چکیده
یکی از مؤلفه های تعیین کنندة تعلیم و تربیت مؤثر، توسعة مهارت های تفکر انتقادی در فراگیران است. ابزار مهم این فرایند در نظام های متمرکز آموزشی، کتاب های درسی است که می تواند با افزایش ضریب تفکر یا دعوت به پژوهش، رشد تفکر انتقادی را در پی داشته باشد. هدف این تحقیق ارزیابی میزان توجه به کتاب های «مطالعات اجتماعی» دورة ابتدایی به مهارت های تفکر انتقادی است. جامعة آماری کتاب های «مطالعات اجتماعی» پایه های سوم تا ششم دورة ابتدایی است که مجموع آنها به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار جمع آوری اطلاعات «چک لیست» محقق ساخته بر اساس مؤلفه های تفکر انتقادی لیپمن است. نتایج نشان می دهد: 1. مهارت های تفکر انتقادی در سطوح تجزیه و تحلیل، ترکیب، ارزشیابی و توضیح در پایه های گوناگون تحصیلی دورة ابتدایی متفاوت است. 2. مهارت های تفکر انتقادی در تمام سطوح تجزیه و تحلیل، ترکیب، ارزشیابی و توضیح در تمام کتاب های پایه های سوم تا ششم پایین تر از حد انتظار است. 3. وضعیت نسبی مهارت های تفکر انتقادی در سطح توضیح، درکتاب های «مطالعات اجتماعی» بهتر از سطوح دیگر است. 4. در مجموع، کتاب های «مطالعات اجتماعی» دورة ابتدایی از ایجاد توانایی مهارت های تفکر انتقادی مطلوبی در شاگردان برخوردار نیست.
کلیدواژه ها: تحلیل محتوا، مهارت های تفکر انتقادی، مطالعات اجتماعی، دورة ابتدایی.
نویسندگان:
حسین کریمیان/ گروه فلسفه تعلیم وتربیت، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک، ایران
فائزه ناطقی/ گروه فلسفه تعلیم وتربیت، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک، ایران
محمد سیفی/ گروه فلسفه تعلیم وتربیت، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک، ایران
دو فصلنامه اسلام و پژوهش های تربیتی - سال هشتم، شماره 1، بهار و تابستان 1395.