به گزارش خبرنگار آیین و اندیشه خبرگزاری فارس، بشر مدرن در صورت نوعی خود تجسم نفس اماره است. در غرب مدرن بشر به مثابه حیوان اقتصادی ـ‌جنسی که باطنی جانوری دارد و روح و جان نفسانی بر او حاکم است، دائر مدار عالم و آدم می‌شود و این همان اومانیسم است.
بخشی از کتاب «آغاز یک پایان» به قلم شهریار زرشناس را مرور می‌کنیم:
متفکران مدرنیست از «نیکولای کوزایی» و «پیکودلا میراندولا» و «مارسیلیوفیچینو» و «نیکولو ماکیاولی» گرفته تا «فرانسیس بیکن» و «رنه دکارت»و «جان لاک»، «امانوئل کانت» و «فردریش هگل» همگی (و هر یک به طریق و در روایتی خاص خود) به تبیین و تفسیر و تئوریزه کردن اومانیسم (سوژه انگاری نفسانی بشر با سوبژکتیویته) پرداختند.
در تبیین فلسفی سوبژکتیویسم (تلقی اومانیستی از بشر) آراء دکارت و کانت و هگل به ویژه از مقام و اهمیت خاصی برخوردار است. در فاصله زمانی قرن هفدهم تا پایان قرن نوزدهم شاهد ظهور و فعلیت یابی صور و مراتب و وجوه مختلف سوژه نفسانی مدرن بوده‌ایم. این سوژه نفسانی، خود را در ذیل صورت مثالی بشر بورژوا و در ذیل سودانگاری ـ لذت طلبی سکولار ـ‌اومانیستی و در هیئت حیوان اقتصادی ـ جنسی عینیت و فعلیت بخشیده است.
باطن بشر مدرن جانوری است و انسانی نیست. زیرا بشر با تکیه بر فطرت و پرورش فطرت و نزدیکی به عین ثابت انسانیت است که از مرتبه جانوری فراتر می‌رود و آنچه در صورت اصلی و کلی آن، موجب نزدیکی و قرب و اتصال بشر به عین ثابت انسانیت می‌شود، پیروزی از ولایت الهی است. انسان (در هر وقت و عالمی که باشد) اگر تابع و پیرو تحت هدایت ولایت الهی نباشد،از عین ثابت انسانیت دور می‌شود و تحت ولایت طاغوت قرار می‌گیرد. ولایت طاغوت بر بشر، انسان را به مرتبه حیوانی و نهایتاً به سطح جانوری تقلیل می‌دهد.
صورت نوعی بشر مدرن، صورت حیوانی اقتصادی ـ جنسی است. باطن این صورت، در نازل‌ترین و دانی‌ترین مرتبه آن، ظهور و فعلیت پیدا می‌کند، یعنی در ظهور و تقرر در مقام جانوری. از زمان پدیدار شدن غرب مدرن، بشر مدرن به صور و انحاء مختلف باطن جانوری خود را آشکار می‌کند.
سوبژکتیویته و سوژه انگاری بشر در حقیقت یعنی تبیین فلسفی جانور روشی انسان و این اتفاقی است که در عالم غرب مدرن رخ داده است و بشر در مقام سوژه نفسانی خود بنیاد انگار با قرار گرفتن در حجاب ولایت نفس اماره، از عین ثابت انسانیت دور شده و خود را در مقام و مرتبه جانوری و جانور خویی و جانور روشی فعلیت بخشیده است.
اما نکته مهم اینجا است که با به تمامیت رسیدن مدرنیته و ورود عالم مدرن به مرحله بحران انحطاطی، سوژه نفسانی مدرن نیز دستخوش بحران و اضطراب و شکاف از درون شده است. در قرن بیستم در آثار داستانی و اشعار و نیز در کتب و رساله‌های فلسفی به وضوح نشانه‌ها و علائم تزلزل و فروپاشی سوژه نفسانی مدرن را شاهد هستیم.
بشر مدرن در کور بحران انحطاطی پسامدرن و در روزگار سیطره بی معنایی و بحران و غلبه مجاز بر واقعیت، در هیئت یک «جانور ابسورد» ظاهر شده است. برخی ظهورات این جانور ابسورد را در آثار داستانی و در شخصیت‌هایی چون ژوزف.ک در محاکمه اثر کافکا و گرگوار سامسا در مسخ (باز هم از کافکا) و در مورسو در بیگانه اثر کامو و نیز در آثار ابسوردیستی بکت و یونسکو و سال بلو و کوندرا و ساراماگو و بسیار نمونه‌های دیگر مشاهده کنیم.
مطالعات و تئوری پردازی‌های فلسفی و روانشناسی در آراء و آثار میشل فوکو، ژان بودریار، اریک فروم و ویکتور فرانکل، اروین یالوم و بسیاری دیگر به روشنی از حدوث بحران در من نفسانی مدرن حکایت و روایت می‌کنند.
در کور پست‌مدرن، وجه جنسی صورت نوعی بشر مدرن، بیش از پیش برجسته شده است. به عبارت دیگر در مدینه بحران‌زده پست‌مدرن شاهد آغاز نوعی تغییر ساختاری و جابه‌جایی میان دو مؤلفه اقتصادی ـ‌جنسی در صورت مثالی بشر بورژوا هستیم، به گونه‌ای وجه جنسی در صورت‌بندی بشر مدرن به مثابه حیوان اقتصادی ـ جنسی نقش و وزن پررنگ تر و فعال تری پیدا کرده است. من نفسانی در این کور پست مدرن رو به تجزیه و تکه تکه شدن می‌گذارد و ثبات و استحکام آن فرو می‌ریزد. نشانه های این اضطراب و تردید و بحران و روبه تجزیه و فروپاشی نهادن را در رویکرد امثال میشل فوکو به مفهوم سوژه دکارتی و نیز آراء تئوریسین‌های مکتب فرانکفورت در خصوص از خود بیگانگی بشر می‌بینیم.
بشر مدرن در کور بحران انحطاطی و در مدینه بحران‌زده پست‌مدرن در هیئت جانوری آبسورد ظهور کرده است. این جانور آبسورد درنده خوترین و سطحی‌ترین و بحران‌زده‌ترین و خشن‌ترین وجه و صورت بشر گرفتار خود بنیادانگاری نفسانی و سیطره نفس اماره است.
انتهای پیام/ک
افشای کامل
روایتگری موثر
زیستگاه رسانه
قصه های کرونا
کد اقناع
کیفیت حکومت
