چکیده
با اینکه بیش از چند دهه از آغاز سخن دربارۀ سلامت معنوی میگذرد، هنوز فهم مشترکی از بُعد معنویِ سلامت شکل نگرفته است، چراکه اندیشمندان حوزههای مختلف دین ، فلسفه و روانشناسی سعی دارند تا معنویت را با توجه به مبانی فرهنگی و شرایط اجتماعی خود تعریف کنند. بسیاری از متفکران در سنت فکری امانیسم اعتقاد دارند که معنویت عمدتاً در ابعاد مختلفی همچون هدف زندگی، تفوق و برتری، اتصال به دیگران، طبیعت یا الوهیت، و ارزشها (مانند عشق و دلسوزی) شناخته میشود، امری که الزاماً ریشۀ دینی و قدسی ندارد.
هدف این نوشتار شناسایی مفهوم معنویت با توجه به مبانی و شاخصهای آن براساس آرا و نظریات علامه طباطبایی است، تلاشی که میتواند مقدمۀ فهم مشترک معنویت باشد. یافتهها بیانگر آن است که معنویت در اندیشۀ علامه نوعی از حیات برتر و ملکوتی انسانی برخاسته از فطرت الهی است که در آن حیات، انسان کمالات خاص خودش را تنها در پرتو ایمان به خدا و عمل صالح در ساحتها ی بینشی، گرایشی و رفتاری بروز میدهد. البته، چنین تعریفی از معنویت مبتنی بر سازههای مفهومی خاصی از قبیل حیاتشناسی انسانی، جهانشناسی معنوی، الهیاتشناختی، انسانشناختی و نیز اسلامشناختی علامه طباطبایی استوار میباشد. تصریح و تأکید علامه در تفسیر معنویت اسلامی بر مبانی قرآنی میتواند مورد استفاده سیاستگذاران عرصۀ سلامت در جوامع اسلامی قرار گیرد.
کلیدواژهها: معنویت؛ سلامت معنوی؛ اسلام؛ علامه طباطبایی؛ شاخصها
نویسندگان:
رحمتالله مرزبند: استادیار گروه معارف اسلامی دانشگاه علوم پزشکی مازندران
علیاصغر زکوی: دانشیار گروه معارف اسلامی دانشگاه علوم پزشکی مازندران
آیین حکمت - دوره 9، پیاپی 33، زمستان 1396.