قراردادهای بیع متقابل یکبار مصرف بودند/ احتمال عدم استقبال از قراردادهای جدید نفتی ایران

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس نشست تخصصی برای بررسی مدل جدید قراردادهای نفتی ایران (IPC) با حضور سید مهدی حسینی، رئیس کمیته بازنگری قراردادهای نفتی در تالار بهمن دانشگاه صنعتی امیرکبیر برگزار شد.

در ابتدای این نشست، حسینی توضیحاتی درباره بازار جهانی نفت، قیمت آن و همچنین سیر تحولاتی قراردادهای صنعت نفت از زمان ملی شدن صنعت نفت تا بیع متقابل و سپس توضیحاتی نیز درباره مبانی قانونی تنظیم مدل جدید قراردادهای نفتی ایران ارائه داد.

علت کاهش قیمت نفت از دید رئیس کمیته بازنگری قراردادهای نفتی

وی با تاکید بر اینکه مهمترین دلیل سقوط قیمت نفت از 110 دلار به حدود 35 دلار در یک سال و نیم اخیر، عرضه بیشتر از تقاضاست، گفت: الان دنیا نگران وضعیت آتی عرضه نفت است.

به گفته رئیس کمیته بازنگری قراردادهای نفتی در سال‌های اخیر، تولید نفت شیل در آمریکا به بیش از 5 میلیون بشکه در روز رسیده است.

وی با اشاره به اینکه پیش بینی‌های جهانی حاکی از آن است که نفت و گاز همچنان بالاترین سهم  را در سبد تقاضای انرژی در جهان دارند، ادامه داد: طبق آخرین آمارهای اوپک، مصرف جهانی نفت 91 میلیون بشکه در روز است که 33 درصد آن سهم اوپک است. براساس پیش بینی‌های این سازمان، مصرف نفت جهان در سال 2035 به 105 تا 110 میلیون بشکه در روز می‌رسد و سهم اوپک در سال 2035، 50 درصد باشد. برای تحقق این پیش بینی، اوپک باید حدود 21 تا 24 میلون بشکه نفت ظرفیت‌سازی کند.

رئیس کمیته بازنگری قراردادهای نفتی با اشاره به برنامه‌های عراق برای افزایش تولید نفت افزود: هدف گیری اولیه عراق تولید 12 میلیون بشکه نفت در روز تا سال 2017 بود ولی این هدف گذاری منطقی نبود. الان این هدف گذاری اصلاح شده است و هدف فعلی عراق تولید 7 میلیون بشکه نفت در روز تا سال 2020 است  و این کشور به صورت جدی در حال تلاش برای تحقق این هدف است.

حسینی با تاکید بر اینکه افزایش شدید تولید نفت عراق می تواند مشکلات امنیتی برای کشور به همراه داشته باشد، اضافه کرد: در تدوین IPC به این  ملاحظات هم توجه شده است.

* IPC یک قرارداد خدماتی است

رئیس کمیته بازنگری قراردادهای نفتی با اشاره به اینکه 1 میلیون کیلومتر مربع از 1.6 میلیون کیلومتر مربع کشور، رسوبی است و قابلیت اکتشاف دارد، گغت: فقط حدود 30 درصد کشور تا کنون اکتشاف شده است.

حسینی با تاکید بر اینکه براساس بند 3 بخش «ت» ماده 3 قانون وظایف و اختیارات وزارت نفت، بازنگری در قراردادهای بالادستی نفتی تکلیف قانونی وزارت نفت بوده است، گفت: IPC هم مشابه بیع متقابل قرارداد خدماتی محسوب می شود.

رئیس کمیته بازنگری قراردادهای نفتی با تاکید بر اینکه من از لحاظ کارشناسی قراردادهای مشارکت در تولید را برای ایران قبول ندارم گفت: اعتقاد دارم این قرارداد برای کشورهای با ریسک اکتشاف بالا مناسب است و ریسک اکتشاف در ایران پایین است.

حسینی با اشاره به اینکه تا اواسط سال 84، همگی قراردادهای بیع متقابل با سقف سرمایه گذاری بودند ولی بعد از آن قراردادها با چینی ها بدون سقف شدند (Open Capex) افزود: جمع کل ارزش محصولات نفتی و گازی بیع متقابل، سالانه 74 میلیارد دلار معادل حدود 15 درصد GDP است.

* قرارداد بیع متقابل یک بار مصرف هستند

رئیس کمیته بازنگری قراردادهای نفتی با تاکید بر اینکه به غیر از شرکت توتال در پروژه توسعه فازهای 2 و 3 پارس جنوبی، سایر شرکت های خارجی که با ایران قرارداد بیع متقابل بستند، نرخ بازگشت سرمایه ای کمتر از 10 درصد داشتند، گفت: در نتیجه، این شرکت ها علاقه‌ای به استفاده دوباره از این مدل قراردادی برای حضور در ایران نداشتند و می توان گفت این قراردادها، قراردادهای «یکبار مصرف» بودند.

حسینی اهداف اصلی تدوین IPC، به کارگیری مدیریت، تکنولوژی و منابع مالی، مسئولیت نتایج، سرعت در اجرا و ارتقای فناوری ها عمدتا برای افزایش بازیافت نفت را برشمرد و افزود: اگرچه تامین مالی بسیار مهم است ولی هدف اصلی تدوین IPC استفاده از فناوری هاست.

رئیس کمیته بازنگری قراردادهای نفتی اضافه کرد: به نظر من از لحاظ کارشناسی، اولویت صادرات گاز کشور، صادرات گاز با خط لوله به کشورهای همسایه است که تقاضای زیادی هم برای دریافت آن دارند.

حسینی در پایان این بخش از نشست تاکید کرد: وزارت نفت پول کافی برای توسعه میادین نفت و گاز که طبق سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی، تکلیف این وزارتخانه است، ندارد.

*در توسعه میادین جدید اولویت بندی صورت می گیرد

یکی از دانشجویان حاضر در این جلسه از حسینی پرسید: دقت زیادی در انتخاب پروژه های هدف IPC نشده است و هیچ اولویت بندی در این لیست وجود ندارد، مثلا بین میادین مشترک و مستقل. این در حالی است که میادین مشترک در اولویت توسعه قرار دارند و وضعیت توسعه این میادین واقعا مطلوب نیست. ضمنا تجربه های قبلی نشان می دهد که لزوما بخاطر بعضی امتیازهای که برای توسعه میادین مشترک قائل شده ایم، شرکت های خارجی سمت این میادین  نخواهند آمد. سوال اصلی این است که چرا ابتدا میادین مشترک را ارائه ندادیم و بعد سراغ مستقل ها نرفتیم؟

حسینی در پاسخ به این سوال گفت: تلاش کرده ایم بیشترین جذابیت و انگیزه را برای میادین مشترک ایجاد کنیم. در تعیین Fee ها هم fee میادین مشترک را معادل میادین پرریسک گرفتیم.

رئیس کمیته بازنگری قراردادهای نفتی اضافه کرد: ما به دنبال سیاستی بودیم که لابی نفتی غربی ها پشت سر مذاکرات برای رفع تحریم های ایران قرار گیرند ولی اینکار امکانپذیر نشد ولی نهایتا تصمیم گرفتیم در شرایط فعلی، بخش زیادی از فرصت های سرمایه گذاری در صنعت نفت و گاز را معرفی کنیم.

حسینی با تاکید بر اینکه معرفی همزمان 50 میدان در کنفرانس تهران به این معنا نیست که تمامی این میادین را با هم توسعه می‌دهیم و اولویت بندی نداریم گفت: اولویت بندی داریم و مطابق با همین اولویت بندی هم مناقصات را برگزار می کنیم و وارد فاز اجرا می شویم.

*احتمال عدم استقبال از قراردادهای جدید نفتی وجود دارد

رئیس کمیته بازنگری قراردادهای نفتی افزود: با کاهش شدید قیمت های جهانی نفت، احتمال دارد بسیاری از شرکت‌های بین المللی نفت سرمایه گذاری های جدیدی در این حوزه انجام دهد. برای همین این احتمال هم وجود دارد که استقبال گسترده ای از قراردادهای جدید نفتی ایران انجام نشود.

حسینی تاکید کرد که اعتقاد دارم صادرات گاز از نان شب برای کشور واجب تر است چون کشورهای همسایه ایران تشنه گاز هستند و اگر ایران به این کشورها گاز صادر کنند بسیاری از مشکلات امنیتی کشور حل می شود.

رئیس کمیته بازنگری قراردادهای نفتی در پایان توضیحات خود درباره این سوال گفت: آنچه تعیین کننده است اهداف اقتصادی و استراتژیک است و البته بالاترین اولویت و معیار، مشترک بودن میادین است.

در ادامه جلسه، یکی دیگر از دانشجویان از حسینی پرسید: بدون شک، IPC برای میادین مشترک مناسب است ولی تجربه بیع متقابل که شرکت های بین المللی اصلا در توسعه میادین مشترک نفتی وارد نشدند (فقط قراردادهای توسعه سلمان و فروزان با پتروایران بسته شد). این نگرانی وجود دارد که این تجربه تلخ برای IPC تکرار شود.

حسینی در پاسخ به این سوال گفت: البته همان موقع هم برای بعضی میادین مشترک مثل آزادگان هم خارجی ها (ژاپن) آمدند ولی در اواسط مذاکرات بخاطر قضیه هسته ای مذاکرات پیچیده شد. این نکته را برای اولین بار است که مطرح می کنم، کل قرارداد آزادگان با ژاپن 2 میلیارد دلار بود ولی ما برای اینکه درباره این موضوع با این کشور پای میز مذاکره برویم، 4.2 میلیارد دلار از ژاپنی ها گرفتیم، البته این پول، فاینانس نبود بلکه پول نقد بود و به شرکت نیکو داده شد. چون ژاپن کارنامه بدی در صنعت نفت داشت و به این کشور اعتماد نداشتیم.

رئیس کمیته بازنگری قراردادهای نفتی اضافه کرد: اینکه شرکت های بین المللی مثل شل سراغ میادین مشترک نمی‌آیند، باید ببینیم مشکل چیست و چگونه می توان برای آنها انگیزه درست کرد.

مجری جلسه از حسینی پرسید که بحث مالیات در IPC چگونه دیده شده است؟ بخصوص با توجه به شباهت این قراردادها به قراردادهای عراق که شرکت های بین المللی حدود 60 درصد fee را با مالیات پس می دهند.

حسینی در پاسخ به این سوال گفت: یک موسسه آمریکایی قراردادهای نفتی عراقی ها را نوشته است و عراقی ها شدیدا در مشکلات قراردادی گرفتار شده اند حتی الان احتمال دارد که با نگاهی به قراردادهای IPC قراردادهای خود را اصلاح کنند زیرا نتیجه سخت گیری آنها، خروج شرکت های بین المللی نفتی از عراق در سال های اخیر است.

رئیس کمیته بازنگری قراردادهای نفتی افزود: متاسفانه تکلیف مالیات در کشورمان به خوبی مشخص نیست و شرکت‌های خارجی در دوره مذاکرات برای قراردادهای بیع متقابل هم تکلیف خود در این زمینه را به خوبی نمی‌دانستند.

حسینی با تاکید بر اینکه ما در متن قراردادهای IPC فقط می گوییم مالیات، گفت: قرار است گروهی با وزارت اقتصاد مذاکره کنند که میزان مالیات بین 10 تا 40 درصد تعیین شود.

پایان بخش اول

انتهای پیام/