به گزارش خبرگزاری فارس از اصفهان، با گذشت 28 سال از پایان جنگ تحمیلی، تا کنون روایتهای مختلفی از شهدای شاخص دفاع مقدس ارائه شده است، شهدایی که اگرچه در شهر خاصی متولد شدهاند اما قهرمانان ملی کشور هستند و هر ایرانی در هر نقطه این سرزمین به آنها مدیون است.
نگاهی به تاریخچه کوتاه معرفی شهدا در چند سال اخیر نشان میدهد علیرغم همه تلاشها و مجاهدتها در تبیین زندگی و سیره شهدا، سهلانگاریها و غفلتهایی در این حوزه اتفاق افتاده و سوء استفادههایی از نام شهدا صورت گرفته؛ در اکثر کتابهایی که از شهدا به چاپ رسیده است، سعی شده تا از زبان همرزمان و یا خانواده شهدا به منش و روش شهدا نگاه شود و کمتر تلاشی در جهت دید متفاوتی به زندگی و سیره شهدا صورت گرفته است، حتی در این حوزه جای آسیبشناسی روایتهای مختلف و گاهی متناقض از شهدا نیز وجود دارد.
شهید همت از جمله شهدای شاخصی است که تنها به اصفهان و شهرضا محدود نمیشود بلکه چشمان گیرای او و آوازه رشادتهایش تا دورترین نقاط کشور نفوذ کرده؛ در خصوص شهید همت هم تا کنون کتب زیادی از زبان همسر شهید و همرزمان ایشان به چاپ رسیده است که اگرچه همه آنها در کلیت به شخصیت شجاع و مدبر شهید همت پرداخته اما در همین جزئیاتی که با زندگی امروز مرتبط است میتواند حاوی تفاوتهایی نیز باشد.
در این میان نویسندگان و پژوهشگرانی هستند که دغدغه طرحی متفاوت از وقایع سبب میشود همواره حرف جدیدی برای گفتن داشته باشند و به مسائلی بپردازند که هم نیاز و خلأ کنونی جامعه است و هم کمتر مورد توجه قرار گرفته؛ محسن حسام مظاهری یکی از همین نویسندگان و دانشجوی دکتری جامعهشناسی است؛ او که در اصفهان متولد شده، سردبیری فصلنامه «هابیل» و عضویت در هیأت علمی بنیاد دعبل خزاعی را در کارنامه دارد.
مظاهری آثار پژوهشی متفاوتی را چون «رسانه شیعه» با موضوع جامعهشناسی آیینهای سوگواری و هیأتهای مذهبی و کتاب «شخم در مزرعه» با تأملی درباره جنگ ایران و عراق و نقدی بر روایتهای رسمی جنگ تحمیلی به چاپ رسانده است؛ تازهترین اثر او با عنوان «اسطوره همت» همزمان با هفته دفاع مقدس و توسط نشر آرما منتشر شده و به نشانهشناسی شهید همت پرداخته است.
او در کتاب «اسطوره همت» تلاش کرده تا به بررسی شخصیت شهید همت از منظر مطالعات اجتماعی فرهنگی درباره جنگ ایران و عراق پرداخته و با استفاده از تکنیک و علم نشانهشناسی در این پژوهش تصویری تازه از شهید محمدابراهیم همت ارائه کرده است؛ به گفته مظاهری آنچه در این کتاب دنبال میشود پاسخ به این سؤال است که در این سالها، از محمدابراهیم همت، هرکس تصویری ساخته و روایتی بیان کرده است اما همتِ واقعی کدام اینهاست؟
او در بخشی از مقدمه خود بر این کتاب آورده است: همتِ صدا و سیما، همتِ مطبوعات، همتِ «روایت فتح»، همتِ بیلبوردها و بنرهای شهرداری، همتِ خاطرات همرزمان، همتِ آلبوم خانوادگی، همتِ حزباللهی، همتِ اصولگرا، همتِ اصلاحطلب، همتِ ... سرفصلهای این کتاب است که میتواند نگاه متفاوتی را نسبت به شهید همت ارائه کند.
مظاهری ورود به حوزه مطالعات جنگ را از سال 85 با نشریه هابیل آغاز کرده و در خصوص انتخاب شهید همت برای پرداخت متفاوتی به آن در کتاب اخیرش میگوید: این شهید را به عنوان نمادی از شهدای شاخص و دارای محبوبیت و شهرت کشوری انتخاب کردم اگرچه میتوان مباحث مطرح شده در این کتاب و نتیجهگیری آن را به دیگر شهدای شاخص نیز تعمیم داد.
او معتقد است با گذشت زمان و فاصله گرفتن از جنگ به تناسب شرایط و ویژگیهای فرهنگی و اجتماعی کشور، روایتهای مختلفی از سرداران دفاع مقدس شکل میگیرد که در کنار روایتهای رسمی که در رسانههای رسمی و گفتمان نظام به آن پرداخته شده و ترویج میشود، روایتهای حاشیهای، خرد و غیررسمی فراوانی نیز وجود دارد که به مرور ایجاد میشود و با توجه به دامنه شهرت و محبوبیت، آن شهید را به یک اسطوره بدل میکند، در محصولات فرهنگی نمود میکند و به همتی تبدیل میشود که هر کس برداشت و فهم خود را از آن خواهد داشت.
مظاهری میگوید: به روایت سیاسی و حتی روایتهای حاشیهای از شهید همت مثل وقایع سال 88 و روایت ایشان در اقلام و کالاهای فرهنگی مثل تی شرت و نقاشیهای روی دیوار در معابر شهری در این کتاب پرداخته شده که باید وجود آنها را پذیرفت و به رسمیت شناخت چرا که این تکثر روایتها گریزناپذیر است و در آینده نیز ادامه خواهد داشت که ما را با مفاهیمی جدید از سرداران جنگ و شهدا مواجه خواهد کرد.
او که دغدغهاش در حوزه مطالعات جنگ سبب شده تا کتاب دیگری نیز در قالب مجموعه مقالات خاطرات جنگ در دست انتشار داشته باشد، علیرغم اینکه کتابهای زندگی شهید همت را مطالعه کرده ولی در این کتاب به بعد از زندگی شهید پرداخته است و مخاطب این کتاب را تنها نسل سوم انقلاب و کسانی که شهدا را ندیدهاند نمیداند، بلکه بر این باور است که هر نسلی و هر نوع تفکری میتواند برداشت خود را داشته باشد چرا که شهدا سرمایه ملی هستند و نباید آنها را به یک جریان سیاسی خاص محدود کرد.
مظاهری تأکید دارد با همین رویکرد میشود در مورد شخصیتهای دیگری نیز ورود کرد و به این مسأله پرداخت و از اسطورههای دفاع مقدس به گونه دیگری یاد کرد.
انتهای پیام/63063/ 20