یلدا، شب بلند مهربانی‌ها

به گزارش خبرگزاری فارس از زنجان، در مقطع کنونی که به عصر ارتباطات رسانه‌ای و در دنیایی که در سیطره رسانه‌ها قرار دارد و به تبع آن در دنیای موسوم به دنیای مجازی و در جولانگاه شبکه‌های اجتماعی، فرهنگ‌های بومی، محلی و ملی روز به روز در حال رنگ باختن هستند و نسل حاضر که اصلی‌ترین کاربران شبکه‌های اجتماعی هستند، شاید بیگانه‌ترین نسل در رابطه با فرهنگ، آداب و رسوم‌ها و جشن‌های ملی، محلی و سنتی باشند، چرا که در طول سال فقط تعداد معدودی از ایام به این مناسبت‌ها و جشن‌ها اختصاص می‌یابد و بنده بیش از آنکه معتقدم باشم این شب و روزهای خاص به جای آن که یک ظرفیت باشند، یک تلنگر هستند! تلنگر به این جهت که هر ساله به لحاظ تنوع طولی و عرضی شاهد فرایند فرسایشی آیین‌ها، مناسک و شعائر بومی و محلی بوده و هستیم.

حال با وجود تمامی لشکرکشی‌های رسانه‌ای برای سلطه بر فرهنگ‌های ملی و محلی، نوشتار حاضر ضمن آسیب‌شناسی در این خصوص که بر آن اشاره کوتاهی کرد، در صدد است تا به بررسی کارکردهای اجتماعی « شب یلدا یا شب چله» از زاویه جامعه شناسانه بپردازد تا از این منظر بتوان نسبت به احیای و ترویج این نوع آیین‌ها و جشن‌های اصیل و کهن ایرانی مساعدت کرد.

در قالب عبارات تحت‌الاشاره به برخی از عمده‌ترین کارکردهای مثبت «جشن شب یلدا» اشاره می‌شود،

صله رحم: همانطور که در عنوان این نوشته آمد است شب یلدا شب بلند مهربانی‌ها است، چرا که در این شب و فارغ از تمام دل‌مشغولی‌ها و فعالیت‌های روزمره، مردمان ایران زمین در قالب فرهنگ عمومی خود، در این شب به دید و بازدید همدیگر می‌روند و نسبت به رفتار مهربانانه با همدیگر و ابزار محبت به دیگر مبادرت می‌ورزند که قطعا این امر می‌تواند در صورت تسری به جامعه بزرگ‌تر، ضریب نشاط و شادابی را در سطح جامعه ارتقا دهد.

 کمک به گسترش روحیه همگرایی در جامعه، چرا که شب یلدا به عنوان یک آهن‌ربا عمل کرده و از قدرت جذب فراوانی برخوردار است و می‌تواند اعضای خانواده و اقوام و خویشاوندان را با وجود فاصله جغرافیایی و بعد مسافت در یک محل خاص دور هم جمع کند و از این طریق موجب تحکیم وحدت و شکل گیری روحیه همگرایی شود.

 شکل گرفتن حس نوع دوستی و دیگرخواهی، از دیگر کارکردهای بسیار مهم و موثر شب یلدا که تا حدودی به فراموشی سپرده شد است، سرکشی به مراکز نگهداری سالمندان، مددجویان نهادهای حمایتی، ایتام، مستمندان و فقرای جامعه است، چرا که یکی از فلسفه‌های آیین‌ها و جشن‌های ملی و محلی همانا داشتن احساس همدلی و شریک کردن سایرین در شادی و سرور است.

 کسب سرمایه اجتماعی، همان گونه که مبرهن است، سرمایه اجتماعی از طریق روابط اجتماعی مبتنی بر اعتماد شکل گرفته و استمرار می‌یابد، حال باید گفت که جشن یلدا در قامت یک ظرفیت عظیم این توان بالقوه و بالفعل را دارد که از طریق دورهمی، شبکه خویشاوندی را گسترش داده و  فاصله گرفتن از فضای مجازی، همان گونه که پیشتر اشاره شد، عصر حاضر عصر رقابت رسانه‌های الکترونیک با یکدیگر است، اما بهانه‌هایی همچون جشن یلدا و گردهمایی متعاقب آن این توان را دارد که با نزدیک شدن آجر خانه‌ها به یکدیگر، دلها نیز به یکدیگر نزدیک شود و شاهد حضور فیزیکی توام با احساس و عاطفه باشیم و اجازه ورود هیچ رسانه الکترونیکی را به این جمع ندهیم.

 احیا بازی‌ها و جشن‌های اصیل، از دیگر آثار جشن شب یلدا، کمک به احیا و توسعه بازی‌ها و آیین‌های محلی و بومی مختص هر منطقه جغرافیایی است، که این موضوع هم ما را از پرداختن به بازی‌های مخرب و منفعل رایانه‌ای منع می کند و هم اینکه بازی‌ها فراموش شده را به نسل جدید معرفی کرده و تحرک جسمانی آنان را نیز موجب می‌شود.

 تکریم بزرگان، از خاصیت‌های بسیار اثر بخش جشن شب یلدا، تکریم بزرگتر‌ها و به ویژه پدر و مادرها است که در متون اسلامی ما هم در این خصوص سفارش های فراوانی وارد شده است.

 بالا بردن فرهنگ مطالعه، از طریق خواندن داستان، شعر، گرفتن فال حافظ و قرائت قصه و ... گسترش فضایل اخلاقی و در مقابل کاهش رذایل، این نوع آیین‌ها و آداب و رسوم تعریف شده برای آن، انبوهی از صفات پسندیده اخلاقی را یادآور شده و می‌تواند در رفتار و سبک زندگی ما خود را نشان دهد

کمک به تقلیل آسیب‌های اجتماعی، شب یلدا و الگو قرار دادن آن در طول سال، این امکان را فراهم می‌سازد که افراد به جای اینکه در محیط‌های نامناسب و ناامن حضور داشته باشند، کانون پرمهر و امن خانواده را انتخاب کرده و در آغوش مهمترین نهاد اجتماعی به رشد و بالندگی برسند.

شب یلدا در نقش یک اتاق فکر ظاهر شده و با تجمیع نظرات اعضای خانواده و فامیل، هم روحیه همفکری را موجب شود و هم اینکه برای حل مشکلات احتمالی حاضرین بهترین راهکار ارائه می‌شود.

انتهای پیام/73004/ق