اخبار فارس من افکار سنجی دانشکده انتشارات توانا فارس نوجوان

بین الملل  /  آمریکا، اروپا

انقلاب اسلامی از دید تحلیلگران خارجی/1

معمای ۴۰ ساله دلایل پیروزی انقلاب اسلامی در ذهن متفکران غربی

با گذشت 40 سال از پیروزی انقلاب اسلامی هنوز بررسی ریشه های این رخداد عظیم به عنوان یکی از دل‌مشغولی های صاحب نظران و تاریخ‌نگاران غربی مطرح است.

معمای ۴۰ ساله دلایل پیروزی انقلاب اسلامی در ذهن متفکران غربی

گروه بین‌الملل خبرگزاری فارس - مهدی پورصفا: انقلاب اسلامی ایران به تعبیر "میشل فوکو" فیلسوف فرانسوی روحی تازه در جهان قرن بیستم محسوب می شد. روحی که توانست بسیاری از معادلات حاکم بر دنیای دوقطبی جنگ سرد را تغییر دهد. این روح تازه علاوه بر آن که در دنیای روابط بین الملل در دنیا تاثیری شگفت انگیز گذاشت، هنوز هم بعد از گذشت نزدیک به ۴۰ سال ذهن تحلیلگران وخبرنگاران غربی را به خود مشغول کرده است.

هیچ کس نمی تواند این نکته را منکر شود که بخش اعظم نشریات و رسانه های بین المللی در دنیا حامی رژیم پهلوی بودند و مقالات فراوانی در ستایش از خدمات این رژیم در دنیا منتشر می شد. اصلی ترین دلیل این اقدام مبالغ کلانی بود که به شکل مستقیم و غیر مستقیم به این نشریات اختصاص می یافت. همچنین کوچکترین انتقادی در یکی از نشریات بین المللی بلافاصله با جوابیه ویا حتی تهدید به شکایت رژیم پهلوی مواجه می شد.

داریوش همایون وزیر اطلاعات و جهانگردی دولت آموزگار در مصاحبه ای در این باره می گوید: شاه هم چنان که گفتم بسیار حساس بود نسبت به انتقادها و حملاتی که به او می شد. اگر در آبیجان و مثلا ساحل عاج هم یک روزنامه‌ای چیزی می‌نوشت، باید یک جوابی روزنامه مثلا آیندگان به او می‌داد که از ساواک تهیه می‌کردند یا از وزارت اطلاعات تهیه می‌کردند، می‌فرستادند ما چاپ می‌کردیم؛ یک چنین فضایی بود.

*رشوه هایی که داده شد

برای نشان دادن تسلط رژیم پهلوی بر رسانه های بین المللی کافی است تا نگاهی به اغراق ها و مقالات تملق آمیزی که در رسانه های مطرح اروپایی و آمریکایی به مناسبت جشن های ۲۵۰۰ سال چاپ شد، نگاهی بیندازیم .

روزنامه لس آنجلس تایمزدر مقاله ای در خصوص این رویداد نوشت، جشن های ۲۵۰۰ ساله جنبش زیادی در ایران ایجاد کرده از آن جمله می توان به ساختن جاده، هتل، پارک های جدید و استادیوم های صد هزار نفری اشاره کرد.

روزنامه های تایمز ولوموند به مناسبت جشن ۲۵۰۰ ساله ویژه نامه مخصوصی برای این جشن ها چاپ کرده و مدعی شدند که سلطلت جزء جدایی ناپذیر از وجود ایران است. هفته نامه ساندی تایمزچاپ لندن نیز در شماره ای این گونه نوشت که ابتکار شاهنشاه ایران در برپایی چنین جشنی به عنوان یکی از بزرگترین کنفرانس های عالی تاریخ دیپلماسی در جهان تشکیل شود.

خبرگزاری فرانسه نیز در تفسیر خود نوشت که اردوگاه تخت جمشید وسعت دوستی های ایران را نمایش می دهد و روزنامه دیلی میل چاپ انگلستان نیز این جشن ها را آینه ۲۵۰۰ ساله شاهنشاهی ایران عنوان کرد.

بعدها روشن شد که هزینه های ویژه ای برای انعکاس بدون مشکل این جشن صرف شده که در تاریخ نشریات غربی بی سابقه است.

به عنوان مثال مبلغ ۸۰ هزار مارک به روزنامه دی ولت آلمان پرداخت شد تا یک نسخه ویژه این جشن را در تیراژ ۴۰۰ هزار نسخه تهیه کرده و از طریق یک موسسه غیرانتفاعی منتشر کند.

در این میان تنها برخی نشریات مستقل و یا چپ گرای غربی بودند که مقالات انتقادی درباره این جشن منتشر می کردند. به عنوان مثال خبرنگار نشریه ایوینینگ هرالد در مقاله ای در خصوص این نشریه تصریح کرد که حرکت در مسیر اصفهان تا شیراز به خوبی نشان دهنده اوضاع بد مردم است که هیچ دستاوردی از این جشن ها ندارند.

همچنین روزنامه دیلی رکورد چاپ انگلستان نیز در مقاله ای به این نکته اشاره کرده که علی رغم شهرت افسانه ای آشپزان ایرانی که تمام مرزها  را در نوردیده است، صدها میلیون دلار  به رستوران فرانسوی ماکسیم پرداخت شده است تا آشپزهای این رستوان مشغول تهیه غذای این مراسم عظیم شوند و البته هیچ نشانی از غذاهای اصیل ایران در مراسم هم نبود.

در کنار این تجمع دانشجویان ایران در خارج از کشور در مقابل سفارت های ایرانی سبب شد تا رسانه های غربی مجبور به اعتراف این نکته شوند که تمام مردم ایران طرفدار این جشن ها نیستند.

این رویه تا سال ها درباره موضع گیری نشریات بین المللی در خصوص رژیم پهلوی ثابت بود. در آمریکا نیز علی رغم فعالیت های دانشجویان ایرانی عضو انجمن های اسلامی و تشکل های چپ گرا در مخالفت با رژیم پهلوی شاه به صورت مرتب از طریق مصاحبه ایی که از سوی اردشیر زاهدی سفیر ایران در آمریکا ترتیب داده می شد در شبکه های مشهور آمریکایی حاضر و به دفاع از خود می پرداخت و بر این نکته تاکید می کرد که تنها کمونیست ها به دنبال ضربه زدن به رژیم پهلوی هستند.

 البته شاید نکته ای که سبب می شد تا افکار عمومی دنیا این سخنان شاه را باورکنند، این بود که بخش زیادی از رسانه های منتقد شاه یا روزنامه منتسب به احزاب چپ بودند و یا در کشورهای کمونیستی فعالیت داشتند. یکی از این رسانه ها رادیو پیک ایران بود که برنامه های خود از آلمان شرقی منتشر می کرد و بارها رژیم پهلوی از طرق گوناگون تلاش کرده بود تا مانع ادامه فعالیت این رادیو شود.

در فضای آکادمیک نیز اگرچه برخی شخصیت های دانشگاهی غربی همچون اریک رولو،  فرد هالیدی، ادوارد سابلیه، ریچارد کاتم دیدگاههای احتیاط آمیزتری نسبت به رژیم شاه داشته به نحوه برخورد رژیم با مخالفینش اشاره داشته اند، اما همان طور که پیش از این گفته شد  در نتیجه نگرشی که نسبت به رژیم شاه در غرب به وجود آمده بود، اساساً مخالفت با شاه بیشتر به معنای مخالفت با اصلاحات مدرن اقتصادی اجتماعی وی تعبیر می شد. از آنجا که این مخالفتها در اساس مخالفت با برنامه مترقی شاه تلقی می شد، محکوم به زوال و شکست بود.

*سدی که مبارزه مردم ایران شکست

طبیعی است که با شرایط ذکر شده و با این سطح از تسلط رسانه ای  نمی توان انتظار داشت که انتقادات تند و تیزی از حکومت پهلوی به خصوص در سال های اقتدار این رژیم در دهه ۷۰ میلادی صورت بگیرد. با این حال از اواسط این دهه و با اوج گرفتن بحث حقوق بشر در غرب و زندانی شدن ده ها هزار در داخل ایران به جرم فعالیت های ضد حکومتی شکافی مهم در این فضای رسانه ای پدید آمد و انتقاداتی در نشریات سطح یک غربی مطرح شد.

این مسئله زمانی تبدیل به یک رویه شد که گزارش سازمان عفوبین الملل از سرکوب گسترده مردم ایران منتشر شد.

در گزارشی که از سوی این سازمان در ۴ آذر ماه ۱۳۵۵ منتشر شد، رژیم پهلوی به شکنجه گسترده متهم شد که نقش اصلی در آن گزارش را محمدرضا پهلوی و دستگاه سرکوبگر آن یعنی ساواک بر عهده داشتند.

بلافاصله این گزارش با پوشش وسیع رسانه ای روبه رو شد. به عنوان مثال نشریه نیویورک تایمز در مقاله ای در همین باره و با اشاره به گزارش عفوبین الملل نوشت: "در گزارشی که از طرف سازمان عفو بین‌المللی انتشار یافت ادعا شده است بین ۲۵ تا ۱۰۰ هزار نفر به خاطر دلایل سیاسی در ایران زندانی شده‌اند و همچنین پلیس مخفی ایران به هنگام بازجوئی آنان را زیر شکنجه مداوم قرار می‌دهد.

گفته شده است سرکوبی مخالفان سیاسی به عهده ساواک – پلیس مخفی ایران – است که با بی‌رحمی شدید انجام می‌گیرد. پلیس مخفی ایران دارای یک سیستم خبرچینی است که مأموران آن در تمام سطوح جامعه ایران نفوذ دارند و بنا به گفته مسافرانی که از ایران آمده‌اند و همچنین تأکید مخالفان رژیم ایران درخارج کشور ساواک فضائی آمیخته از رعب و وحشت ایجاد کرده است. در گزارش سازمان عفو بین‌المللی همچنین گفته شده است از آغاز سال ۱۹۷۲ تا کنون دادگاه‌های نظامی ایران ۳۰۰ زندانی سیاسی را به مرگ محکوم ساخته‌اند در ۶ ماه اول سال ۱۹۷۶ دولت ایران اعدام ۲۲ زندانی سیاسی را اعلام داشته است."

به این ترتیب رشوه های رژیم پهلوی نیز نتوانست جلوی این موج را بگیرد. در کنار این اوج گیری تظاهرات های مردمی سبب شد تا به تدریج  انتشارگزارشات انتقادی در نشریات بین المللی شدت بگیرد.

این تغییر نگرش نشریات غربی در داخل ایران نیز به عنوان نشانه ای از زوال حکومت پهلوی تعبیر شد و هنوز برخی از طرفداران رژیم سابق اعتقاد دارند که همین تغییر نگرش یکی از نشانه های دست داشتن غرب در سقوط رژیم پهلوی است.

البته این این ادعا با توجه به سابقه این رسانه ها به سادگی زیر سئوال می رود، چرا که تا ماه های آخر رژیم پهلوی هیچ گزارشی از احتمال پیروزی انقلاب اسلامی ایران سخن نمی گوید.

*نگاه به عقب

با پیروزی انقلاب اسلامی صرفه نظر از نگاه این شخصت های رسانه ای به نظام جمهوری اسلامی که اغلب با غرض ورزی های گوناگون همراه بود، ریشه یابی سقوط حکومت پهلوی یکی از مهمترین دغدغه های آنان بوده است. دغدغه ای که با گذشت نزدیک به ۳۰ سال با انتشار کتاب ها و مقالات گوناگون ادامه دارد.

سرویس بین الملل خبرگزاری فارس در صدد در آستانه ۴۰ امین سالگرد دهه فجر انقلاب اسلامی با نگاهی به منابع غربی نگاهی تحلیلی به نحوه سقوط رژیم پهلوی و دلایل آن داشته باشد. نکته جالب اینجاست که در یک نگاه کلی روشن می شود که فساد مالی سنگین و مخالفت رژیم پهلوی با زیربنای فرهنگی جامعه آن زمان ایرانی به عنوان مهمترین دلیل سقوط رژیم پهلوی ذکر می شود.

حال امید است که این انتشار این گزارش‌ها بتواند سبب آشنایی مخاطبان با قرائت‌های موجود در فضای بین الملل پیرامون پیروزی انقلاب اسلامی در ایران شود.

ادامه دارد...

این مطلب را برای صفحه اول پیشنهاد کنید
نظرات
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط خبرگزاری فارس در وب سایت منتشر خواهد شد پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد
Captcha
لطفا پیام خود را وارد نمایید.
پیام شما با موفقیت ثبت گردید.
لطفا کد اعتبارسنجی را صحیح وارد نمایید.
مشکلی پیش آمده است. لطفا دوباره تلاش نمایید.

پر بازدید ها

    پر بحث ترین ها

      بیشترین اشتراک

        اخبار گردشگری globe
        اخبار کسب و کار تریبون
        همراه اول