ایدئولوژی شریعتی ابزاری برای قرائت مجدد سنت است/ ویژگی‌های روشنفکر در نگاه شریعتی

به گزارش خبرنگار آیین و اندیشه خبرگزاری فارس، نهمین همایش آنان که می‌اندیشند با عنوان «بازخوانی و بررسی آرا و اندیشه‌های دکتر شریعتی» به همت کانون اندیشه عصر روز گذشته(یکشنبه 6 اسفند ماه) برگزار شد. در این همایش اساتید سیدیحیی یثربی، حسین راغفر، علی ذوعلم، محمد اسفندیاری و سیدحسین شهرستانی به ایراد سخنرانی پرداختند.

محورهای اصلی در این دو روز شامل مباحثی نظیر شریعتی و دین، شریعتی و تاریخ، شریعتی و علوم انسانی، شریعتی و روشنفکری، شریعتی و مساله عدالت، شریعتی سنت و مدرنیته، شریعتی و اندیشه جهان وطنی، شریعتی و بازگشت به خویشتن، شریعتی و اندیشه‌های سیاسی مدرن و اسلامی است که در سه قالب سخنرانی، ارائه مقالات، پخش و معرفی مستند «شریعتی بدون روتوش» در سالن ابن خلدون دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران برگزار شد.

رویکرد کلی شریعتی به طرف سنت‌گرایی است

حجت‌الاسلام علی واعظی عضو علمی دانشگاه پیام نور مرکز آمل نیز در این همایش با ارائه مقاله خود با عنوان «واکاوی سنت‌گرایی انتقادی در تفکر شریعتی» بیان داشت: در مورد جریان روشنفکری دکتر شریعتی دیدگاه‌های مختلفی مانند سنت‌­گرایی، قرائت پست‌مدرنی، فرامدرن‌گرایی و رویکرد رادیکال بیان شده است، اندیشه او ظرفیت پذیرش قرائت‌های مختلف را دارد، او نقاد سنت بوده است، در ضمن نقد مدرنیته هم داشته است و این بسیاری را به اشتباه کشاند که او را سنت‌گرا و یا مدرنیته بدانند.

وی افزود: اما مطالعه عمیق‌تر آثار شریعتی ما را به طرف جریان سوم سوق می‌دهد و آن سنت‌گرایی انتقادی است. رویکرد کلی شریعتی به طرف سنت‌گرایی است؛ چه آنکه دو اصل اساسی سنت‌گرایی؛ یعنی توجه به حکمت خالده و نقد مدرنیته، از اصول اندیشه او است.

جریان فکری شریعتی سنت‌گرایی انتقادی نامیده می‌شود

واعظی با تأکید بر اینکه شریعتی هم توجه به عقل اشراقی شرقی دارد و هم در کنار بسیاری از منتقدین مدرنیته به بحران‌های مدرنیته پرداخته و اصول تفکر غربی را مورد نقد قرار می‌دهد، اظهار داشت: ولی شریعتی مانند دیگر سنت‌گراها توقف در سنت ندارد، بلکه می‌خواهد با ایدئولوژی‌اش بین سنت و مدرنیته پل بزند، لذا منتقد سنت هم هست، از این رو بهتر است جریان فکری او سنت‌گرایی انتقادی نامیده شود.

وی ادامه داد: سنت‌گرایی انتقادی شریعتی یعنی اینکه مثل دیگر سنت‌گرایان بحران‌های مدرنیته را جدی می‌داند و راه‌حل آن را توجه به معنویتی می‌داند که حکمت اشراق توصیه می‌کند، ولی نه هر معنویتی بلکه معنویتی که در خدمت ایدئولوژی و اصلاح وضع جامعه باشد.

ایدئولوژی شریعتی ابزاری برای قرائت مجدد سنت است

عضو علمی دانشگاه پیام نور مرکز آمل با بیان اینکه شریعتی در شمار روشنفکران دینی است، ابراز داشت: جریانی است که از یک طرف به دین و سنت­‌ها و از طرف دیگر به مدرنیته نگاه دارد و در صدد پل زدن از سنت به مدرنیته است. شریعتی این کار را با طراحی ایدئولوژی‌ انجام داد. ایدئولوژی او ابزاری برای قرائت مجدد سنت است.

وی گفت: حسینیه ارشاد شریعتی نه مسجد بود که فقط طیف سنتی‌ها را در خود جمع آورد و نه تالار دانشگاه بود که فقط مختص دانشجویان باشد، بلکه جمع بین سنت و مدرنیته بود، کانون افرادی که هم دغدغه سنت و هم دغدغه مدرنیته را داشتند. کانون­‌های روشنفکری رقیب مانند روشنفکری لائیک، مارکسیستی و ملی‌گرایی و غربزده هرگز چنین جذبه‌ای نداشتند.

ویژگی‌های روشنفکر در نگاه شریعتی

واعظی درباره ویژگی‌های روشنفکر در نگاه شریعتی خاطرنشان کرد: شریعتی روشنفکر را دارای رسالت پیامبرانه می­داند و خود را نیز حامل چنین رسالتی معرفی می‌­کند. او با تخطئه کردن روشنفکری بی‌درد، خائن و بزمی در مقابل روشنفکری آگاه، مسئول و انقلابی را مطرح می­کند، به نظر شریعتی  روشنفکر پاسدار سنت انسان‌دوستی و خرد است. روشنفکر با توجه به واقعیت­‌های جامعه در برابر دردهای توده مردم احساس مسئولیت می‌کند، بنابراین ویژگی‌های روشنفکر در نگاه شریعتی را می‌توان جهت‌دهی به روح جامعه، آگاهی به شرایط زمان، خود آگاه بودن و ایدئولوگ بودن برشمرد.

اندیشه شریعتی بسیار پیچیده است

وی گفت: اندیشه شریعتی بسیار پیچیده و چند وجهی است و به اعتراف خودش در هیچ یک از قالب‌های فکری موجود نمی­گنجد، جریان­های مختلف روشنفکری می­توانند برای کوبیدن و یا دفاع کردن هر اندیشه­ای به میراث فکری شریعتی مراجعه کنند، شریعتی قبل از این امکان قرائت‌های متفاوت از آثار خود را پیش‌بینی کرده بود و می‌گفت می‌گویم، می‌نویسم، که نمی‌توانم نگویم و ننویسم بگذار نفهمند، بد بفهمند، جزیی را بخوانند و قضاوت کلی کنند به هر حال مطمئنم که پس از مرگ، همین‌ها در شناساندن من با هم مسابقه خواهند گذاشت.

انتهای پیام/