به گزارش خبرگزاری فارس از شهرضا، دوره ساخت کاروانسراها در ایران به دوره صفویه باز می‌گردد. شاه عباس یکم که تصمیم به بازسازی و احیای جاده ابریشم گرفته بود، ساخت کاروانسراها را در دستور کار قرار داد و تا آنجا که می‌توانست برای احداث آن‌ها معماران کارکشته را به کار گرفت، به طوری که یکی از شاهکارهای معماری ایران را کاروانسراهای آن و شکوه طاق‌ها، حجره‌ها و اندرونی‌ها و بیرونی‌های متعددش می‌دانند و شاه عباس صفوی را بانی احداث کاروانسراها در ایران.
درست است که در گذشته دور کاروانسرا بیشتر مورد استفاده طبقه اعیان یا حکومتیها بوده، اما این روزها از هر طبقه و منطقه‌ای که باشیم می‌توانیم چند روزی را در کاروانسرهایی که بازسازی شده و کاربری هتل را پیدا کرده‌اند به سر کنیم و قدم در دل تاریخ بگذاریم.
خوب که گوش کنی صدای زنگوله چهارپایان و همهمه مسافران تازه از راه رسیده را از دل تاریخ خواهی شنید. عده‌ای در حجره‌های دالانی شکل بساط استراحت مهیا کرده و تعدادی در حال علوفه دادن و تیمار اسب و استرهای خسته‌اند. عده‌ای در حال تخلیه بارند و افرادی بر لب حوض، گرد راه را با زلالی آب از چهره می‌شویند. اینجا جایی است که با یک شب اقامت در آن می‌توان به تاریخ سفر کرد و با مسافران قرن‌ها پیش همسفر شد.
کاروانسراهای دیروز
کاروانسراها را می‌توان یکی از برجسته‌ترین آثار به جای مانده در ایران دانست. این بناها مهمانخانه‌های بزرگی بودند که مسافران برای استراحت و خواب شبانه در آن توقف می‌کردند.
پیشینه این بناهای تاریخی به دوره باستان باز می‌گردد. بر اساس منابع، کاروانسراهای بسیاری در دوره هخامنشی در مسیر شوش تا سارد ساخته شده بود که کاروانیان در آن توقف می‌کردند.
تغییر کاربری کاروانسراهای تاریخی به اقامتگاه‌های امروزی
گذر زمان موجب شد بسیاری از این آثار ارزشمند که برخی از آن‌ها نیز از معماری فوق‌العاده‌ای برخوردار بودند به دست فراموشی سپرده شوند. در سال‌های اخیر نگاه دوباره به این آثار و تغییر کاربری آن‌ها سبب شده تا گرد فراموشی از روی تعدادی از این میراث ارزشمند زدوده شود و بار دیگر کاروانسراها پناهگاه مسافران خسته شوند.
تغییر کاربری بناهای تاریخی و کاروانسراها به هتل، البته با حفظ هویت، اقدام مقبولی است که علاوه بر حفظ بنا درآمد خوبی را نیز برای سرمایه‌گذار به دنبال خواهد داشت.
اصفهان در کشور پیشگام احیای کارونسراها
فریدون اللهیاری، مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان سیاست اصلی میراث فرهنگی را واگذاری کاروانسراها به بخش خصوصی برای بهره‌برداری بهتر می‌داند و می‌گوید: کاروانسراها را برای احیا و مرمت به سرمایه‌گذاران می‌سپاریم و پس از مرمت، دوره‌ای کوتاه از آن بهره‌برداری می‌کنند و بعد از بهره‌برداری، به صورت یک بنای تجهیز شده و قابل استفاده آن را به دولت باز می‌گردانند.
وی اصفهان را جزو استان‌های پیشگام در کشور در حوزه احیای کاروانسراها اعلام می‌کند و خبر داد که پرونده ثبت کاروانسراها در فهرست میراث جهانی در دستور کار وزارت میراث فرهنگی قرار گرفته است و در این راستا استان اصفهان تعداد قابل ملاحظه‌ای از کاروانسراها را برای ثبت در میراث جهانی در دستور کار دارد و این اقدام، استان را در جایگاه ویژه‌ای قرار می‌دهد.
کاروانسرایی با ۸ گوشه و ۸ برج در امین‌آباد شهرضا
کاروانسرای ملک‌التجار امین‌آباد در شهرستان شهرضا با مساحت ۴ هزار و ۵۰۰ متر مربع در دوره صفوی احداث و چندین مرتبه بازسازی شده است در آخرین مرحله بازسازی سال ۹۸ در اختیار بخش خصوصی قرار گرفته و در حال حاضر بازسازی اتمام و تجهیز شده است.
این اثر تاریخی در تاریخ یک دی ماه ۱۳۴۸ با شماره ثبت ۸۸۴ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این بنا از معدود کاروانسراهایی است که قاعده هشت دارد و حیاطی به شکل هشت ضلعی بخش عمده‌ای از آن را اشغال کرده است.
در هشت گوشه خارجی بنا، ۸ برج تعبیه کرده‌اند. این برج‌ها، علاوه بر آنکه به نمای خارجی بنا از حیث بصری استحکام بخشیده‌اند، نقش مهمی در امنیت کاروانیان داشته‌اند. تأسیسات دفاعی، از جمله برج‌ها و محل‌های تیراندازی بر بالای آن‌ها و دیوارها، حکایت از آن دارد که امین‌آباد منطقه‌ای پرخطر بوده است. در حال حاضر، کنگره دیوار خارجی کاروانسرا وجود ندارد؛ اما جزئیات آن در تصویر ترسیمی «ژان باتیست تاورنیه» دیده می‌شود.
اللهیاری با اشاره به اینکه کاروانسرای امین‌آباد در شهرستان شهرضا در مرحله بهره‌برداری است و سرمایه‌گذاری خوبی بر روی آن انجام شده است، می‌گوید: این کاروانسرا به عنوان یک تأسیسات گردشگری شامل اقامت و پذیرایی است و تا قبل از پایان سال با حضور وزیر میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری افتتاح خواهد شد.
سرمایه‌گذاری ۶۵ میلیارد ریالی در کاروانسرای امین‌آباد
حسین بهزادفر، بخشدار مرکزی شهرضا با بیان اینکه روستای امین‌آباد یکی از قدیمی‌ترین روستاهای شهرستان شهرضا است که از آثار و اسناد تاریخی موجود قدمت آن به دوران صفویان می‌رسد، می‌گوید: از آثار تاریخی این روستا می‌توان به حمام، مسجد، آب انبار و کاروانسرای عباسی اشاره کرد.
وی از واگذاری این کاروانسرا در سال ۹۶ در راستای توسعه و رونق گردشگری و ایجاد اشتغال پایدار در روستا به بخش خصوصی خبر می‌دهد و گفت: قرارداد مرمت و بازسازی آن با هماهنگی اداره کل میراث فرهنگی استان اصفهان توسط اداره اوقاف به هلدینگ ملک‌التجار به عنوان سرمایه‌گذار طرح منعقد شد.
بهزادفر با بیان اینکه این شرکت با سرمایه‌گذاری ۶۵ میلیارد ریال نسبت به بازسازی و مرمت کاروانسرا اقدام کرده است، ادامه می‌دهد که در حال حاضر ۹۵ درصد پروژه انجام شده و تا پایان سال جاری به بهره‌برداری می‌رسد.
بخشدار مرکزی شهرضا شیوع کرونا را مانعی برای افتتاح این کاروانسرا برشمرد و ادامه داد: یکی از دلایل مهم نگاه گردشگری به این پروژه، وجود روستای امین‌آباد در جاده ترانزیت شمال به جنوب است که هر ساله تعداد زیادی مسافر در این مسیر تردد کرده و سبب رونق اقتصادی می‌شود.
وی میزان اشتغال این طرح را ۱۵ نفر مستقیم و ۲۵ نفر غیرمستقیم اعلام کرد و گفت: این کاروانسرا شامل هتل سنتی با بیش از ۴۰ تخت اقامتی و ۳ قسمت پذیرایی مجزا شامل رستوران سنتی، کافی‌شاپ و قهوه‌خانه و غرفه‌های صنایع دستی است.
بهزادفر با اشاره به وضعیت کارونسرا ادامه می‌دهد که این کاروانسرای ۸ ضلعی از سنگ و آجر ساخته شده و آثار و دست نوشته‌های بازرگانان بر روی دیواره‌ها هنوز به جا مانده است، کنار این کاروانسرا آب انبار و حمام تاریخی وجود دارد.
کاروانسرای امین‌آباد در آستانه بازگشایی
سید محمد صفوی، عضو هیأت مدیره هلدینگ ملک‌التجار با بیان اینکه کاروانسرای صفوی امین‌آباد کاروانسرایی ۴۰۰ ساله و جزو ۳ کاروانسرای هشت ضلعی ایران است، گفت: در حال حاضر این کاروانسرا توسط بخش خصوصی هولدینگ ملک‌التجار در مدت یک سال و نیم مراحل مرمت و بازسازی آن انجام و به اتمام رسید.
وی با اشاره به اینکه به علت شیوع کرونا هنوز به بهره برداری نرسیده است اما آماده بازگشایی است، ادامه داد: ۶۵ میلیارد ریال هزینه مرمت و بازسازی و تجهیز این مجموعه شده است.
صفوی اقامتگاه سنتی با ظرفیت ۵۰ نفر، خورش‌خانه با غذاهای سنتی با ظرفیت ۱۰۰ نفر در محیطی کاملاً سنتی و در محل شترخانه کاروانسرا، شربت‌خانه که محل غذاهای فست فودی انواع دمنوش‌ها و شربت‌های سنتی است، قهوه‌خانه که محلی برای صبحانه ایرانی و فرنگی و دورهمی‌های خانوادگی است، تعداد ۱۵ باب مغازه که برای صنایع‌دستی برنامه‌ریزی شده و آماده واگذاری است و آشپزخانه کاملاً صنعتی و آماده سرویس‌دهی به کلیه ارگان‌های دولتی و غیردولتی و کارخانه‌ها به صورت بیرون بر را از بخش‌های این کاروانسرا معرفی کرد.
راه‌های دسترسی به کاروانسرا باید ایمن‌سازی شود
عضو هیأت مدیره هلدینگ ملک‌التجار با اشاره به مشکلات این کاروانسرا گفت: از سمت شیراز به اصفهان کنار کاروانسرا چندین جاده خاکی است برای حل اصولی آن اداره راه عنوان کرده است که طرح بیاورید تا در کمیسیون بررسی شود، در صورتی که برای این پروژه عظیم که می‌تواند بسیاری از معضلات این منطقه را حل کند، انتظار ما به عنوان سرمایه‌گذار کمک از سوی مسؤولان است.
وی با بیان اینکه جای خالی علائم راهنمایی و رانندگی برای کاهش سرعت و جلوگیری از تصادف در جاده‌های دسترسی به کاروانسرا خالی است، اضافه کرد: حدود دو سال است که پیگیر از مشکلات برای کاهش تصادف و دسترسی آسان به کاروانسرا هستیم، اما هنوز به نتیجه نرسیده است.
صفوی با تقدیر از همراهی مدیران شهرضا در به ثمر رسیدن این مجموعه می‌گوید: چون سرمایه‌گذاری کردیم باید به یک نحوی از سر بعضی معضلات بگذریم و کار را شروع کنیم این شروع، شروع مناسب و در خور مجموعه نیست؛ این مجموعه هم به لحاظ تاریخی و هم از لحاظ زیبایی و موقعیت و لوکیشن بسیار پر اهمیت است و انتظار داریم سایر ارگان‌ها نیز همراهی و کمک کنند.
انتهای پیام/۶۳۱۰۱/ص۳۰/
افشای کامل
روایتگری موثر
زیستگاه رسانه
قصه های کرونا
کد اقناع
کیفیت حکومت
