به گزارش خبرگزاری فارس از شهرکرد، حفظ منابع‌طبیعی برای نسل آینده یکی از ضروریات کشور به‌شمار می‌آید؛ اما متأسفانه شاهدیم در سراسر کشور به‌بهانه‌های مختلف ازجمله توسعه، احداث کارخانجات و تولید تخریب منابع‌طبیعی صورت می‌گیرد که این مسئله موجب ایجاد پیامدهای منفی مختلفی از جمله از دست رفتن منابع‌طبیعی و خدادادی مانند جنگل، مرتع، آب‌های سطحی و زیرزمینی می‌شود که جبران آن یا غیرممکن است یا اینکه زمان زیادی را می‌طلبد.
شاهدیم که در اجرای برخی از پروژه‌های عمرانی به‌بهانه توسعه مطالعات زیست‌محیطی و اخذ مجوزات لازم در این رابطه صورت نمی‌گیرد و این توسعه گاهی منجر به نابودی و تخریب سرزمین می‌شود.
باتوجه به اهمیت حفظ منابع‌طبیعی و در آستانه روز جنگل‌بان پای صحبت‌های علی‌محمدی‌مقدم، مدیرکل منابع‌طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری در راستای اهمیت حفظ منابع‌طبیعی نشستیم که در ادامه مشروح این گفت‌وگو را می‌خوانیم.
منابع‌طبیعی مانع توسعه نیست، بلکه منابع‌طبیعی بستر توسعه پایدار است
فارس: هجمه‌هایی که در راستای حفظ منابع‌طبیعی و روند صدور مجوز اجرای پروژه‌های توسعه‌ای به منابع‌طبیعی وارد می‌شود را تشریح کنید؟
محمدی‌مقدم: اداره‌کل منابع‌طبیعی از دو جهت در معرض اتهام قرار دارد، اول اینکه عده‌ای می‌گویند منابع‌طبیعی در اجرای پروژه‌های توسعه‌ای سنگ‌اندازی می‌کند و به‌نوعی مانع توسعه است و عده‌ای دیگر در مقابل این افراد قرار دارند و معتقدند که منابع‌طبیعی در راستای حفاظت از عرصه‌های ملی، نباید اجازه تخریب سرزمین را در جهت توسعه بدهد.
منابع‌طبیعی بستر توسعه پایدار است و ما معتقدیم اگر توسعه‌ای بر اساس آمایش سرزمین شکل بگیرد، نه تنها به منابع‌طبیعی آسیب وارد نمی‌کند، بلکه در راستای حفاظت از عرصه‌های ملی نیز است، زیرا اگر در منطقه‌ای فقر حاکم باشد، تخریب سرزمین تشدید می‌شود و همین تخریب سرزمین موجب تشدید فقر می‌شود.
86 درصد مساحت چهارمحال و بختیاری جزو منابع ملی است و شاهدیم که بسیاری از پروژه‌های عمرانی و ملی از جمله احداث جاده، پروژه‌های صنعتی، عمرانی، توسعه باغات و کشاورزی در عرصه‌های منابع‌طبیعی اتفاق افتاده است، اما در پروژه‌ها در قسمت‌هایی متوقف شده است که جزو اراضی شخصی و مستثنیات است.
اگر در اجرای پروژه‌ای پایداری و مطالعات زیست‌محیطی به‌درستی انجام نشده باشد، این پروژه می‌تواند در آینده توسعه استان را با خطر مواجه کند.
در چهارمحال و بختیاری حدود 75 هزار هکتار از عرصه‌های منابع‌طبیعی به توسعه استان در بخش‌های عمرانی، کشاورزی و گردشگری اختصاص پیدا کرده است.
لزوم استفاده از تجربیات شهرهای بزرگ در بحث‌های توسعه‌ای/ خطرات زیست‌محیطی پروژه‌های بدون مطالعه بر منابع‌طبیعی
فارس: پیرامون خطرات اجرای پروژه‌های بدون مطالعه زیست‌محیطی و آثار سوء آن توضیحاتی را ارائه بفرمایید؟
محمدی‌مقدم: می‌توان گفت توسعه‌نیافتگی چهارمحال و بختیاری را به‌عنوان یک مزیت نسبی برای این استان به‌شمار آورد؛ امروز شاهدیم در برخی از استان‌های کشور از جمله اصفهان توسعه بی‌رویه صنایع آببر مانند ذوب‌آهن، فولاد، پتروشیمی مشکلات زیست‌محیطی بسیاری را برای این استان ایجاد کرده است، زیرا این توسعه در مکانی اتفاق افتاده که میزان بارندگی در آن بسیار پایین است و این مسئله همان عدم توجه به توسعه پایدار است.
بایستی ما در مباحث توسعه‌ای از تجربیات شهرهای بزرگ توسعه یافته استفاده کنیم.
جانمایی فرودگاه شهرکرد به‌درستی انجام نشده است/ براساس قوانین مَرغ ممنوعیت واگذاری دارد
این مسئله در جانمایی فرودگاه شهرکرد در مَرغ شهرکرد نیز رخ داده است؛ درصورتیکه بر اساس قوانین مَرغ ممنوعیت واگذاری برای اجرای پروژه‌های عمرانی را دارد و شاهدیم که احداث فرودگاه شهرکرد در این منطقه باعث از بین رفتن پوشش گیاهی، ایجاد حفره در زمین، نشست زمین و در نهایت تبدیل شدن این منطقه به کانون ریزگرد شده است.
بافت زیرین مَرغ شهرکرد در گذشته آب بوده است و امروز بارندگی‌هایی که در سطح شهرکرد رخ می‌دهد به‌وسیله کانال‌های سیمانی از دشت شهرکرد خارج می‌شود و این مسئله باعث از بین رفتن پوشش گیاهی و فرونشست زمین می‌شود.
یکی از محدودیت‌هایی که شرکت‌های هوایی دارند به‌علت نامناسب بودن مکان فرودگاه و فرونشست زمین است، اما اگر این فرودگاه در مکانی نزدیک شهرستان بروجن احداث می‌شد؛ مَرغ شهرکرد با مشکلات این‌چنینی روبرو نبود.
همچنین شاهد احداث صنایع آببر در شهرستان بروجن بودیم در حالیکه این شهرستان اکنون با مشکل تأمین آب آشامیدنی مواجه است و صنایعی که در این شهرستان احداث شده به‌علت کم‌آبی رو به تعطیلی است.
متأسفانه عدم اجرای پروژه‌های عمرانی بدون آمایش سرزمین و بر اساس سلایق مدیریتی باعث تخریب سرزمین می‌شود و توسعه پایدار را به‌دنبال ندارد.
هیچکس حق تخریب منابع‌طبیعی به بهانه‌های مختلف را ندارد
فارس: راهبرد اداره‌کل منابع‌طبیعی در حفظ منابع خدادادی چیست؟
محمدی‌مقدم: مقام معظم رهبری در رابطه با حفظ منابع‌طبیعی می‌فرماید هیچکس حق تخریب منابع‌طبیعی را به‌بهانه‌های مختلف ولو به بهانه تأسیس حوزه علمیه ندارد و اگر ما مطیع امر رهبر هستیم باید از این فرمان تبعیت کنیم.
منابع‌طبیعی به هیچ‌وجه مانع توسعه نیست؛ اما برای اجرای پروژه‌ها بایستی تمام مسائل کارشناسی لحاظ و مجوزات لازم اخذ شود تا علاوه بر جلوگیری از تخریب منابع‌طبیعی، توسعه پایدار شکل بگیرد.
تولید و اشتغال به هرقیمتی باعث آسیب به عرصه‌های منابع‌طبیعی می‌شود
فارس: یکی از مشکلاتی که امروزه منابع‌طبیعی با آن روبرو است چیست؟
محمدی‌مقدم: یکی از موضوعاتی که امروز منابع‌طبیعی با آن روبروست، بهره‌برداری بی‌رویه از مراتع است.
امروز میزان دام‌های چهارمحال و بختیاری 2/5 برابر ظرفیت مراتع است و این مسئله باعث تبدیل شدن مراتع درجه یک به درجه دو و تبدیل شدن مراتع درجه دو به به درجه سه است.
بهره‌برداری بی‌رویه از منابع‌طبیعی باعث آسیب‌رساندن به این منابع و همچنین باعث متضرر شدن بهره‌برداران و نسل آینده می‌شود.
برخی فکر می‌کنند اقتصاد مقاومتی بدین معناست که تولید و اشتغال به هر طریقی محقق شود؛ در حالیکه این موضوع مدنظر مقام معظم رهبری نیست، بلکه ایشان تأکید ویژه‌ای بر تولید و اشتغال به شرط حفظ تولید آب و خاک دارند.
اگر ما در مناطقی که مشکل تأمین آب و خاک داریم؛ صنایع آببر و طرح‌های کشاورزی اجرا کنیم قطعا در آینده با مشکلات بسیاری روبرو می‌شویم.
وضعیت نامناسب منابع‌طبیعی در چهارمحال و بختیاری/ قطع درختان و چرای بی‌رویه دام یک تهدید جدی است
فارس: وضعیت منابع‌طبیعی چهارمحال و بختیاری را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
محمدی‌مقدم: در حال حاضر حدود 50 درصد از منابع آب زیرزمینی ما مصرف شده است و آب‌هایی که در لایه‌های زیرین چاه‌ها قرار دارد، برای کشاورزی مناسب و شرب مناسب نیست.
نرخ فرسایش خاک نسبت به نُرم جهانی و نُرم کشوری در چهارمحال و بختیاری به‌علت از بین رفتن پوشش گیاهی بسیار است.
در سال‌های اخیر به‌علت تغییر بارش‌ها از برف به باران و نبود پوشش گیاهی شاهد خارج شدن خاک حاصلخیز از استان و کشور هستیم و می‌توان گفت توسعه غلط باعث از بین رفتن آب و خاک که دو منبع اصلی تولید هستند شده است.
یکی دیگر از مباحثی که امروز به‌عنوان یک تهدید محسوب می‌شود، قطح درختان جنگلی توسط افراد سودجو است، اما خوشبختانه شاهدیم که جوامع محلی و جنگل‌نشینان در سال‌های اخیر نسبت به حفظ این منابع ارزشمند حساسیت ویژه‌ای پیدا کرده‌اند و مطالبه اصلی آن‌ها جلوگیری از قاچاق چوب است.
مشارکت مردم در حفظ منابع طبیعی یک دستاورد بسیار ارزشمند است و جوامع محلی در مواقع بروز آتش‌سوزی در عرصه‌های منابع‌طبیعی سریعتر از نیروهای امدادی اقدام به اطفای حریق می‌کنند.
متأسفانه برخی از مسؤولان ما توجهی به ایجاد اشتغال پایدار ندارند و تنها هدف آن‌ها جذب تسهیلات اشتغال‌زایی است.
تسهیلات باید در راستای ایجاد اشتغال پایدار باشد، اما مشاهده می‌شود، تسهیلاتی برای خرید دام سبک به افراد اعطا می‌شود، در صورتی‌که امروز علوفه‌ای در مراتع ما وجود ندارد که دامدار از آن بهره‌برداری کند و زمانی که دامدار دام خود را بدون پروانه چرا وارد مرتع می‌کند قانون با این افراد برخورد می‌کند.
احیای مَرغ شهرکرد در دستور کار قرار دارد
فارس: برای آینده اداره‌کل منابع‌طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری برای احیا و توسعه منابع‌طبیعی چیست؟
محمدی‌مقدم: یکی مهم‌های پروژه‌های در دستور کار احیای مَرغ شهرکرد است و ما در تلاش هستیم نزولاتی که از دشت خارج می‌شود را به وسیله اقدامات آبخیزداری به مَرغ بازگردانیم تا از این طریق سفره‌های آب زیرزمینی تغذیه شود و پوشش گیاهی برای جلوگیری از فرسایش خاک ایجاد شود.
همچنین برای جلوگیری از چرای بی‌رویه دام و احیای مراتع اقداماتی از جمله قُرق، احیا و اصلاح مراتع با عملیات کَپک‌کاری و بذرپاشی و ذخیره نزولات آسمانی با ایجاد سطوح آبگیر در اراضی شیب‌دار در حال انجام است.
فارس: مشکلاتی که مردم با منابع‌طبیعی از ابتدا دارند حول چه موضوعاتی است؟
محمدی‌مقدم: مشکل اصلی مردم با منابع‌طبیعی بر سر اجرای قانون مصوب مجلس و دولت است و این مسئله موضوع جدیدی نیست، بلکه از ابتدای تصویب قانون ملی شدن جنگل‌ها در سال 1341 وجود داشته است.
این قانون اعتراضاتی را در پی داشت و افرادی که ادعای عُرفی بر روی اراضی ملی داشتند، با استناد بر ماده 56 قانون حفاظت و حمایت از منابع‌طبیعی شکایت خود را به این کمیسیونی که متشکل از فرماندار، رئیس دادگستری و رئیس منابع‌طبیعی بود، واصل می‌کردند که اعتراض آن‌ها در این کمسیون بررسی می‌شد و این کمسیون تا سال 1367 پابرجا بود.
از سال 1367 تا سال 1389 قانون دیگری برای حل اختلافات در این رابطه در مجلس تصویب شد که کمیسیونی متشکل از رئیس جهادکشاورزی، رئیس اموراراضی، رئیس منابع‌طبیعی و نماینده از جهادکشاورزی هر استان به این اختلافات رسیدگی می‌کردند که از 3 هزار و 600 پرونده واصله به این کمسیون حدود از 15 هزار از اراضی ملی به مستثنیات اضافه شد که این بدین معناست که اعتراضات به‌حق مردم پذیرفته می‌شود.
درحالیکه یک فرجه یک‌ساله از سال 1390 برای بررسی آخرین اعتراضات و بسته شدن باب اعتراض در این خصوص ابلاغ شد، اما قانون‌گذار هم‌چنان در شعبه‌ای در دادگستری استان‌ها به اعتراضات بین مردم و منابع‌طبیعی رسیدگی می‌کند و آن‌جایی که تشخیص داده شود، حق مردم تضعیف شده است، اراضی به نفع آن‌ها بازگردانده می‌شود.
واگذاری زمین به مرتع‌داران برای احیای گونه‌های گیاهی و دارویی
فارس: رویکرد منابع‌طبیعی در جلب مشارکت مردم در حفظ عرصه‌های ملی چگونه است؟
محمدی‌مقدم: در سال‌های قبل مردمی که ادعای مالکیت عُرفی اراضی ملی را داشتند، مشکلات بسیاری را برای منابع‌طبیعی ایجاد می‌کرد، اما از سال 1394 یک راهکار فنی و حقوقی برای بهره‌برداری از اراضی ملی مورد استفاده قرار گرفت که در آن منتفع شدن جوامع محلی و منابع‌طبیعی با رویکرد حفظ منابع‌طبیعی در دستور کار قرار گرفت.
در این رویکرد اراضی ملی که مردم بر روی آن‌ها ادعای مالکیت عُرفی داشتند، به‌صورت قرارداد 30 ساله با شرط تغییر الگوی کشت از زراعت به گیاهان دارویی و جنگل‌کاری اقتصادی واگذار شد.
این روش با هدف توسعه و احیای گونه‌های دارویی و جنگلی از جمله کلوس، آنغوزه، موسیر، بُنسر ، آویشن، بادام و انجیر دیم، گل محمدی، سنجد و ملهب اجرا شد و در همین راستا چندین هدف دیگر از جمله ایجاداشتغال و درآمد پایدار برای جوامع محلی، حفظ پوشش گیاهی، جلوگیری از فرسایش خاک نیز محقق می‌شود.
در چهارمحال و بختیاری تاکنون 3 هزار هکتار از اراضی ملی به کشت گیاهان دارویی اختصاص پیدا کرده است و ما معتقدیم مشارکت جوامع محلی با دولت برای حفظ منابع‌طبیعی بدون منتفع شدن دو طرف معنایی ندارد.
جلوی اجرای پروژه‌های بدون مجوز را با وجود فشارها می‌گیریم
فارس: آیا تاکنون در دوره مدیریتی خود به‌علت فشارهای مسؤولان ارشد در اجرای پروژه‌های عمرانی از موضع خود در حفاظت از عرصه‌های منابع‌طبیعی کوتاه آمده‌اید؟
محمدی‌مقدم: اداره‌کل منابع‌طبیعی در هرجایی که پروژه‌ای بدون مجوز اجرا شده، باتوجه به رسالتی که بر دوش ما محول شده جلوی اجرای آن را باوجود فشارها گرفته‌ایم.
آخرین پروژه‌ای که در چهارمحال و بختیاری بدون اخذ مجوزات قانونی کار خود را آغاز کرد، پروژه احداث جاده عشایری پنبه‌کال در زردکوه بختیاری بود که دستور توقف آن صادر شد و این پروژه جهت تعیین تکلیف به شورای عالی جنگل‌ها ابلاغ شد و پس از ایجاد تغییرات در مسیر احداث جاده که کمترین خسارت به پوشش گیاهی این منطقه وارد شود، دستور اجرای آن پس از دوماه توقف صادر شد.
قانون حفظ و حراست از عرصه‌های منابع‌طبیعی توسط مجلس تصویب و توسط دولت ابلاغ شده است و ما مجری قانون هستیم، بنابراین دستگاه‌های دولتی نباید از اجرای قانون ناراحت شوند.
جابه‌جایی و کاشت دو درخت 30 ساله در روز درختکاری
فارس: خاطره‌ای جالب از دوران مدیریتی خود در اداره‌کل منابع‌طبیعی بیان کنید؟
محمدی‌مقدم: در روز درختکاری سال گذشته اداره‌کل منابع‌طبیعی چهارمحال و بختیاری در اقدامی کم‌سابقه اقدام به جابجایی و کاشت دو درخت 30 ساله در محوطه این اداره کرد.
این مراسم حواشی جالبی در پی داشت و بسیاری معتقد بودند این کار امکان‌پذیر نیست؛ اما خوشبختانه این اقدام با موفقیت انجام شد و می‌توان از این کار در جابجایی درختان کهنسالی که در مسیر پروژه‌های عمرانی دارند استفاده کرد.
گفتنی است؛ در هنگام جابجایی این درخت طناب حامل درخت پاره شد که وحشت حاضرین در مراسم را در پی داشت.
انتهای پیام/68026/م
افشای کامل
روایتگری موثر
زیستگاه رسانه
قصه های کرونا
کد اقناع
کیفیت حکومت
