«ترخینه» را برای درمان سرماخوردگی امتحان کنید

خبرگزاری فارس از کرمانشاه- پرستو چمنی؛ با تغییر فصول باید در رژیم غذایی تغییراتی ایجاد کرد یعنی با مصرف گرمی‌ها در فصول سرد و سردی‌ها در فصول گرم از بروز برخی بیماری‌ها جلوگیری کرد.

اکنون در فصل هزار رنگ و زیبای پاییز، آذرماه هستیم سردی هوا غالب است، حرارت از سطح به داخل بدن معطوف می‌شود، لذا ضرورت دارد برای حفظ تعادل دمای بدن از مصرف غذاهای خیلی سرد پرهیز کنیم، بهتر است مادران بیشتر غذاهای مقوی و گرم همچون آش‌ و سوپ‌های محلی پخت کنند تا سیستم گوارش گرم و قوی عمل کند.

سرماخوردگی از شایع‌ترین بیماری‌های این فصل است که مصرف آنتی‌هیستامین و قرص سرماخوردگی را بالا می‌برد شاید مصرف این داروها برای مدتی نشانه‌های سرماخوردگی را از بین ببرد، اما چون دلیل سرکوب نامناسب بوده بعد از مدتی سرماخوردگی به صورت حادتر برمی‌گردد، لذا گنجاندن سوپ گرم در رژیم غذایی به تامین مواد مغذی مورد نیاز بدن کمک می‌کند.

در این فصل در استان کرمانشاه در کنارهای رگبارهای پاییزی، هوای سرد، شیشه‌های بخار گرفته و بخاری‌های روشن، یک کاسه سوپ داغ «ترخینه» در محفل گرم خانواده به عنوان غذا یا پیش‌غذا، لحظاتی به یادماندنی را برای همیشه در خاطره‌ها ثبت می‌کند.

بیشینه ترخینه در ایران به قرن 11 برمی‌گردد که زمخشری در لغت‌نامه‌اش برای نخستین‌بار به عنوان «ترخنه» از آن نام می‌برد، پس از آن در قرن 13 در دانشنامه جهانگیری با نام «ترخینه» شناخته می‌شود.

ترخینه در استان‌های غربی ایران، مانند کردستان، ایلام، کرمانشاه و همدان حتی لرستان و اراک جز غذاهای پرمصرف در فصول سرد سال محسوب می‌شود که به علت داشتن آنتی‌بیوتیک طبیعی به عنوان داروی سرماخوردگی و آنفلوآنزا شناخته می‌شود.

غذایی است آبکی، که برای تهیه آن زنان روستایی در بهار و تابستان آستین‌ها را بالا می‌زنند، پس از جمع‌آوری  محصول گندم، به مقدار نیاز آن را تمیز می‌شویند سپس آن را می‌پزند و پس از پختن آن را روی پارچه تمیزی پهن می‌کنند تا خشک شود، وقتی گندم‌ها به خوبی خشک شد آن را آسیاب (بلغور) می‌کنند.

در کنار این کارها از سویی دیگر برای تهیه دوغ، آن را مدتی در مشک ریخته تا آبش کاملا گرفته شود یعنی تا حدودی از حالت آبکی بودن در آید سپس آن را با بلغور(گندم آسیاب شده) مخلوط می‌کنند و چند روز نگه می‌دارند در این مدت مدام این مخلوط را زیررو می‌کنند تا به اصطلاح کاملا دوغ به خورد گندم برود.

تا اینجا در توضیح خاصیت این مخلوط که در گویش لکی به آن «تره ترخینه» می‌گویند؛ می‌توان گفت، وجود باکتری‌های مفید لاکتوباسیلوس در ترخینه خیس تخمیر شده در دوغ زمینه‌ساز خواص پروبیوتیک است که از تکثیر سایر میکروب‎‌های مضر در دستگاه گوارش می‌کاهد، ضمن این که دوغ موجود در ترخینه به دلیل داشتن کلسیم در پیشگیری از پوکی استخوان نقش چشمگیری داشته و به علت خاصیت اسیدی موجب از بین رفتن باکتری‌های مضر موجود در دستگاه گوارش می‌شود.

بعد از چند روز که مخلوط آماده شد زنان روستا برای کمک به یکدیگر جمع می‌شوند و به پشت‌بام می‌روند، پشت بام را نخست با سبزی‌های معطر که معمولا پونه است کاملا می‌پوشانند سپس از مخلوط گلوله‌هایی (به اندازه کف دست) در می‌آورند و آن را روی پونه می‌گذارند تا در مقابل آفتاب خشک شود تقریبا در گرمای تابستان، سه روز برای خشک شدن گلوله‌ کافی است در این مدت مدام با رفتن به پشت‌بام گلوله‌ها را زیررو می‌کنند تا کاملا خشک شود و سپس آن را جمع‌آوری و آذوغه روزهای سرد سال می‌کنند.

هوا که سرد شد برای طبخ آش ترخینه؛ چند گلوله از آن را در قابله می‌اندازند و با مقداری آب جوش می‌پزند و هر چه بیشتر بپزد ترخینه‌های خشک بهتر از هم باز می‌شوند و دوغ را در غذا پخش می‌کنند که با این روش سوپ آبکی را آماده می‌کنند.

ولی برخی از خانم‌ها سلیقه به خرج می‌دهند و از آن آش درست می‌کنند یعنی به آن حبوبات مانند (لپه، عدس و ماش) اضافه می‌کنند که این حبوبات خود انرژی‌زا هستند و این انرژی به بیمار که دچار عارضه سرماخوردگی شده، قوت می‌دهد و حال بیمار را تا حدودی بهتر می‌کند.

در مراحل آخر پخت ترخینه با اضافه کردن سبزی‌های معطر، آن را پیازداغ می‌کنند، پیاز به علت داشتن ویتامین C به عنوان یک آنتی‌اکسیدان عمل کرده و التهاب بافت‌های تنفسی را کاهش دهد.

البته استفاده از ترخینه به صورت کاملا پخته در آش احتمال زنده ماندن باکتری‌های مفید پروبیوتیکی را منتفی می‌کند، اما تاثیر درمانی و ضد سرماخوردگی آش یا سوپ ترخینه پخته را می‌توان ناشی از وجود موادی به نام باکتریوسین دانست که نسبت به حرارت طبخ مقاوم بوده و خاصیت ضدسرماخوردگی خود را حفظ می‌کند.

روش پخت این روزها بستگی به سلیقه خانم‌های خانه دارد برخی شلغم، گوشت یا حتی پای مرغ که خود سوپی بسیار قوی و کلسیم‌دار است به آن اضافه می‌کنند، خلاصه به هر روشی که پخت شود ترخینه در بین کرمانشاهیان به عنوان یک نوع سوپ و یا آش گرم محسوب می‌شود که با خارج کردن زکام و ترشحات پشت حلق فرد سرماخورده، تنفس را بهتر می‌کند و حال بیمار را بهبود می‌بخشد.

انتهای پیام/پ