به گزارش خبرگزاری فارس از شیراز، اداره کل اوقاف و امور خیریه استان فارس در یک سال گذشته نه تنها تاثیری چشمگیر بر فضای فرهنگی کشور داشته است بلکه با فعالیت‌هایی نظیر محرومیت‌زدایی و انجام خدمات خیریه در توسعه فرهنگی و اقتصادی کشور بسیار موثر بوده است. به همین جهت خبرنگار فارس با حجت‌الاسلام سیدعباس موسوی، مدیرکل اوقاف استان به گفت‌وگویی در رابطه با فعالیت‌های این اداره نشسته است که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید.
فارس: اکنون که در روزهای منتهی به سال 1397 هستیم، عملکرد اداره کل اوقاف و امور خیریه استان فارس را در چه حوزه‌هایی بهتر ارزیابی می‌کنید؟
موسوی: فعالیت‌های اداره اوقاف و امور خیریه استان به علت گستردگی احتیاج به بررسی بسیار دقیقی دارد اما مهمترین فعایت‌های این اداره را می‌توان به فعالیت‌های زیربنایی، اقتصادی، فرهنگی، عمرانی، و محرومیت زدایی تقسیم کرد.
فارس: از نظر شما بزرگترین دستاورد اداره کل در سال جاری چیست؟
موسوی: ادامه روند سرمایه‌گذاری در موقوفات با زیر بنا 160 هزار مترمربع که تا پایان سال 253 واحد تجاری، خدماتی، مسکونی به بهره‌برداری می‌رسد.
در حوزه فعال کردن کمیسیون‌های کشاورزی در استان برای اولین بار تمهیدات لازم جهت بهره‌وری اراضی کشاورزی پیش بینی شده و اولین اقدام امضاء تفاهم‌نامه با جهادکشاورزی است که این امر منجر به رونق و گسترش گلخانه و کشت‌های متراکم در اراضی موقوفه خواهد شد و خدمات بزرگی به مستأجران موقوفات در اراضی کشاورزی است.
انجام 135 هزار مترمربع فعالیت‌های عمرانی اعم از تکمیل و توسعه، تعمیر و مرمت در امکان متبرکه استان و ایجاد زیر ساخت‌های اساسی به منظور خدمت‌رسانی مطلوب به زائران و در نهایت تبدیل بقاع متبرکه به قطب فرهنگی.
آغاز فرایند ساماندهی کارشناسی‌ها در مجموعه اوقاف فارس به منظور تسریع و همچنین جلب رضایتمندی ارباب رجوع به نحوی که بیش از 120 نفر کارشناس رسمی دادگستری در حوزه‌های کشاورزی و راه وساختمان با ادارات اوقاف فارس همکاری می‌کنند.
احداث و بهره‌برداری از 35 باب مسجد در مناطق محروم و فاقد مسجد استان و آغاز عملیات احداث 20 باب مسجد دیگر که طی 5 ماهه آینده با حمایت و کمک خیرین به بهره‌برداری می‌رسد.
اصلاح، تکمیل و تایید اطلاعات پایه رقبات در سامانه جامع بانک اطلاعات موقوفات و رقبات کشور با تلاش شبانه‌روزی 120 نفر از کارشناسان که طی مدت 5 ماه اطلاعات نزدیک به 105 هزار رقبه ثبت و تصحیح شد.
آغاز عملیات اسکن چهار میلیون برگ و تبدیل بایگانی‌های فیزیکی به بایگانی‌های سیستمی و الکترونیکی در راستای خدمات دولت الکترونیک که این طرح تا پایان سال به اتمام می‌رسد.
طبق برنامه‌ریزی انجام شده بین دو اداره کل اوقاف و ثبت اسناد استان فارس و در ابتدای سال جاری، صدور سه هزار سند از رقبات موقوفه در دستور قرار گرفت که تاکنون 2 هزار فقره سند صادر شده است.
یکی از فعالیت‌های ابتکاری استان فارس، ایجاد واحد نقشه‌برداری خارج از ساختار سازمانی بود که با خرید دوربین و جذب نیرو،کار نقشه‌برداری موقوفات و اماکن فاقد درآمد و یا کم درآمد برای اخذ سند انجام شود. این کار از سال 92 آغاز شده و تاکنون بالغ بر چند میلیارد تومان در هزینه‌های نقشه‌برداری صرفه‌جویی شده است. به عنوان نمونه، بیش از 11 هزار هکتار از اراضی شهرک صدرا نقشه‌برداری که در مورد 4 هزار و 600 هکتار از این اراضی، موقوفه تثبیت شد. در مورد دیگری می‌توان به نقشه‌برداری پلاک اکبر آباد به میزان هزار و 100 هکتار اشاره کرد که با انجام این کار و رفع اختلاف با منابع طبیعی، بسیاری از مشکلات مردم مرتفع شد و در مجموع 50 پلاک مادر و اصلی توسط این اداره و به این طریق نقشه‌برداری شده است.
فارس: در زمینه وقف‌های جدید و احیا و عمران و آبادانی موقوفات چه اقدامات موثری در استان صورت گرفته و چه نتایجی در پی داشته است؟
موسوی: اداره کل در سال‌های اخیر موفق شد که نیات واقفین را به سوی نیازهای روز جامعه سوق دهد. قبلا بیش از 70 درصد نیات در زمینه مراسم روضه خوانی و اطعام بود و در خیلی از بخش‌ها و از جمله امور قرآنی، بهداشت و سلامت، علم و فن‌آوری، باوجود این که موقوفاتی در این زمینه وجود داشت اما نسبت به کل وقف‌ها، درصد کمی را به خود اختصاص می‌دادند. اوقاف فارس موفق شد که تقریبا نگاه واقفینی که املاک خود را وقف و چه آن‌هایی که در صدد وقف املاک خود بودند را معطوف به نیازهای روز جامعه کند.
هم اکنون این فعالیت‌ها نتیجه داده است و اگر دقت کنیم، وقف‌های بزرگی در بحث علم، پژوهش و آموزش و فناوری ثبت شده و بخشی از وقف‌ها نیز که از قبل وجود داشت با نیازهای روز جامعه و مثلا در حوزه سلامت هماهنگ شده است.
یکی از دستاوردهای بزرگ اوقاف فارس در چند سال اخیر این مسئله بوده است که برای جامعه هدف خود اعم از خیران و کسانی که به هر دلیل استعداد واقف شدن را دارند تبیین شده است که می‌توانند وقف‌های جدید و متفاوت‌تر از گذشته و همخوان با نیازهای روز جامعه داشته باشند. نمونه بارز این رویکرد موقوفه حاج محمدحسن کاظمی شیرازی است که بزرگترین وقف جدید کشور در دوران انقلاب اسلامی محسوب می‌شود.
فارس: اداره کل اوقاف فارس چه دستاوردهای شاخصی در حوزه وقف و بقاع متبرکه در 40 سال اخیر و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی داشته است؟
موسوی: فارس یکی از استان‌های موفق در بحث ایجاد زیر ساخت‌های مناسب به صورت اصولی و فنی در بقاع متبرکه به جهت رفاه حال زائران و مسافران است. از لحاظ تصویب طرح‌های جامع در کشور حرف اول را زده و پیشتاز تهیه و تصویب طرح‌های جامع و انجام امور عمرانی در امامزادگان هستیم و در این راستا برنامه دراز مدت 40 تا 50 ساله نهادینه شده است. ما همیشه بیشترین عملیات عمرانی را با نگاه به ایجاد زیرساخت های مناسب در بقاع متبرکه و در سطح کشور داریم و خدمات خوبی هم به مردم ارائه شده است. در این راستا سالیانه هزار و 400 مترمربع فعالیت عمرانی در بقاع متبرکه و اماکن مذهبی استان فارس صورت می پذیرد.
در حوزه فرهنگی و اجتماعی واگذاری امورات بقاع متبرکه به مردم به‌نحوی صورت گرفته که تمامی فعالیت‌های عمرانی، فرهنگی و مدیریتی با تشکیل هیات امناء از میان مردم، معتمدین و نماز گذاران محل اداره می‌شود و در همین راستا و به تأسی از فرمایشات مقام معظم رهبری مبنی بر تبدیل بقاع متبرکه به قطب فرهنگی همواره تلاش شده است بقاع متبرکه در هر منطقه به‌عنوان اصلی‌ترین پایگاه اجرای برنامه‌های فرهنگی و مذهبی و آمورشی فعالیت کنند.
در بحث احیای موقوفات بعد از صدور فرمان تاریخی امام خمینی(ره) که «موقوفات باید به حال وقفیت باقی و عمل به وقف شود» و در موضوع برگشت موقوفاف و عمل به وقف، قانون ابطال اسناد فروش رقبات موقوفات به تصویب رسید که در نتیجه آن احیای موقوفات در دستور کار قرار گرفت و این کار با موفقیت بسیار خوبی در استان فارس که دارای موقوفات گسترده‌ای است تثیبت شد و موقوفات به وقفیت بازگشت و احیا شد. به نحوی که هم اکنون در استان فارس تعداد 14 هزار و 609 موقوفه وجود دارد که تعداد 12 هزار و 523 موقوفه پس از انقلاب احیاء شده و تاکنون اسناد مالکیت تعداد 18 هزار 167 رقبه استان اخذ شده است. بعد از احیای موقوفات و از قِبَل آن، خدمات بسیار ارزشمندی در حوزه‌های مختلف به مردم که قشر نیازمند را هم شامل می‌شود ارائه شد.
یکی دیگر از توفیقات و دستاوردهای اوقاف فارس که قبلا نیز نتایج آن اعلام شده، این است که اقتصادی اداره کردن املاک اوقافی بر خلاف سنوات قبل پررنگ دیده می‌شود و افزایش بهره‌وری موقوفات در دستور ویژه قرار گرفته است. زمانی که در مورد افزایش بهره وری موقوفات صحبت می شود به این معنا است که می خواهیم عواید موقوفات را افزایش بدهیم تا از عواید آن به نحو مطلوبتری برای اجرای نیت واقفین و حل مشکلات جامعه استفاده شود و در این راستا گام های موثری در استان فارس برداشته شده است. سرمایه گذاری و ساخت 5 هزار واحد مسکونی، تجاری، اداری از جمله این فعالیت هاست. همچنین احداث و تاسیس شرکت موقوفه آب معدنی اطهر آب با ظرفیت ماهانه 200 هزار شل آب معدنی با برند تجاری ایران میشوان از دیگر دستاوردهای حوزه سرمایه گذاری است.
ورود به بحث های علم و فناوری و هدایت نیات واقفین جدید به سمت مسائل دانش بنیان از جمله دستاوردهای دوران انقلاب اسلامی است که در سال های اخیر در استان فارس رقم خورده است. موقوفه دانش سلامت کوثر فارس به عنوان اولین شرکت تولید کننده تجهیزات پزشکی و ایمپلنت های ارتوپدی از جنس تیتانیوم هم اکنون در عرصه تولید تجهیزات پزشکی در کشور فعال است و سالانه بیش از 240 نوع قطعه پزشکی تولید می‌کند.
احداث مسجد در مناطق محروم و فاقد مسجد استان فارس با جذب مشارکت‌های خیرین به نحوی است که به طور متوسط و سالانه 60 باب مسجد در استان فارس احداث می‌شود. کمک به تعمیر و مرمت سالیانه 500 مسجد نیز از دیگر اقدامات است. احداث مسجد بین راهی در تمامی محورهای مواصلاتی فارس جهت ارائه خدمات به مسافرین نیز از دیگر اقدامات در این حوزه به شمار می‌آید و قابل ذکر است که پیش از انقلاب اسلامی، هیچ مسجد بین راهی در استان فارس وجود نداشت و اکنون 35 مسجد بین راهی در محورهای مختلف استان در حال خدمت به مردم هستند.
ثبت 2 هزار مورد وقف جدید در استان فارس با نیت روز جامعه و ثبت موقوفه حاج محمد حسن کاظمی شیرازی به عنوان بزرگترین موقوفه کشور پس از انقلاب در این استان یکی از دستاوردها است.
وجود اراضی اختلافی میان دو سازمان اوقاف و منابع طبیعی باعث سوءاستفاده و بروز مسئله زمین‌خواری می‌شد که با تشکیل کارگروه‌های مشترک بین این دو سازمان که از سال 90 آغاز و تا سال 95 ادامه داشت و بعد از آن با تدوین آیین نامه رفع اختلاف توسط هیئت دولت، بسیاری از مشکلات حل شد. در بررسی‌های اولیه بالغ‌بر 500 هزار هکتار اراضی اختلافی در استان فارس مشاهده شده است؛ در مرحله اول، حدود 15 هزار هکتار به نفع موقوفه رفع اختلاف و تا پایان سال 93 اسناد آنها اخذ شد. در ادامه و از سال 95 و با ادامه فعالیت کارگروه، میزان اراضی رفع اختلاف شده در مجموع به 52 هزار و 620 هکتار رسید و این روند تا تعیین تکلیف نهایی اراضی ادامه دارد.
فارس: برای فعال تر شدن اداره کل در امور خیریه چه فعالیت هایی را انجام داده اید؟ چه پیشنهاداتی در این زمینه دارید؟
موسوی: اگر بخواهیم در کارهای خیر موفق شویم باید پسوند خیریه را برای مردم تعریف کنیم که صفر تا صد کاری که ما انجام می‌دهیم کار خیر است. مردم دیدشان به ما این است که امور خیریه‌ای که ما داریم مانند یک موسسه خیریه عمل می‌کند که باید به سراغ آنها رفت و برای خودمان و مسوولان نیز این مسئله جا نیفتاده است که بخش امور خیریه ما وقف را تعریف می‌کند و نه اینکه خیریه ما مانند کمیته امداد و بهزیستی عمل می‌کند و در حقیقت، هدف هر کاری که در اوقاف انجام می‌شود، اجرای درست نیات واقفین با کیفیت مطلوب و کار خیر است.
برای فعال‌تر شدن در بحث کارهای خیر، باید اجرای نیت واقفین را هر چه بیشتر به سمت کیفی شدن پیش ببریم. به عنوان مثال، اگر موجودی موقوفه‌ای که نیت واقف آن اطعام و عزاداری است یک میلیارد تومان است، باید بخشی از آن را در محلات فقیرنشین هزینه کرد و بخشی را با دعوت از اغنیا برای توجه دادن به امور خیریه برنامه‌ریزی کنیم. موقوفه‌ای از صاحب دیوان در مشهد مقدس به نیت اطعام به متمولین جامعه داریم و هدف جمع کردن آنها و کاری شبیه گلریزان است. با چنین برنامه‌هایی خدمات بهتری را می‌توان به مردم ارائه کرد.
ما با برخی از دستگاه‌های متولی امور خیریه در جهت کاهش آسیب‌های اجتماعی از طریق اجرای نیات واقفین خیراندیش در حوزه‌های اجتماعی و همچنین خیرات و مبرات به انجام امور خیر همکاری داریم و افراد نیازمند، معمولاً توسط این دستگاه‌های اجرایی و از جمله کمیته امداد، بهزیستی و موسسات خیریه مردم نهاد به اداره کل اوقاف و امور خیریه استان فارس معرفی می‌شوند.
برای انجام کار خیر در مرحله اول، باید ارتباطات را با خیران و بانیان برای تشویق آنها به وقف تقویت کنیم که در حال حاضر این‌گونه نیست؛ درست است که یک اداره کل در سازمان با عنوان امور خیریه داریم، اما عملیاتی نیست.
اکنون بخش عمده‌ای از فعالیت‌های نیکوکارانه کمیته امداد، بهزیستی و موسسات خیریه به همت خیران اجرا می‌شود درحالیکه ما در سازمان اوقاف سازوکار تعریف شده‌ای برای جذب خیران نداریم.
می‌توان اجرای نیت واقفین خیراندیش به ویژه نیات اجتماعی و خیرات و مبرات را به سمت موسسات و نهادهای خیریه مردم نهاد هدایت کرد. در واقع با این کار علاوه براجرای نیات خیرخواهانه واقفین، آن نهادهای خیریه نیز مبلغین فرهنگ و سنت حسنه وقف خواهند بود زیرا این موسسات تعامل بیشتری با مردم دارند و اعتماد عمومی را نیز جلب کرده‌اند. البته تا کنون ارتباط زیادی با موسسات خیریه انجام نشده و به نظر می‌رسد اگر سازمان اوقاف به این سمت حرکت کند می‌تواند اعتماد عمومی را نسبت به سازمان و سنت وقف بهتر از گذشته در جامعه تبیین کند.
فارس: وضعیت گردشگری مذهبی(موقوفات و بقاع شاخص تاریخی) استان را با توجه به اقتضائات فرهنگی و اقلیمی چگونه ارزیابی می‌کنید؟
موقوفات بسیاری وجود دارند که باید از ظرفیت آنها برای اشتغال‌زایی استفاده کرد. برخی از اراضی کشاورزی و همچنین اماکن تاریخی مانند حمام و کاروانسراها و خانه‌های تاریخی وقفی که جنبه گردشگری دارند باید در این موضوع مورد توجه قرار بگیرند.
در بحث گردشگری مذهبی ظرفیت‌های گسترده وجود دارد و اگر چه تاکنون اقدامات شایسته‌ای در مورد جذب گردشگران انجام شده ولی در حوزه فرهنگی، مذهبی ضعیف عمل شده و با توجه به رویکرد غالب بازدید از اماکن تاریخی، هیچ محتوای تبلیغی و فرهنگی جهت ارائه به گردشگران تدارک دیده نشده و گردشگران بیشتر خودشان و نه بر اساس تبلیغات در این اماکن حضور پیدا می‌کنند.
با این حال در دو سال اخیر مجموعه گردشگری مذهبی و امور بین الملل برای حرم مطهر علی ابن حمزه(ع) شیراز و همچنین مسجد تاریخی نصیرالملک راه‌اندازی شده که علاوه بر راهنمایی گردشگران در حوزه‌های تمدن، اطلاعات ارزشمندی نیز در حوزه‌های فرهنگی و مذهبی و اعتقادات شیعی و به طور کلی تبلیغ و معرفی اسلام به گردشگران خارجی ارائه می‌شود.
هم اکنون کمیت و کیفیت فعالیت‌ها، خدمات و محتوای ارائه شده در این اماکن در سطحی است که در سایت تخصصی tripadvisor در امتیاز بندی‌های صورت پذیرفته توسط گردشگران و بازدیدکنندگان خارجی حرم مطهر علی ابن حمزه(ع) با داشتن رتبه عالی در صدر و بعضاً بالاتر از بسیاری از اماکن تاریخی مشهور ایران است.
آنچه مسلم است تمامی اطلاعات راهنمای گردشگری معطوف به اطلاعات تمدنی است و در حقیقت گردشگر با مراجعه به یک مکان مذهبی تاریخی تنها اطلاعاتی پیرامون آن بنای مذهبی و متبرکه و فضای فیزیکی آن بدست می‌آورد؛ باید دانست حضور گردشگران خارجی در اماکن مذهبی و بقاع متبرکه ایران یک فرصت و ظرفیت بسیار خوبی را جهت تغییر نگرش و معرفی اسلام و فرهنگ شیعی فراهم می‌کند به نحوی که اگر محتوای مناسبی در این اماکن جهت گردشگران ارائه شود می‌توان آنها را به‌عنوان سفیران و مبلغان پیام خود در کشورهای خودشان در نظر داشت. استان فارس با دارا بودن هزار و 408 بقعه و اماکن تاریخی مذهبی دارای ظرفیت‌های بالقوه است اما تاکنون استفاده چندانی از این ویژگی نشده است و اماکن مذهبی زیادی هستند که هنوز نتوانسته‌ایم آنها را خوب معرفی کنیم چرا که گردشگر خارجی دارای وقت و زمان اندکی جهت بازدید است و لازم است با برنامه‌ریزی به شکل مطلوب از این فرصت استفاده و زمینه حضور بیشتر آنها را در بقاع متبرکه فراهم کرد.
ضعف در این حوزه آن است که باید راهنمایان گردشگری در حوزه فرهنگی و مذهبی تربیت و فعال باشند تا بتوانند پاسخ سوالات گردشگران را بدهند.
متاسفانه بسیاری از این ظرفیت‌ها سال‌ها است که بلا استفاده و رها شده‌اند. سرعت بخشیدن به پروژه‌های در دست اجرای اقتصادی و سرمایه گذاری نیز یکی از راهکارهای اشتغال‌زایی است.
_____________
گفت‌وگو از سعید دهقانی
_____________
انتهای پیام/
افشای کامل
روایتگری موثر
زیستگاه رسانه
قصه های کرونا
کد اقناع
کیفیت حکومت
