آموزش و نقش آن در کاهش آسیب‌های اجتماعی

به گزارش خبرگزاری فارس از اراک، آنچه می‌تواند بر میزان آگاهی و دانش افراد جامعه افزوده و بصیرت لازم را به آنان هدیه ببخشد، بحث آموزش است چراکه ارتقای بستر فرهنگ عمومی،‌ ترویج آموزه‌های دینی و اخلاقی و به دنبال آن کاهش آسیب‌های اجتماعی تنها به‌وسیله فرآیند آموزش و انتقال اطلاعات صورت می‌گیرد.

آموزش علاوه بر ایجاد رشد و بالندگی، ‌گذرگاهی برای انتقال تجارب ‌و تعلیم مهارت‌های لازم برای اجرای صحیح وظایف و مسئولیت‌ها است که تمام دانش و تجارب فرد را نظم و سامان می‌بخشد و به‌کارگیری صحیح توانایی و مهارت‌ها را امکان‌پذیر می‌سازد.

در واقع فرهنگ‌سازی و ارائه آموزش‌های مختلف به مردم امری حیاتی و ضروری است و متولیان مباحث آموزشی ضرورت دارد در راستای آموزش مستمر افراد، متناسب با نیاز جامعه اقدام کنند که این مهم نقشی اساسی در کاهش آسیب‌های اجتماعی دارد.

با توجه به اهمیت مقوله آموزش در پیشگیری و کاهش آسیب‌های اجتماعی به گفت‌وگو با محمدرضا رباط میلی، کارشناس ارشد پژوهش علوم اجتماعی پرداختیم که در ادامه آن را می‌خوانید:

فارس: برنامه‌ریزان هم‌اکنون بر چه اساسی برنامه آموزشی تدوین می‌کنند؟

رباط میلی: در بیشتر مواقع، اکثر برنامه‌ریزان عادت کرده‌اند برنامه‌های آموزشی را بدون شناخت کافی از نیازها و آسیب‌های اجتماعی موجود تدوین کرده و به اشکال آمرانه،‌ دستوری و پدرانه آن را در جامعه پیاده‌سازی می‌کنند.

برنامه‌های آموزشی به دلیل عدم شناخت کامل از وضع موجود، از موفقیت مورد انتظار برخوردار نیستند، درحالی‌که نیازسنجی باید طبق شناسایی وضع موجود و وضع مطلوب صورت گرفته و سپس اقدام مناسب در راستای کاهش شکاف بین آن دو به عمل آید.

فارس: به نظر شما میزان شناخت مردم از آسیب‌های اجتماعی چه اندازه است؟

رباط میلی: هم‌اکنون در محافل مختلف اجتماعی، بحث‌های متفاوتی پیرامون آسیب‌های اجتماعی مطرح است.

همچنین آمارهای نگران‌کننده‌ای از وقوع طلاق، اعتیاد، خیانت، سرقت، فساد اخلاقی و بی‌بندوباری در سطح جامعه از زبان مسئولین و مردم شنیده‌ شده و در جراید نیز این آسیب‌ها طرح و به آنها پرداخته می‌شود.

مسئله اساسی این است که آسیب‌های اجتماعی تنها در همین موارد خلاصه نمی‌شود و مردم شناخت کافی از انواع آسیب‌های اجتماعی موجود در جامعه ندارند.

متأسفانه ضعف اطلاعاتی مردم، قدرت پیشگیری و مقابله آن‌ها با آسیب‌های اجتماعی را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد.

فارس: بنیادی‌ترین مسئله زندگی فردی و اجتماعی مؤثر در کاهش آسیب‌های اجتماعی چیست؟

رباط‌میلی: بنیادی‌ترین مسئله زندگی فردی و اجتماعی که تأثیر مستقیم در کاهش آسیب‌های اجتماعی دارد داشتن هویت دینی و در رأس آن توجه و گرایش فطری به پرستش خداوند است.

فطری بودن گرایش به پرستش، هماهنگی میان دستگاه (تکوین و تشریع) را در بردارد و آنچه در نهاد آدمی است، مکملی برای قوانین بشرها خواهد بود.

در سایه‌سار اندیشه هویت دینی است که انسان‌ها در جایگاه صحیح بندگی و انسانیت قرار گرفته، اخلاقیات و رفتارهای انسانی را در زندگی رعایت و به انجام آن مقید می‌شوند و از رذایل رفتاری دوری و پرهیز می‌کنند که می‌تواند به کاهش آسیب‌های اجتماعی منجر شود.

فارس: چه رفتارهای فردی در کاهش آسیب‌های اجتماعی مؤثر است؟

رباط‌میلی: داشتن تقوا و اخلاص، تواضع و فروتنی، توکل در امور زندگی، صبور بودن، علم‌آموزی، خودشناسی، همدلی کردن، احسان و نیکی، در کنار دوری کردن از حسد، ریاکاری، بخل، دروغ‌گوئی، غرور و تکبر، خود کمتربینی، درخواست زیاد از دیگران، غیبت، عیب‌جوئی و عیب‌گوئی و خشم عمده‌ترین رفتارهای فردی است که اگر برمدار حق و اصول اسلامی قرار گیرد، سعادت و نیک بختی را به همراه داشته و اگر به هر دلیلی از مسیر الهی و درست فاصله گیرد، صدمات و آسیب‌های جبران‌ناپذیری را به بار خواهد آورد.

فارس: چه رفتارهای اجتماعی در کاهش آسیب‌های اجتماعی مؤثر است؟

رباط‌میلی: جدای از رفتارهای فردی مبتنی بر ارزش‌های اسلامی، رفتارهای اجتماعی افراد نیز باید اخلاق مدار و دین‌محور باشد.

اگر بر اخلاقی شدن افراد به‌تنهایی تکیه شود و ارزش‌های اخلاقی و رفتارهای مثبت و ارزشی در عرصه جامعه تقویت نشده و ساختار رفتارهای اجتماعی بر شالوده اخلاق اصلاح و تعریف نگردند، در این صورت اخلاقی شدن افراد به معنای جدایی و گسست آن‌ها از نظام اجتماعی خواهد بود که آسیب‌های اجتماعی را در پی خواهد داشت.

در تبیین رفتارهای اجتماعی ضرورت دارد بی‌بندوباری، بی‌حجابی، مزاحمت‌ها، رفتارهای زشت و زننده حذف ‌شده و تقوای فردی و اجتماعی، عفت و پاک‌دامنی، پرستش، تواضع، فروتنی، وفای به عهد و پیمان، دوری از طمع، قناعت جایگزین آن شود.

فارس: نقش ترویج سبک زندگی اسلامی در کاهش آسیب‌های اجتماعی را چگونه می‌بینید؟

رباط‌میلی: سبک زندگی اسلامی به‌عنوان یک فرهنگ درست می‌تواند در جامعه نهادینه‌شده و از بروز بسیاری از آسیب‌های اجتماعی که نتیجه ترویج فرهنگ نادرست و ضد اخلاقی غربی در جامعه است، جلوگیری کند.

در کنار این مسائل باید به نقش بیکاری در از بین بردن آسیب‌های اجتماعی نیز پرداخت، اشتغال به کار و فراهم ساختن شرایط برای اشتغال بیکاران در جامعه می‌تواند نقش مهمی در پیشگیری و کاهش آسیب‌های اجتماعی داشته باشد.

با ایجاد شغل علاوه بر کمک به جامعه، درآمد کسب‌شده و معاش زندگی خانواده تأمین می‌گردد.

شخص با داشتن کار، عزت و شخصیت یافته و سلامت جسم و آرامش روح و روان پیدا می‌کند که در این راستا رشد عقلانی موجب از بین رفتن فقر اجتماعی می‌شود.

فارس: جایگاه فرهنگ مشاوره در کاهش آسیب‌ها را چگونه می‌بینید؟

رباط‌میلی: در واقع یکی از مبادی امن برای مشورت کردن و مشاوره گرفتن مراکز مشاوره و NGO ها هستند.

اگر فرهنگ مشاوره نهادینه شده و افراد به اهمیت مشاوره و راهنمایی پی ببرند در هیچ زمانی خود را بی‌نیاز از مشاوره ندانسته و هنگام بروز مشکلات یا حتی قبل از بروز مشکلات به مراکز خیریه و مراکز مشاوره مراجعه کرده و مشکل خود را مطرح و قبل از تبدیل مشکلات به آسیب اجتماعی چاره‌اندیشی و مسیر بهتر و راه‌حل مناسب‌تر را برمی‌گزینند.

شرایط جامعه نشان می‌دهد مؤسسات خیریه مردم‌نهاد در کنار مراکز مشاوره موجود در جامعه چنانچه با یارانه‌های دولتی تقویت گردند می‌توانند در پیشگیری و حتی مقابله با آسیب‌های اجتماعی نقش‌آفرینی کرده از بروز مشکلات در جامعه بکاهند.

فارس: سخن آخر...

رباط‌میلی: با توجه به اینکه یکی از مشکلات و موانع موجود ضعف در شناخت مردم از آسیب‌های اجتماعی موجود در جامعه است، آگاهی‌بخشی به افراد جامعه و تقویت دانش آن‌ها در این خصوص ضروری است.

همچنین باوجود ضعف و کم اثری متون آموزشی موجود در راستای آموزش، فرهنگ‌سازی و پیشگیری از بروز آسیب‌های اجتماعی، تدوین برنامه‌های جامع آموزشی در این بخش ضرورت دارد.

از سویی دیگر با توجه به اینکه بیکاری اصلی‌ترین عامل بروز آسیب‌های اجتماعی بیان گردیده، توجه به اشتغال افراد، تدوین برنامه‌های آموزشی اشتغال محور و تلاش در راستای کاهش و رفع بیکاری در جامعه نیاز است.

با توجه به ضعف عملکردی دستگاه‌های فرهنگی موجود در جامعه در مصون‌سازی محیط اجتماع، نیاز است بازنگری لازم صورت گرفته، نقش‌ها بازتعریف گردیده و نقاط ضعف اقدامات صورت گرفته مرتفع گردد.

همچنین ضعف ارزش‌های اخلاق فردی در بروز آسیب‌های اجتماعی در تحقیق مشهود است به همین دلیل ضرورت دارد در راستای تقویت ارزش‌های اخلاق فردی و سرمایه‌های اجتماعی با تدوین برنامه‌های مدون گام برداشت.

انتهای پیام/3371