به گزارش خبرگزاری فارس از اراک، بر اساس مستندات و تحقیقات به عملآمده فرش اراک از اواسط حکومت ناصرالدینشاه به رونق بالایی دست پیدا کرد و از شهرت جهانی برخوردار شد، ناصرالدینشاه در سفرنامۀ خود در سال ۱۲۸۷ه.ق، به هنگام مراجعت از زیارت عتبات عالیات از راه عراق به طرف آشتیان و تهران، مینویسد: «به سلطان عزیمت کردیم، ترتیب کوچه و تقسیم آب شهر خیلی منظم است. عمارات حکومتی از شهر خارج است، در شهر خانهها و عمارتهای عالی بسیار است. تجار آذربایجانی و عدهای در این شهر به تجارت قالی مشغولاند. هر ساله قالی زیاد از اینجا به ممالک روس و عثمانی حمل میشود، عراق از مملکتهای خوب و حاصلخیز است، اهالی آن به کسب و صناعت راغباند و دیروز و امروز نمونههای خیلی خوب و ممتاز از قالی عراق دیدم که مستوجب خیلی تمجید است».
موقعیت اداری شهر اراک و قرار گرفتن آن بر سر راههای بازرگانی و تجاری کشور شرایط مناسبی برای استقرار تجار و بازرگانان فراهم آورد، برای اولین بار در حدود سال ۱۲۵۴ در زمان ناصرالدینشاه، بازرگانان تبریزی به صدور فرآوردههای فرش اراک و نواحی اطراف آن اقدام کردند. میتوان دریافت که ارزش اقتصادی این امر در آن زمان به چه حدی رسید که در حدود سال ۱۲۶۶ شرکت انگلیسی-سوئیسی دفتری در این شهر باز کرد.این امر نه فقط بر مرغوبیت فرش اراک گواهی میدهد، بلکه به خوبی نشان دنده رواج داشتن تولید فرش از زمانهای پیشتر در این منطقه است.
فرش دستبافت در استان مرکزی به ویژه شهر اراک، روستای ساروق و لیلیان قدمت دیرینه دارد، فرش دستبافت اراک با نام جهانی ساروق در دنیا شناخته شده و کمتر موزهای در ایران است که در آن اثری از فرش دستبافت اراک یافت نشود.
به گواه تاریخ استان مرکزی در گذشته یکی از مهمترین مراکز تولید و صادرات فرش به جهان خارج با نام سلطانآباد(عراق عجم) بوده است و بازار ۲۰۰ ساله این شهر از دروازههای صادرات فرش کشور بوده است.
فرش اراک فراز و نشیبهای بسیاری را طی سالیان گذشته پشت سر گذاشته کرده و امروز بین مرگ و زندگی دست و پا میزند و اگر درمانی برای دردهایش پیدا نشود دیری نخواهد پایید که افول آن را به نظاره خواهیم نشست.تا اواخر دوره صفویه تولیدات فرش دستبافت این منطقه دارای مصرف داخلی بوده و در دوره قاجاریه با صدور فرش ساروق توسط تاجران تبریزی به شهرت جهانی رسید، با رواج صادرات فرش اراک سرآمد فرشهای کشور شد و مورد استقبال اروپائیان بود.
شهرت جهانی برندهای استان مرکزی
یکی از کارشناسان صنعت فرش دستبافت در این رابطه به خبرنگار فارس در اراک میگوید: در استان مرکزی مناطقی چون خمین، مشکآباد، مشهدمیقان، ساروق، میلاجرد، تفرش، رودبار و سربند فراهان، سربند و مال میر و سنجان از گذشته جز مناطق مهم و صاحب سبک فرش استان به شمار میرفتند.
احمد دایی میافزاید: طرح و نقش شاهعباسی، لچک و ترنج، مستوفی و گل و مرغ از برندهای معروف استان مرکزی است، ضمن اینکه برخی طرح و نقشهای قدیمی ارزشمند این استان مانند قالی لیلیان و بندیحان خمین زمانی نیز دارای نشان بوده و شهرت جهانی داشتند.
کارشناس صنعت فرش دستبافت اراک با اشاره به کاهش میزان تولید فرش در استان تصریح میکند: تعداد تولیدکنندگان فرش دستبافت روز به روز در حال کاهش یافتن است، هر روز از آمار بافندگان فرش کاسته میشود که یکی از دلایل آن عدم حمایت کافی از فرشبافان است.وی با بیان اینکه بسیاری از این طرحها و بندها به دلیل بیتوجهی و عدم حمایت در حال منسوخ شدن هستند، بیان میکند: امروزه این صنعت از رونق گذشته برخوردار نیست و اگر توجهی به آن نشود، دیر یا زود از بین خواهند رفت.
نبود بازار فروش مناسب
صاحب یکی از کارگاههای تولید فرش دستبافت نیز به خبرنگار فارس میگوید: نبود بازار فروش مناسب سبب شده تا بافندههای فرش دستبافت دلسرد شوند و یکی پس از دیگری دست از این کار بکشند.
حسین مرشدی میگوید: یکی دیگر از دلایل از رونق افتادن فرش دستبافت مهاجرت روستاییان به شهرها است که موجب شده زنان روستایی کمتر اقدام به بافت فرش کنند.
وی با بیان اینکه حمایت از صنعت فرش و تأمین خواستههای تولیدکنندگان و بافندگان میتواند از راهکارهای مؤثر در خروج صنعت فرش دستبافت از بحران باشد، بیان میکند: فرش دستبافت اراک و مناطقی چون فراهان، ساروق و جیریا در گذشته آوازه جهانی داشته که میطلبد در راستای بازگرداندن این شهرت دولت حمایت جدی کند.
این فعال صنعت فرشبافی میگوید: بدون شک صادرات فرش نقش مؤثری در بالا بردن تولید ناخالص ملی دارد که متأسفانه مورد غفلت قرار گرفته است.
تحریمها ضربات جبرانناپذیری به صنعت فرش وارد کرده است
یکی از صادرکنندگان فرش دستبافت نیز معتقد است تهدیدهای در حوزه صنعت فرش وجود دارد که اکثراً این تهدیدها، خارجی محسوب شده و به مباحث سیاسی مربوط میشود.
جلایری میافزاید: در حوزه تهدیدات خارجی مسائلی چون تحریمها ضربات جبرانناپذیری به صنعت فرش وارد کرده است.
وی تصریح میکند: یکی دیگر از مسائلی که باید در حوزه تهدیدهای خارجی از آن یاد کرد رقبای خارجی همچون کشورهای همسایه هستند که با دستمزدهای بسیار پایین فرش تولید میکنند و به خوبی توانستهاند بخش قابل توجهی از بازار این محصول را از آن خود کنند.
این فعال اقتصادی بیان میکند: نسل جدیدی در اروپا و آمریکا شکل گرفتهاند که اینها خریدار جنس ارزان هستند و همانند گذشتگان خود به اصالت و اصیل بودن توجهی ندارند.
جلایری ادامه میدهد: در حوزه خارجی مسائلی چون مراودات و ارتباطات، رفت و آمدها، حضور در نمایشگاههای خارجی، تغییر شدید نوسانات ارزی و افزایش قیمت دلار نیز بهشدت بازار فرش را تحت تأثیر قرار میدهد.
مشکلات بیمهای بافندگان
صاحب یکی از کارگاههای فرش دستبافت نیز در گفتوگو با خبرنگار فارس در اراک میگوید: عدم حمایت از بافندگان در بخش بیمهای موجب دلسردی بسیاری از بافندگان فرش شده است.
رضا حشمتی اظهار میکند: علاوه بر مشکلات بیمهای بافندگان، مشکلاتی چون افزایش سن بافندگان موجب شده افرادی که به صورت تجاری و مستمر مشغول بافت فرش هستند، یکی پس از دیگری دست از کار کشیده و این صنعت هنرمندان خود را از دست بدهد، این در حالی است که نسل جدید هیچ تمایلی به فعالیت در عرصه فرشبافی ندارد.
وی تصریح میکند: متأسفانه نسل جدید به دلیل تغییر هنجارها هیچگرایشی به فعالیت در این هنر ندارد، ما همیشه فرشبافی را نماد فقر میدیدیم و این یک ذهنیت منفی در مورد ورود به یک چنین کسب و کاری در برخی افراد ایجاد کرده که این در واقع بازمیگردد به عدم فرهنگسازی صحیح و به جرأت میتوان گفت افزایش سن فرشبافان و نبود جایگزین برای آنها تهدیدی است که بهشدت صنعت فرش دستبافت را تهدید میکند.
گذشتگان ایران را به واسطه فرش میشناختند
یکی از پیشکسوتان فرش دستبافت نیز در گفتوگو با خبرنگار فارس در اراک اظهار میکند: فرش دستبافت ایران در گذشته در کنار کالاهایی چون زعفران و پسته از تولیدات سنتی ایران بوده که بخش اعظمی از صادرات کالای غیرنفتی را به خود اختصاص داده بود و به جرأت میتوان گفت در بازار قدیم جهان ایران را بهواسطه این کالاها میشناختند که متأسفانه روز به روز صادرات این محصولات تضعیف شد.
بیانی میافزاید: در حال حاضر کشورهایی چون هند و ترکیه در تولید فرش به صورت جدی وارد شده و بخش قابل توجهی از بازار فرش جهان را در اختیار گرفتهاند که نباید اجازه داد ایران از این کشورها عقب بماند.
وی تولیدات بیکیفیت داخلی، استفاده از پشمهای ماشین ریس و حلاج شده خارجی به جای استفاده از پشمهای دستریس مناسب داخلی، استفاده از رنگهای شیمیایی تند بدون کیفیت مناسب، عدم استفاده از طرحها و نقشههایی متناسب با نیاز روز، استفاده از پلیاستر بجای پنبه که فرش را از ذات طبیعی بودن خارج میکند، از مسائلی است که میتواند موجب بیاعتمادی مشتری شود.
این فعال صنعت فرش با اشاره به راهکارهای حمایت دولت از تولیدکننده خاطرنشان میکند: حمایت از تولیدکنندگان برای حضور در نمایشگاه خارجی، ارائه سوبسید در تبلیغات ژورنالهای خارجی، هدفمند کردن تسهیلات، حمایت از قالیبافها در عرصه بیمه قالیبافی و ترویج فرهنگ استفاده از قالی ایرانی به جای بسیاری از محصولات لوکس و دکوری خارجی که فاقد هرگونه ارزش مادی هستند، از جمله راهکارهایی است که دولت میتواند در رونق دوباره فرش به کار گیرد.
قدمت طولانی استان مرکزی در تولید فرش دستبافت
معاون توسعه تجارت خارجی سازمان صنعت، معدن و تجارت استان مرکزی نیز در این رابطه به خبرنگار فارس در اراک میگوید: استان مرکزی قدمت طولانی در تولید فرش دستبافت دارد به طوری که سالانه بین 12 تا 15 هزار مترمربع فرش دستبافت در این استان تولید میشود.
جعفر اصغری یکی از راههای حفظ و گسترش تولید فرش را جذب بازارهای خارجی دانسته و میافزاید: صنعت فرش نیازمند حمایت و نگاه جدی مردم و مسئولان است.
وی تصریح میکند: حمایت از صنعت فرش دستبافت علاوه بر شکوفایی اقتصاد داخلی موجب اشتغال و رفع بیکاری میشود.
معاون توسعه تجارت خارجی سازمان صنعت، معدن و تجارت استان مرکزی با بیان اینکه استان مرکزی از دیرباز مهد تولید فرش دستبافت در کشور و جهان بوده است، ادامه میدهد: 67 کارگاه متمرکز تولید فرش دستبافت در این استان وجود دارد و حدود 12 هزار و 500 نفر زیر پوشش بیمه قالیبافی هستند.
ورود گره در کارها به معنی پیچیده و سخت شدن کار است، اما گرهزدن در صنعت فرش یعنی رونق و تحرک. مدتی است این صنعت در چنبره گرههای کوری گرفتار شده که گره زدن نقوش بر دار قالی را به چالش کشیده و صنعت چند هزار ساله کشور را دچار رکودی کرده که رونق آن زنجیرهای از رشد و توسعه در بخشهای مختلف صنعت کشور را به همراه خواهد داشت. فرشبافان هنرمندان بی نام و نشانی هستند که با هنر دستشان جلوهگری میکنند و مایه افتخار کشور در ارائه یک برند به مجامع بینالمللی بودهاند و نقش بسزایی در ارزآوری به کشور داشتهاند. امید است که مسؤولان به اهمیت این صنعت بیش از پیش پی برده و در جهت حل مشکلات فعالان در این حوزه که در این گزارش به آن پرداخته شد، گام بردارند.
انتهای پیام/ن