توسعه سیاسی در کتابهای علوم اجتماعی: تحلیل محتوای کتابهای علوم اجتماعی در دوره متوسطه

چکیده

در پژوهش حاضر، به بررسی مؤلفه‌های توسعه سیاسی در کتابهای علوم اجتماعی دوره راهنمایی و متوسطه پرداخته شده است. روش تحقیق از نوع تحلیل محتوا و جامعه آماری آن، تمام کتابهای علوم اجتماعی است که در سال تحصیلی 94-1393 چاپ شده است. مهم‌ترین شاخصهای مورد بررسی شامل تعقل، علم‌گرایی، قانون‌گرایی، کارجمعی، مشورت و شورا، شایسته‌سالاری، آینده‌نگری و برنامه‌ریزی، تساهل، دعوت به گفتگو، مسئولیت‌پذیری، تفاهم جمعی و برابری است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهند که در کتابهای مذکور مؤلفه‌های تعقل (2/54 درصد) و علم‌گرایی (32درصد)، به طور مستقیم و غیرمستقیم، بیش از شاخصهای دیگر مطرح و آموزش داده شده‌اند. بخش دیگری از یافته‌های پژوهش گویای این است که دعوت به تعقل و علم‌گرایی، به طور مستقیم، از کتاب مطالعات اجتماعی پایه هفتم تا کتاب علوم اجتماعی پیش‌دانشگاهی کاهش یافته است. در حالی که به کارگیری فرآیند عقلی و علمی در آموزش دروس، سیر صعودی نشان می‌دهد. کار جمعی در 6/11 درصد مطالب، قانون‌گرایی در 3/11درصد و مسئولیت‌پذیری در 7/8 درصد مطالب ارائه شده‌است. این در حالی است که توجه به سایر شاخصها ناچیز است و با اهداف مورد نظر در تدوین کتابهای علوم اجتماعی، همخوانی ندارد. با توجه به اینکه آموزش مؤلفه‌های پیش‌گفته می‌تواند زمینه ای مناسب برای توسعه سیاسی فراهم آورد، گنجاندن آن در کتابهای درسی علوم اجتماعی ضرورت تام دارد.

کلیدواژگان: توسعه سیاسی، شاخصهای توسعه سیاسی، کتابهای علوم اجتماعی، تعقل، علم‌گرایی

نویسندگان:

دکتر مصطفی ابطحی: دانشیار علوم سیاسی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران

غلامرضا محمدی‌مهر: دانشجوی دکتری علوم سیاسی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه آزاداسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران(نویسنده مسئول)

فصلنامه تعلیم و تربیت - سال سی و سوم، شماره 3 (پیاپی 131)، پاییز 1396.

برای مشاهده کامل مقاله روی فایل مقابل کلیک کنید.