اخبار فارس من افکار سنجی دانشکده انتشارات توانا فارس نوجوان

فرهنگ  /  اندیشه

گزارش فارس از مناظره «نسبت حقوق و اخلاق»

«اخلاق» ضامن اجرای قوانین حقوقی است/ نگاه غرب به حجاب از منظر نظم است نه عفت

عضو هیأت علمی دانشگاه مفید گفت: بهترین ضمانت اجرا برای قوانین حقوقی این است که مردم احساس کنند آن قاعده «اخلاقی» است، اگر اینطور باشد با کمترین دشواری قانون‌گذار به هدف خود می‌رسد و گرنه آن قانون متروک می‌شود.

«اخلاق» ضامن اجرای قوانین حقوقی است/ نگاه غرب به حجاب از منظر نظم است نه عفت

به گزارش خبرنگار آیین و اندیشه خبرگزاری فارس،‌ مناظره «نسبت حقوق و اخلاق» با حضور محمود حکمت‌نیا عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و ناصر قربان‌نیا عضو هیئت علمی دانشگاه مفید در برنامه مجله علوم انسانی (زاویه) شبکه چهار سیما برگزار شد.

در ابتدای این مناظره محمود حکمت‌نیا با تشریح برخی از تفاوت‌های میان تکلیف و تحمیل قواعد حقوقی و اخلاقی عنوان کرد: تکلیف و تحمیل با یکدیگر متفاوت است حقوق از باب تکلیف است، همینطور فقه نیز دارای دو جنبه است نخست تکلیفی که ما در برابر خدا داریم نظیر اخلاق و وجهی که دولت بر افراد تحمیل می‌کند نظیر وجه حقوقی فقه.

*اخلاق و حقوق لازم و ملزوم یکدیگرند

سپس ناصر قربان‌نیا با اشاره به روایتی از پیامبر که امام خمینی (ره) در چهل حدیث بدان اشاره کرده، گفت: توصیه می‌کنم که این روایت را اهل فن ملاحظه کنند پیامبر (ص) علم را سه دسته می‌دانند، نخست آیه محکمه که در شرع بدان اعتقادات می‌گویند، دوم قائمه که همان احکام و حقوق است و سوم فریضه عادله که اخلاقیات را شامل می‌شود همه اینها در کنار هم الزامی است اینکه الزام یکی را برداریم و دیگری را جایگزین کنیم، امری در جامعه تحقق نمی‌یابد.

وی با اشاره به اینکه بنابراین اگر بحث حقوقی در جامعه به تمامی اجرا شود باز هم کمیت حقوق برای اصلاح می‌لنگد و نیاز به اخلاق دارد، توضیح داد: اگر اخلاق را هم بخواهیم در جامعه پیاده کنیم با توجه به اینکه همه مردم را نمی‌توان اخلاقی کرد نیازمند حقوق هستیم بنابراین این هر دو در جامعه لازم است.

قربان‌نیا در پاسخ به این سؤال خود که آیا چنان که طرفداران حقوق طبیعی می‌گویند همه قواعد باید اخلاقی باشند، توضیح داد: یکی از اصول اخلاق مبحث عدالت است اگر امری غیر عادلانه باشد رعایت نمی‌شود، به قول توماس آکویناس؛ حقوق غیرعادلانه حقوق نیست آنچه مردم را وادار به تعبیت قواعد حقوقی می‌کند وجه اخلاقی قاعده حقوقی است.

*با زور نمی‌توان مردم را به رعایت قواعد حقوقی مجبور کرد

وی یادآور شد: بنابراین اگر قاعده‌ای اخلاقی نبود مردم احساس نمی‌کنند که باید از آن تبعیت کنند و خواه ناخواه متروک می‌شود و مردم بدان عمل نمی‌کنند چرا که همواره با زور نمی‌توان مردم را به خلاف طبیعت وادار به رفتار کرد.

قربان‌نیا اظهار داشت: من همیشه سر کلاس‌های درسم می‌گویم که بهترین ضمانت اجرا قوانین حقوقی این است که مردم احساس کنند آن قاعده اخلاقی است اگر اینطور باشد با کمترین دشواری قانون گذار به هدف خود می‌رسد و گرنه آن قانون متروک می‌شود.

سپس حکمت‌نیا در ادامه توضیح داد: در روایت در باب امر به معروف و نهی از منکر از پیامبر سؤال کردند که اگر این کار را نکنیم چه اتفاقی می‌افتد؟ ایشان هم چند مورد را می‌شمارند از جمله حکومت اشرار، ایجاد فساد و نهایتاً مردم معروف را منکر و منکر را معروف می‌گیرند به این معنا که دیدشان نسبت به همه چیز نادرست می‌شود.

وی با اشاره به اینکه امروزه ما در برابر دیدگاه‌هایی هستیم که با بنیادهای نظری ما مشکل دارند، توضیح داد: به طور مثال بحث حجاب را نمی‌توان در تفکر غربی مطرح کرد چرا که حقوق آنجا ناظر نظم است و عفت عمومی خیلی معنایی ندارد اما در حقوق اسلامی این بحث مطرح است ما باید برای بررسی مسئله‌ای چون حجاب به نظام‌های فرهنگی و فکری خود رجوع کنیم و از حقوق اسلامی بهره مند شویم نه اینکه از حقوق غربی اقتباس کنیم.

*مسائل جامعه ما باید براساس چارچوب‌های فکری خودمان حل شود

حکمت‌نیا با بیان اینکه غیر علمی‌ترین بحث این است که بدون پل زدن برای توجیه حرف‌های جدید، مسائل غرب را برپایه دستاوردهای قدیمی خود استوار کنیم، اظهار داشت: همین بنیادهای فکری غرب هم چیزی نیست که یک شبه به دست آمده باشد گرچه کشورهای اسلامی بر اساس آن در طول تاریخ یک هفته‌ای قانون تصویب می‌کنند و بنیادی ترین قوانینشان ترجمه‌ای است!

وی اظهار داشت: بنابراین آنچه برای کشور خودمان مفید است این است که تلاش کنیم موضوعات خودمان را در چارچوب فکری خود و متناسب جامعه ولی با توجه به میزان معرفت بشری حل کنیم.

در ادامه ناصر قربان‌نیا با اشاره به اینکه همه مسائل ما عالمانه، محققانه و معرفت شناسانه باید مطرح شود، توضیح داد: منظور این نیست که همه نباید وارد حوزه حقوق و اخلاق شوند بلکه فضا باید برای گفت‌وگوهای علمی همه آزاد باشد بنابراین باید در مدارس، دانشگاه‌ها و حتی پشت درهای بسته مسائل را حل کرد.

وی در ادامه افزود: براین اساس نمی‌توان گفت با زور باید کسی با حجاب باشد، نه نمی‌شود اگر ما دلمان برای این مسئله می‌سوزد باید کارهای دیگری بکنیم همین موارد بی حجابی علل دیگری چون مسائل سیاسی،‌ دهن کجی‌ها، بیکاری،‌ گرفتاری مردم و دیگر علل روانشناختی دارد. بنابراین باید اعتقاد افراد را درست کرد و کیفر دادن درست نیست.

وی با بیان اینکه حجاب یک تکلیف شرعی است نهایتاً این تبدیل به اخلاق مذهبی می‌شود و نمی‌توان گفت پوششی بنام حجاب که به آن می‌بالیم به همه به اسم اخلاق الزام شود، توضیح داد: این جزو اخلاق مذهبی است اما نمی‌توانیم اثبات کنیم که یک امر اخلاقی است که همه باید رعایت کنند، بلکه به عنوان تکلیف شرعی می‌توانند بیان کنند، عفت یک امر اخلاقی است باید نسبت عفت و جرم انگاری بی عفتی روشن شود، این مقوله دیگری است باید درباره تکالیف شرعی و ورود آنها به عالم حقوق بحث کرد.

انتهای پیام/ک

این مطلب را برای صفحه اول پیشنهاد کنید
نظرات
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط خبرگزاری فارس در وب سایت منتشر خواهد شد پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد
Captcha
لطفا پیام خود را وارد نمایید.
پیام شما با موفقیت ثبت گردید.
لطفا کد اعتبارسنجی را صحیح وارد نمایید.
مشکلی پیش آمده است. لطفا دوباره تلاش نمایید.

پر بازدید ها

    پر بحث ترین ها

      بیشترین اشتراک

        اخبار گردشگری globe
        اخبار کسب و کار تریبون
        همراه اول