، موحدي كرماني حضور داشت لذا بسيج بصورت خاص نمايندگي نداشتند تا اينكه در زمان فرماندهي سرداران افشار و حجازي بترتيب حجج اسلام فقيهي ، مصلحي و محمدي منصوب گرديده و مسئوليت هدايت عقيدتي و سياسي پاسداران و بسيجيان در نيروي مقاومت بسيج را عهده دار شدند. و همكنون حجت الاسلام و المسلمين محمدي به عنوان نمايندگي ولي فقيه در نمسا ماموريت هاي نمايندگي را انجام مي دهد. البته نا گفته پيداست كه نمايندگي ولي فقيه در نمسا نيز بواسطه طرح تحول سپاه ، تغييراتي پيدا نموده و خواهد نمود. بسيج و كاركردهاي آن: بسيج مستضعفان ، واحد بسيج ، نيروي مقاومت بسيج و يا سپاه هاي استاني و هر نام ديگري كه نيرو هاي مردمي را بصورت سازمان يافته در جهت پيشبرد اهداف اسلام ناب محمدي(ص) بكارگيري كرده است از ابتداي پيدايش و تولدش، منشاء اثري بسياري از بركات و خدمات شده است كه بخشي از آن عبارتند از: ايجاد امنيت اجتماعي ، حضور فعال در دفاع مقدس ، حضور فعال در عرصه هاي اعتقادي و سياسي حضور فعال در مسائل فرهنگي و آموزشي، حضور فعال در عرصه سازندگي و ... حضور بسيج در اين عرصه ها به شهادت دوستان و دشمنان انقلاب باعث تنومند شدن درخت انقلاب كرديده است كه هر كدام آن مي تواند سرفصل كتبي باشد كه در اين مختصر نمي توان به آن پرداخت ولي بواسطه اهميت آن مختصري به هركدام از كاركردهاي مي پردازيم. بسيج و امنيت اجتماعي: از آنجايي كه ماهيت بسيج يك ماهيت مردمي و حضور آنان در كوي و برزن بوده و هست لذا از ابتداي تاسيس ، يكي از عوامل مهم هدف گذاري شده نقش بازدارندگي و ايجاد امنيت اجتماعي و شهري است. بسيج در مقابل اقدامات ضد انقلاب در اوايل انقلاب بسيار موفق عمل كرد و با بر پايي پستهاي ايست و بازرسي در شب و جمع اور ي اطلاعات كه حضرت امام (ره) از ان به اطلاعات 20 ميليون ياد كردند. از هرگونه تحرك ضد انقلاب جلوگيري كرده و يا حداقل فعاليت هاي آنان را محدود مي نمودند.پس از اين مرحله نقش حضور بسيجيان در پايگاه هاي مردمي و مساجد كه حضرت امام (ره) از مساجد به عنوان سنگر ياد كردند، باعث انسجام بيشتر نيروهاي انقلابي و آمادگي براي مقابله با هرگونه اغتشاشات داخلي شده بود مقابله با ناهنجاري هاي اخلاقي در جامعه و جلوگيري از سرقت و جنايت هاي محلي نيز از جمله كاركردهاي مهم بسيج بود كه نيرو هاي انتظامي را در انجام ماموريت هاي خود ياري مي كرد. بسيج و دفاع مقدس: يكي از ماندگارترين مقطع تاريخي بسيج، عملكرد اين نهاد مردمي در دوران دفاع مقدس است، بگونه اي كه به شهادت آمار و اطلاعات رسمي مراكز و نهاد ها بيشترين قشر حاضر در دفاع وبيشترين شهداء ، بيشترين جانبازان و بيشترين اسرا را بسيج تشكيل مي داد. حضرت امام (ره) ومقام معظم رهبري همواره بر نقش و حضور موثر بسيجيان در دفاع مقدس تاكيد داشته و آن را از مهمترين عامل حفظ و بقاي انقلاب و كشور در تهاجم دشمن مي دانستند. سپاه پاسدارن در تمام مقاطع زماني و در تمام عملياتهاي جنگي همواره با تكيه بر بسيجيان حاضر در تيپ ها و لشكر ها كه بيش از 70% آن را تشكيل مي دانند اقدام به طراحي عمليتهاي بزرگ مي كرد و غالبا نيز موفق مي شد. و اين بود كه نقش بسيج در جنگ و دفاع مقدس تاريخ ماندگار اين نهاد مردمي به شماره مي آيد. بسيج و توسعه فرهنگ ايثار و شهادت: يكي از كاركردها مهم بسيج در سطح داخلي ، منطقه اي و بين المللي نيز نمود پيدا كرد نقش و جايگاه فرهنگ بسيجي بود. فرهنگ ايثار و خود گذشتگي ، جانبازي ، فداكاري ، خستگي ناپذيري ، تواضع، ادب، متانت، بردباري، ساده زيستي ، خوشرويي و صدها صفات حسنه اي كه حكمت بعثت انبياء عليهم السلام را تشكيل مي داد، در بسيج مي توان يافت. همه اين صفات را مي توان در روحيه بسيجي خلاصه كرد.روحيه اي كه مصاديق آن را در اقصي نقاط جهان مي توان يافت . اگر در دفتر بيانات امام (ره) و رهبري تورق كنيم، مكرر مي توان از ايشان در وصف بسيجيان ، جملات تجليل يافت، امام (ره) كه هرگز اغراق در زندگي اش راه نداشت مي فرمود: من بر دست و بازوي شما پيشگامان رهايي بوسه مي زنم و آروز مي كرد كه با بسيجيان محشور شود و خلاصه انكه يكي از زيباترين ، جذابترين و موثر ترين كاركرد بسيج « توسعه روحيه بسيجي است كه اثراتش از مرزهاي جغرفياي فراتر رفته است. بسيج و سازندگي: درست است كه ايجاد قرارگاه بسيج سازندگي از سال 1370 به بعد تشكيل و هم اكنون ، سالانه ميليونها بسيجي در طرحهاي مختلف سازندگي كشور شركت مي نمايند اما در اصل سابقه مشاركت بسيج وبسيجيان در امور سازندگي كشور به دهه اول انقلاب و درست از زمان تاسيس جهاد سازندگي به فرمان امام بر مي گردد؛ زيرا تمام ويژگي هاي را كه بسيجيهاي سپاه داشتند به آساني مي توان در نيرو هاي رزمنده جهادگر جهادسازندگي يافت. لذا « جهادگر» سنگر ساز بي سنگر در جبهه ها و پشت جبهه ها در روستاها و بيابان ها و جاده ها ، با همان روحيه و با همان ملاك يك «بسيجي» به امر حضرت امام (ره) در عرصه هاي سازندگي كشور حضور پيدا كرد و تا هم اكنون اين روحيه و اين سازندگي در بسيجيان وجود دارد. ساخت شهر هاي ويران شده در جنگ ، آباداني و عمران روستاهاي كشور ، راه سازي ، سدسازي ، دامپروري، طرح هاي بهداشتي و درماني همچون «طرح پيشگيري از فلج اطفال» ، آبرساني ، حضور در مناطق زلزله زده و سيل زده و همه و همه ميسر نبود مگر اينكه در كنار اين سازندگي ها يك روح و نگاه بسيجي حكم فرما مي شد و با همين نگاه است كه هم اكنون به فرمان مقام معظم رهبري قرارگاه سازندگي بسيج راه اندازي و در پروژه هاي مختلف كشور ضمن عقد قرار دادهاي بزرگ با وزارتخانه ها نهاد هاي دولتي، قدم هاي بزرگي را همه ساله در عرصه سازندگي كشور برداشته و بر مي دارند.نقش بسيج در عرصه هاي علمي ، آموزشي و ورزشي: فعاليت در عرصه علمي، اموزشي و ورزشي ، هيچگاه براي بسيج بسته نبود، قدمت و سابقه فعاليت هاي علمي آموزشي و ورزشي بسيج به دوران دفاع مقدس بر مي گردد، آنجا كه مجتمع هاي آموزشي رزمندگان اسلام در جبهه ها و پشت جبهه ها با هدف جبران عقب ماندگي تحصيلي رزمندگان اسلام تشكيل و راه اندازي شد. اين عرصه نيز مانند ساير موقعيت ها و وضعيت ها، محلي بود براي درخشش استعداد هاي خدادادي بسيجان، موفقيت در مراكز آموزشي همچون حوزه علميه ؛ دانشگاه ها، حضور در المپياد هاي علمي، ثبت اختراع هاي علمي، تشكيل كانون هاي دانش پژوهان بسيج تشكيل و راه اندازي مركز تحقيقات و خودكفايي بسيج، موفقيت در مقاطع تحصيلي دكتري و مهندسي انواع رشته هاي دانشگاهي ، تنها بخشي اشاره اي گذراه به كاركردهاي بسيج است. اما در عرصه ورزشي نيز بواسطه اهميت و ضرورت حفظ سلامتي و نشاط جوانان بسيج با فراهم نمودن زمينه هاي مناسب بخصوص پس از اتمام جنگ ، جمعيت قابل توجهي از جوانان را وارد اين عرصه نمايد، هدف اول و اصلي در تشكيل مراكز ورزشي بسيج ايجاد حفظ سلامتي و نشاط و پر نمودن اوغات فراغت آنان بوده است اما موفقيت بسيجان در عرصه هاي ورزشي و حضور در تيم هاي قهرماني ومدال آور از جمله افتخارات اين نهاد مردمي است كه بايد در جاي خود به آن پرداخت.بسيج و بينش عقيدتي سياسي: اعتقاد به اسلام ناب محمدي و انقلاب اسلامي به عنوان تداوم بخش را انبياء الهي و رويكرد و توجه به نهضت سرخ حسيني و نهضت سبز مهدوي (عجل الله تعالي فرجه الشريف) از شاخصه هاي يك جوان بسيجي بوده و هست . از ابتداي تولد بسيج كمتر بسيجي را مي توان يافت كه بر اين باور به جمع بسيج نپيوسته باشد و اين اعتقاد بود كه در بسيج رشد و نمو نموده و جزو مسائل لاينفك حيات و زندگي بسيجيان شد. نهاد مكتبي بسيج از همان ابتدا با انگيزه هاي معنوي و بصيرت سياسي متولد شد و روند صعودي خود را تا كنون طي نموده است، توجه به مسائل اخلاقي، اعتقادي و پاسخ به شبهات ديني در جهت تقويت ريشه ها ، آموزه هاي مكتب اهل بيت عصمت و طهارت عليهم سلام از ويژگي هاي بسيج بوده است. در زمينه هاي سياسي نيز چنين بصيرت، دور انديشي و توجه به مسائل سياسي داخلي و خارجي مشاهده مي شود چراكه بسيجيان از تاريخ عبرت ها و درسهاي فراوان گرفته اند . عبرت هاي غدير، كربلا، مشروطه، همه و همه اين پيام را براي بسيجيان تداعي كرده است كه راه امام حسين عليه السلام و راه تنها بازمانده شجره اهل بيت (ع) ارتقاء سطح بصيرت و بينش سياسي و حمايت تام از ولي فقيه و نايب امام زمان (عج) اسن كه رمز پيروزي و تداوم انقلاب هم همين بوده و لذا يكي از كاركردهاي مثبت و موفق بسيج، حضور در صحنه هاي اعتقادي و سياسي ايران اسلامي است توجه به مسائل بين المللي و وضعيت سياسي جهان اسلام نيز از دستور كار بسيجيان خارج نبوده و ايران اسلامي را زمينه هاي تشكيل حكومت جهاني اسلام به رهبري حضرت مهدي (عج) مي دانند. نويسنده:حسن شرافتي انتهاي پيام/