به گزارش خبرگزاری فارس از بوشهر، مهراب کیانی: این روزها فیلم پایین آمدن پرچم نفتکش انگلیسی در فضای مجازی دست به دست می‌شود، در حالی که این تصویر در سال‌های دور و در اثر مقاومت بوشهری‌ها در برابر دشمن اتفاق افتاد، همان مقاومتی که این روزها پرچم بریتانیا را از روی نفتکش انگلیسی پایین می‌کشد و اگر مسؤولان در جایگاه‌های مختلف بفهمند که اندیشه مقاومت حتی گره‌های کور اقتصاد را باز می‌کند، آستین‌ها را بالا می‌زنند.
پس از پایان جنگ اول جهانی در اثر مقاومت مجاهدان جنوب، بوشهر از اشغال خارج می‌شود، وقتی که انگلیسی‌ها بوشهر را اشغال می‌کنند، عکسی وجود دارد که جمعی از رجال بوشهری، افسران انگلیسی و سربازان هندی را در میدان روبروی کنسولگری انگلیس نشان می‌دهد که پرچم انگلیس در حال بر افراشته شدن است و پرچم ایران در حال پایین آمدن است.
اما یک تصویر وجود دارد که مربوط به بعد از مجاهدت‌هاست و پرچم ایران در حال بالا رفتن و پرچم انگلیس در حال پایین آمدن است. در حقیقت به دلیل مقاومت‌های مجاهدان، کمتر از هشت ماه بعد از اشغال بوشهر، پس از مبارزات فراوان و طی گفتگوی عزتمندانه مجاهدان با انگلیسی‌ها، مجاهدان شرط خروج بوشهر از اشغال را شرط تبادل اسرا و دیگر مسائل عنوان می‌کنند و هرچه انگلیسی‌ها تاکید می‌کنند که ما بوشهر را اشغال نکرده‌ایم مجاهدان می گویند پس پرچم انگلیس چرا در بوشهر بالا رفته و انگلیسی‌ها به این نتیجه می‌رسند که تا زمانی که پرچم انگلیسی‌ها بالاست، مجاهدین از مقاومت دست بر نمی‌دارند و در نتیجه تصویر دیگری داریم که پرچم انگلیس در حال پایین آمدن و پرچم ایران بر فراز بام این منطقه به اهتزاز در می‌آید.
چرا بوشهر برای بریتانیا اهمیت داشته است؟
انگلیسی‌ها از 1763 میلادی در محله کوتی و سبزآباد بوشهر نیرو داشتند. این نیروها مخصوصاً زمانی تعدادشان بیشتر می‌شود که در بین النهرین پیروزی بدست می‌آورند و نیروهای دیگر را هم سوق می‌دهند و به بوشهر می‌آورند. چون بوشهر، باب الابواب خلیج فارس و معتبرترین بندر تجاری ایران است.
در بوشهر کنسولگری کشورهای بلژیک، آلمان، سوئد، نروژ، هلند، روسیه، فرانسه و انگلیس و ... فعال بوده که تعدادشان به بیش از 10 کنسولگری می‌رسد. بسیاری از کمپانی‌های خارجی در بوشهر فعالیت می‌کردند و دفتر داشتند. یعنی قلب اقتصادی ایران، بندر بوشهر بوده نه بندرعباس و نه خرمشهر.
انگلیسی‌ها می‌دانستند که اگر بوشهر را از دست بدهند در واقع شریان اصلی اقتصادی خودشان که همان راه شاهی باشد را از دست داده‌اند. راه شاهی از بوشهر شروع می‌شد و تا تبریز می‌رفت. بنابراین به خاطر آن جایگاه امنیتی، سیاسی و اقتصادی و نظامی که بوشهر در آن مقطع داشته، انگلیسی‌ها سریع نیرو پیاده کردند، تمام مواضع حساس را گرفتند و فقط یک مقاومت جزئی از طرف ژاندارمری صورت می‌گیرد.
تاریخ ورود انگلیسی‌ها به بوشهر
انگلیسی‌ها از سال 1763 میلادی یعنی در زمان کریم خان زند که برای مراودات تجاری و اقتصادی کمپانی هند شرقی آمده بودند در بوشهر حضور اقتصادی پیدا کردند و بعد در سال 1812 میلادی هم نمایندگی سیاسی‌شان را تأسیس کردند.
قرار داد 1907
در قرار داد 1907 که بین روسیه و انگلیس (دو سال بعد از مشروطه) امضاء شده بود، ایران را به سه منطقه تقسیم کرده بودند، شمال برای روس‌ها، جنوب برای انگلیس‌ها و منطقهٔ وسط، بی طرف لحاظ شده بود.
اقدامات ابتدایی انگلیسی‌ها پس از اشغال بوشهر
احمد اخگر، سرهنگ ژاندارمری است که در این زمان به بوشهر می‌آید و گزارش می‌دهد. اخگر در خاطراتش می‌نویسد: "من بیرون از شهر بودم. وقتی آمدم دیدم که بوشهر وضعی خیلی غیر عادی دارد. سؤال کردم از یکی از افرادی که آنجا بود؛ به من گفت مگر خبر نداری انگلیسی‌ها بوشهر را اشغال کرده‌اند."
انگلیسی‌ها بلافاصله بعد از اشغال بوشهر، بدواً می‌آیند قدرت را از «موقرالدوله» که حکمران بوشهر است، می‌گیرند و بازداشتش می‌کنند. یک حاکم نظامی برای بوشهر تعیین می‌کنند به نام ویلسون. یعنی حکومت کاملاً در دست انگلیسی‌ها می‌افتد. سپس عناصری که از نظر انگلیس‌ها ممکن بود مخل آرامش و آسایش باشند، و ممکن بود توطئه‌ای علیه آنها انجام دهند را بازداشت کرده به شهر «تانه» هند تبعید می‌کنند.
در کتاب "دلیران تنگستان" از چند چوک نام برده که نام خانوادگی نسل پیشین چوبک است یا خود موقرالدوله یا کدخدای تنگک به نام زائر علی تنگکی که فردی ضد انگلیسی بوده و رابطه تنگاتنگی با شهید دلواری داشته را تبعید می‌کنند.
انگلیسی‌ها به تنگک حمله می‌کنند و آنجا درگیری خونینی می‌شود که بعد زائر علی تنگکی عقب نشینی می‌کند و به داخل امام زاده عبدالمهیمن می‌رود و بعد انگلیسی‌ها وارد امامزاده می‌شوند و در حالی که او زخمی است، اسیرش می‌کنند و به هند تبعیدش می‌کنند.
تبعیدی‌ها حدود 12، 13 نفری هستند و در کنار این‌ها کنسول آلمان "لیستِرمن" یا "لیستمان" (به هر دو شکل در منابع تاریخی آمده)، را هم با همسرش باز داشت می‌کنند به این بهانه که آلمان‌ها دارند در بوشهر توطئه می‌کنند. همچنین نماینده شرکت آلمانی «وانک‌هوس» و تعداد دیگری از آلمان‌ها، همه را با کشتی به تانه هندوستان تبعید می‌کنند.
اما در این ماجرای اشغال، خود احمد اخگر می‌گوید تنها مقاومتی که شد، یک مقاومت جزئی از طرف ژاندارمری بوشهر بود (ولی اینقدر انگلیسی‌ها به موقع عمل کردند و نیرویشان در بوشهر زیاد است که مقاومت ژاندارمری اثری نداشت). دلیلش را هم این می‌دانند که چون امنیت آن موقع به‌دست سوئدی‌ها بوده که ژاندارم‌ها را تربیت و آموزش می‌دادند و چون سوئدی‌ها در موضع مخالف با انگلیسی‌ها بودند، لذا ژاندارمری هم موضعی ضد انگلیسی داشت.
انگلستان در قرن 19 و 20 یک کشور استعمارگر به تمام معناست. نقشی که امروز آمریکا در دنیا به عنوان قدرت استکباری ایفا می‌کند قبل از این، انگلستان ایفا می‌کرده است.
انگلیسی‌ها کشته شدن این دو افسر را بهانه قرار داده و نیروهایشان را در بوشهر پیاده می‌کنند، مواضع استراتژیک را می‌گیرند و بعد تمبری را چاپ می‌کنند که البته در اصل تمبر احمد شاهی است ولی روی آن جمله‌ای چاپ شده: «بوشهر تحت اشغال بریتانیا».
بوشهر اولین نقطه‌ای که مقاومت می‌کند
وقتی نقض بی‌طرفی ایران صورت می‌گیرد، اولین نقطه‌ای که در تمام ایران از سیستان و بلوچستان تا خوزستان در برابر این نقض بی طرفی استقامت می‌کند و می‌ایستد، بوشهر و منطقه کنونی استان بوشهر است. با «رئیسعلی» شروع می‌شود، بعد زائرخضرخان، بعد خالو حسین، بعد شیخ حسین چاهکوتاهی و همه از جانشان مایه می‌گذارند.
خیلی از این شخصیت‌ها یا مستقیم در جنگ به شهادت می‌رسند یا توسط عوامل انگلیسی‌ها و با استناد به خاطرات کاکس و چیک، ترور می‌شوند و از بین می‌روند. در جریان نقض بی‌طرفی و اشغال بوشهر، مجاهدین استان بوشهری به فتوای علمای استان و شخصیتی مثل آیت الله محلاتی که محل اسکانش در فارس است، وارد مبارزه می‌شوند.
وقتی که عثمانی، در مخالفت با انگلستان به جنگ می‌پیوندد، علمای منطقه بین النهرین که ارتباط تنگاتنگی با علمای جنوب ایران داشتند، فتوای جهاد با انگلیسی‌ها صادر می‌کنند. این فضا باعث می‌شود که علمای بوشهر هم به طرفداری از مسائلی که در عتبات عالیات دارد اتفاق می افتد، فتوای جهاد دهند. چون عتبات عالیات در این مقطع در اشغال انگلیسی‌ها قرار می‌گیرد؛ یعنی انگلیسی‌ها به آنجا هم تجاوز کردند.
وقتی فتوای جهاد داده می‌شود، انگلیسی‌ها احساس می‌کنند که اگر پیش دستی نکنند و به بهانه هلاکت دو افسرشان، مناطق حساس و استراتژیک بوشهر را اشغال نکنند، ممکن است تجربه مشروطه بوشهر تکرار شود (خارج شدن گمرک از دست آنها). بنابراین بوشهر را تصرف کرده، اعلام می‌کنند بوشهر در اشغال ماست و بعد دیوارچینی می‌کنند، فنس هایی کشیده می‌شود، حریم نظامی و مناطق امن برای خودشان تعریف می‌کنند و در واقع حساسیت‌ها را هم بیشتر می‌کنند. یعنی مبارزان و مجاهدان جنوبی را به عکس العمل در مقابل خودشان وا می‌دارند.
مقاومت رمز پیروزی همیشگی تاریخ ایران عزیز بوده و هست.
انتهای پیام/م
افشای کامل
روایتگری موثر
زیستگاه رسانه
قصه های کرونا
کد اقناع
کیفیت حکومت
