خروج آمریکاییها از برجام بیش از هر کس اصلاحطلبان را نگران کرده است. این نگرانی را میتوان به وضوح در گفتار و نوشتار فعالان سیاسی این اردوگاه مشاهده کرد؛ نگرانیای که میتوان برای آن دو دلیل برشمرد:
1ـ این جریان تمام اعتبار و حیثیت سیاسی خود را بر حل مشکلات اقتصادی کشور از طریق مذاکره و دیپلماسی گذاشته و با همه توان برای حمایت از روحانی به میدان آمده است و اینک به یکباره همه چیز را بر باد رفته میبیند! ادعای آنکه «یک موجود مزاحم از برجام خارج شده است» هر چند در مواجهه با رفتار زیادهخواهانه ترامپ اقدام تبلیغاتی مثبتی به شمار میآید، اما این تعابیر نمیتواند برای هواداران اقناعکننده باشد؛ چرا که گوینده این سخن پیش از آن از ضرورت گفتوگو با کدخدا سخن گفته بود! لذا نگرانیها از ریزش آرای روحانی و روی برگرداندن ملت از وی دوچندان شده است، به طوری که صادق زیباکلام نگرانی خود را چنین اعلام میدارد: «از شش ماه دیگر تحریمها به طور جدی خواهند آمد؛ بنابراین عملاً اصولگرایان دست بالا را در انتخابات مجلس یازدهم و ریاستجمهوری سیزدهم خواهند داشت و آنها پیروز میدان میشوند. از همین الآن احساس پشیمانی گستردهای در بین آن 24 میلیونی که به روحانی رأی دادند، به وجود آمده است.»
سعید حجاریان نمیتواند کاهش محبوبیت دولت اعتدال را منکر شود، اما تلاش دارد با زیرکی اذهان عمومی را از حقیقت گمراه کرده و عوامل دیگری را به جز ناکامی در برجام به منزله علت کاهش محبوبیت معرفی کند. وی به تازگی اعلام داشته است: «شاید مردم به نبود روحانی رضایت دهند! چرا که جایگاه رئیسجمهور نزد حامیان خود به دلیل تحقق نیافتن وعدههای اقتصادی و همچنین ناتوانی در رفع حصر و برخی دیگر از مسائل افول کرده است. از این گذشته روحانی در مقابل مسائل جاری چون فیلترینگ تلگرام و افزایش نرخ دلار نیز واکنش مناسبی نداشته است.»
2ـ با انسداد ایجاد شده در مسیر برجام، راه خروجی برای این نگرش وجود ندارد! این جریان آنچنان از تشدید تحریمها نگران است که از همین حالا خود را تسلیم آثار تحریمها کرده است! بیاعتمادی به توانایی داخلی و عدم خودباوری برای استقامت در برابر فشارها سایه سنگین وحشت را بر این اردوگاه غالب کرده است! این نگرانی را حتی در کلام نظریهپردازان اصلاحات هم میتوان مشاهده کرد! حجاریان پیشبینی میکند: «من قبلاً گفتهام «و ما ادراک ما تحریم»؛ در تحریمهای جدیدی که ترامپ و دار و دستهاش بهخصوص خزانهداری آمریکا در نظر دارند، در بحث زنجیره مالی به تحریم ثانویه اکتفا نمیشود... فشار خارجی به حدی شدت خواهد گرفت که دولت را کاملاً دست و پا بسته خواهد کرد، به حدی که نتواند پاسخگوی مایحتاج روزمره مردم باشد و هر روز در هر گوشه کشور شاهد غائلهای باشد.»
در این شرایط دو راهکار پیش روی اصلاحطلبان باقی مانده است. راهکار اول ماندن تا پایان کار با اعتدالیون و تلاش برای حمایت از سیاستهای دولت و امیدواری به نجات برجام از طریق اروپاییهاست! راهکار دوم واگرایی و روی آوردن به سناریوی «عبور از روحانی»، با هدف کاستن از هزینههایی است که میتواند آینده سیاسی اصلاحطلبان را در انتخابات آتی با تهدید مواجه کند! نشانههایی از این رویکرد در اظهارات حجاریان نمایان است، آنجا که وی اشاره کرد: «در میان احزاب و چهرهها نیز عبور از روحانی محتمل است؛ چرا که هر یک از متحدان امروزین وی تئوری بقای خاص خود را دارند و ممکن است در یک نقطه عطف به موضع عدم دفاع برسند. بنابراین بعید نیست در بزنگاه، روحانی بماند و یکی دو حزب اصلاحطلب!»
البته هر دو راهکار پرهزینه است و آینده سیاسی اصلاحطلبان را با ابهام مواجه ساخته و تصمیمگیری را برای این جریان دشوار کرده است. وجود چالشهای جدی دیگری در این اردوگاه، از جمله ناکامی عملکرد فراکسیون امید در مجلس و وجود تشتت و واگراییهای درون اردوگاهی موجب شده آینده اصلاحطلبی با ابهامات جدی مواجه شود؛ امری که به نظر میرسد مدتها دامنگیر این جریان خواهد بود!
انتهای متن/