چند هفته دیگر کنگره جدید متشکل از اکثریت جمهوریخواه عنان امور را در دست خواهد گرفت و روایت ها در خصوص نگاه سیاست خارجی کنگره افزایش یافته است. بسیاری از ناظرین و کارشناسان معتقدند که تقابل های دموکرات ها و جمهوری خواهان در حیطه های امنیتی و سیاست خارجی و به ویژه با توجه به اقدامات اخیر اوباما در جهت تسهیل سازی رابطه با کوبا به یکی از مهم ترین دغدغه های جمهوری خواهان بدل شده است. انتقاداتی که این روزها سناتورهای باسابقه جمهوری خواه از آنچه سیاست خارجی ضعیف اوباما می خوانند افزایش یافته است و فارغ از نگاه های متفاوت حزبی، بسیاری جدال اصلی رقابتی در انتخابات آتی ریاست جمهوری را مسائل سیاست خارجی و دیپلماسی آمریکا عنوان می کنند. مساله هسته ای ایران، سیاست آمریکا در قبال توسعه طلبی های روسیه، بحران داعش و سوریه، موضع آمریکا در قبال گسترش نفوذ چین در پاسیفیک و بحران اوکراین در زمره مهم ترین موضوعاتی هستند که در عرصه سیاست خارجی موضوع رقابت و جدال انتخابات آتی خواهد بود.
در این بین پیش بینی می شود مساله هسته ای ایران و نتیجه دو سال مذاکره نفس گیر بیشترین تاثیر را در این زمینه داشته باشد. باراک اوبامای دموکرات حل این پرونده را بزرگ ترین موفقیت سیاست خارجی خود قلمداد می کند و معتقد است که در صورت حل این مساله یکی از بزرگ ترین پرونده های دیپلماتیک قرن به سرانجام خواهد رسید. هم از این رو جمهوری خواهان نیز مذاکرات هسته ای را فارغ از سیاست های امنیتی و کلی آمریکا، عرصه رقابت انتخاباتی قلمداد می کنند و طبیعی است که موفقیت اوباما در این عرصه، برگ برنده ای بزرگ برای انتخابات 2016 ریاست جمهوری می بینند.
از سوی دیگر اظهار نظر های اخیر سناتور های جمهوری خواه حاکی از آن است که کنگره قصد دارد فشارها را بر ایران تشدید کرده و تحریم های جدیدی علیه این کشور اعمال کند. لیندزی گراهام یکی از تندروترین سناتورهای جمهوری خواه ایالات متحده در این زمینه در یک کنفرانس مطبوعاتی مشترک با بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل ضمن بیان اینکه مساله تحریم ایران یکی از اولین دستور کار های کنگره جدید خواهد بود گفت: «من اینجا هستم تا به شما آقای نخست وزیر بگویم که کنگره از رهنمود شما پیروی خواهد کرد. در ماه ژانویه سال آینده، رای گیری ای در خصوص طرح کیرک-منندز، که یک طرح تحریمی مورد توافق هر دو حزب آمریکاست صورت خواهد گرفت. بر اساس این طرح اگر ایران میز مذاکره را ترک کند، تحریم ها مجددا وضع خواهند شد.» افزون بر این حتی در دوران کنونی و در حالی که جمهوری خواهان هنوز تسلطی بر کنگره پیدا نکرده اند، طرح های مختلف تحریمی از سوی سناتورهای جمهوری خواه و بعضا دموکرات تهیه شده بود که البته هنوز تا کنون به نتیجه ای نرسیده است.
در نگاه کلی تر، می توان تهدیدهای مطرح شده از سوی کنگره آمریکا را در جهت اهرم فشاری برای امتیاز گرفتن از ایران بر روی میز مذاکره دانست. چرا که در حین مذاکرات هسته ای در طول دو سال گذشته بارها کنگره و حتی دولت آمریکا از احتمال تشدید تحریم ها علیه ایران سخن گفتند. تحلیلگران معتقدند طرح تنظیم شده توسط مارک کیرک و رابرت منندز دو سناتور جمهوری خواه و دموکرات، ابزار بیشتری را برای تقویت موضع دولت آمریکا در مذاکرات هسته ای با ایران فراهم می سازد و از این جهت دولت دموکرات آمریکا هرچند به طور غیرعلنی از تندروی های کنگره در برابر ایران استقبال می کند. حتی بسیاری از کارشناسان تحریم های وضع شده پس از توافق ژنو را که به ادعای دولت آمریکا تحریم جدید محسوب نمی شود و مربوط به تحریم های گذشته است را در راستای اعمال فشار بیشتر بر ایران جهت امتیاز دادن تفسیر می کنند. این تهدید اعمال تحریم های بیشتر را اگر متناسب با سیاست روی میز آمریکا و تلاش این کشور برای به درازا کشیدن مذاکرات قیاس کنیم به این نتیجه می رسیم که هدف کلی این کشور کسب حداکثر امتیازات از ایران می باشد. در این رابطه کارشناسان معتقدند که ایده تمدید مذاکرات که پس از توافق ژنو دو بار صورت گرفت، نتیجه فشار آمریکا و نه یک خواست عمومی و چند طرفه بوده است. در همین راستا گرت پورتر روزنامه نگار مشهور آمریکایی در مقاله ای می نویسد: «جان کری، وزیر امور خارجه در توضیح تمدید مذاکرات با اشاره به برنامه اقدام مشترک که ایران و گروه 1+5 در نوامبر 2013 بر سر آن به توافق رسیدند گفت که کنار رفتن از این مذاکرات در شرایطی که توافق اولیه سبب شده تا گریز هسته‌ای به جای نزدیکتر شدن دورتر شود، احمقانه است. و به همین دلیل جهان امن‌تر شده است. اگر چه جان کری این نکته را یادآور نشد که بدون دستیابی به توافق تمام دستاوردهای موقت کنونی از بین می‌رود، اظهارات وی نشان داد که آمریکا امیدوار است بتواند با استفاده از برنامه اقدام مشترک مذاکرات هسته‌ای را تا جایی پیش ببرد که ایران شرایط آمریکا را بپذیرد. می‌توان گفت دولت آمریکا این‌گونه فرض کرده است که ایران در نهایت مجبور خواهد شد امتیازات بیشتری بدهد یا اینکه مذاکرات دو سال دیگر ادامه خواهد یافت.»
بر این اساس مدعای اصلی پورتر این است که مذاکرات کماکان تا زمانی ادامه پیدا می کند که آمریکا بتواند شرایط و خواسته های خود را به ایران بقبولاند و بدیهی است که تنها در صورتی مذاکرات از جانب آمریکایی ها رضایتبخش تفسیر می شود که امتیازات خواسته شده از ایران را به دست آورند. این ادعا البته مورد قبول بسیاری از تحلیل گران بین المللی می باشد که معتقدند دستیابی به توافقی که مطلوب دو طرف باشد چندان در دسترس نیست و مذاکرات کنونی احتمالا خروجی مد نظر دو طرف را نخواهد داشت. در این زمینه واشنگتن پست نوشت: «مذاکرات هسته‌ای با ایران مانند شرایطی است که هر دو طرف در آن می‌دانند گزینه کناره‌گیری از مذاکرات هزینه زیادی دارد و به همین دلیل بدون رسیدن به یک معامله به رایزنی‌ها ادامه می‌دهند. دو طرف هم‌چنین می‌دانند تا زمانی‌که مذاکرات را ادامه می‌دهند، دست‌نیافتن به یک توافق، بهتر از یک توافق بد است.»
با این اوصاف باید گفت که طرح احتمال تشدید تحریم ها از سوی کنگره چه بر اساس فضای رقابتی جمهوری خواهان و دموکرات ها طرح شده باشد و چه بر اساس یک هماهنگی عملیاتی از سوی دولت و کنگره برای تحت فشار قرار دادن ایران بر روی میز مذاکره طراحی شده باشد، نشان از آن دارد که هم ایران و هم آمریکا هیچ کدام رغبتی به انعقاد یک توافق بد ندارند. توافقی که از سوی ایران منتج به پذیرش حق غنی سازی ایران همزمان با رفع تحریم ها باشد و از سوی آمریکا مترادف با محدودیت های اساسی بر فعالیت های هسته ای ایران با تعدیل گام به گام و جزئی تحریم ها همراه باشد، هر کدام اگر رخ دهد از منظر یکی از طرفین توافق بد خواهد بود. برآوردها نشان می دهد که دو طرف در زمینه دستیابی به توافقی که حد وسط دو دیدگاه را داشته باشد تا کنون به نتیجه ای نرسیده اند و با توجه به سابقه مواضع و عملکرد مذاکراتی طرفین می توان گفت که دستیابی به چنین توافقی کمی دشوار به نظر می رسد. هم از این روست که دو طرف ترجیح می دهند با هزینه های ترک مذاکرات روبرو نشده و از بیم رخ دادن چنین مساله ای تن به تمدید مذاکرات دهند.
منبع: دیدبان آمریکا
انتهای متن/
افشای کامل
روایتگری موثر
زیستگاه رسانه
قصه های کرونا
کد اقناع
کیفیت حکومت
