به گزارش خبرگزاری فارس از تبریز دانشگاههای تهران، تبریز، علوم پزشکی و غیره که حدود ۸ سال پیش با هدف فعالیتهای بینالمللی و جذب دانشجوی خارجی، پردیسهای خود را در مناطق آزاد از جمله منطقه آزاد ارس دایر کرده بودند و از سال ۹۳ به دلایلی از جمله کیفیت پایین آموزشی و عدم تطابق شهریه و خدمات ارائه شده به دانشجویان، فعالیتشان از طرف وزارت علوم به تعلیق درآمده بود، طی ماههای اخیر با انتشار فراخوان فعالیت خود را در این منطقه از سرگرفتند.
ایده ایجاد شعبههای خودگردان دانشگاهها در مناطق آزاد زمانی مطرح شد که دولت در برنامه چهارم و بعدها در برنامه پنجم و ششم توسعه مکلف شد در زمینه گسترش ارتباطات علمی بینالمللی گامهایی را در مناطق آزاد بردارد.
نتیجه این تکالیف حضور شعب خودگران برخی دانشگاههای مادر کشور در مناطق آزاد بود که به واسطه منافع مالی بالایی که برای آنها داشت به سرعت توسعه یافت؛ به ویژه اینکه پردیسهای دولتی که اسم خودگردان را یدک میکشیدند از امکانات و پشتیبانی محلی دستگاههای دولتی از جمله سازمانهای مناطق آزاد بهرهمند شدند، اما پس از چند سال، فعالیت دانشگاهها در مناطق آزاد کم رنگ و در برخی مناطق متوقف گردید.
اکنون پس از چند سال رکود و سکون در فعالیت دانشگاههای پردیس در منطقه آزاد ارس، اخیراً شاهد انتشار فراخوان پذیرش دانشجو در پردیسهای دانشگاههای تهران و تبریز در این منطقه آزاد تجاری صنعتی هستیم.
زهرا امام جمعه، رئیس پردیس ارس دانشگاه تهران که یک سال و اندی پیش سکان مدیریت این مجموعه را برعهده گرفته است در ۳۰ دی ماه در گفتوگو با ایرنا در مورد فعالیتهای این دانشگاه در ارس گفت: دو هدف در اینجا دنبال میشود یکی پذیرش دانشجویان خارجی و دیگری بسترسازی برای ادامه تحصیل متقاضیان ورود به دانشگاهها که قصد عزیمت به خارج از کشور را دارند.
حسینی رئیس پردیسهای خودگردان دانشگاه تبریز نیز با اعلام شروع مجدد فعالیت پردیس ارس در جلفا و اعلام اینکه کلاس ها در سایت پردیس بینالمللی ارس دانشگاه تبریز واقع در منطقه آزاد ارس(جلفا) تشکیل خواهد شد گفت: میزان شهریه برای کل دوره دکترا در رشتههای علوم انسانی ۶۰ میلیون تومان و برای رشتههای فنی و مهندسی ۶۶ میلیون تومان است.
او همچنین کف شهریه برای مقطع کارشناسی ارشد هم برای رشتههای علوم انسانی را ۱۶ تا ۱۷ میلیون تومان و برای فنی و مهندسی ۱۹ میلیون تومان مطرح کرد.
پردیسها چرا تعطیل شدند؟
کیفیت آموزشی، پولسازی یا عدم حمایت محلی؟!
در حالیکه مدیران پردیسهای دانشگاهی مناطق آزاد در محافل مختلف دلیل تعلیق و کمرنگ شدن فعالیتهای پردیس را در سه سال گذشته عدم حمایت محلی از جمله حمایت جدی منطقه آزاد ارس و مدیران محلی از این دانشگاهها عنوان میکردند و از این محمل به دنبال جلب حمایت بیشتر و بهرهمندی از منابع محلی بودند اما اظهارات معاون آموزشی وزارت علوم چیز دیگری میگوید.
معاون آموزشی وزیرعلوم در بهمن ماه ۹۵ در خصوص دلایل تعلیق فعالیت پردیسهای مناطق آزاد اعلام کرد: "اساسیترین دلیل بازنگری سیاستهای پردیسهای دانشگاهی، خارج شدن برخی از این پردیسها از ریل و ماموریت خود بود."
او معتقد است: "امیدواریم که به جمع بندی مطلوبی دست یابیم تا پردیسها بتوانند به خدمات خود ادامه دهند، آنچه مسلم است این است که پردیسها باید بستر مناسبی باشند برای توسعه تعاملات بین المللی و گسترش خدمات علمی به بخشی از جامعه که به دلایل مختلف ممکن است نتوانند در مجتمعهای مرکزی دانشگاهها ورود پیدا کنند."
معاون آموزشی وزیر علوم پیش از آن نیز در بهمن ماه ۹۳ در خصوص مصوبات صورت گرفته در مورد پردیسهای بینالمللی گفته بود: "با توجه به اینکه پردیسهای بینالمللی از رسالت اصلی خود فاصله گرفتهاند پذیرش دانشجو در این پردیسها از طریق برگزاری آزمون غیرمتمرکز در بهمن ماه سال ۹۳ ممنوع شد. به جز دو پردیس بینالمللی دانشگاه تهران و دانشگاه صنعتی شریف در کیش، زیرا این دو پردیس تنها پردیسهایی هستند که در مناطق آزاد و با کیفیت قابل قبول در سطح تحصیلات تکمیلی فعالیت میکنند."
شریعتی نیاسر در عین حال از وضعیت نابسامان پردیسها گلایه کرده و گفت: "طبق قانون دانشجویانی که در پردیسهای خودگردان تحصیل میکنند باید به امکانات و تجهیزات و همچنین استانداردهای دانشگاههای دولتی دسترسی داشته باشند. اما در حال حاضر شرایط این پردیس ها مخصوصا برای رشته های تجربی اصلا مناسب نیست."
مدیرعامل سابق منطقه آزاد ارس هر چند از گفتوگو با خبرنگار خبرگزاری فارس و تشریح رویدادها و رویکردهای زمان مدیریت خودش که توام با تعطیلی پردیسها در منطقه ارس بود سرباز زد اما محسن خادم عرب باغی در اجلاس روسای واحد های دانشگاهی مستقر در مناطق آزاد کشور که در شهریور ماه سال ۹۴ در جلفا برگزار شده بود گفت: " در منطقه آزاد ارس ۶ دانشگاه با ۶ هزار دانشجو وجود دارد؛ سال گذشته خوابگاه پردیس دانشگاه تهران و دانشگاه تبریز در این منطقه ساخته و تجهیز شده است و این مسئولیت برعهده روسای دانشگاههاست که تلاش کنند تا حوزه بینالمللی دانشگاهها فعال شود." و همین اظهار نظر کافی است پی ببریم، دغدغه مدیریت وقت منطقه آزاد ارس نیز تعطیل بودن حوزه بینالملل پردیسها در ارس بوده است.
آمار دانشجویان پردیسها در مدت زمان فعالیتشان در مناطق آزاد خود موید تمرکز آنان بر دانشجویان داخلی و جذب منابع درآمدی بیشتر با استفاده از مزیتهای قانونی مناطق آزاد بوده است. به طوریکه دکتر امید رئیس وقت پردیس دانشگاه تهران در منطقه آزاد ارس در سال ۹۲ با اذعان به این که ۷۰ درصد دانشجویان پردیس ارس دانشگاه تهران از آذربایجانشرقی، آذربایجانغربی و زنجان میباشد گفته است: "هم اکنون ۹۰۰ دانشجوی دکتری و کارشناسی ارشد در این پردیس مشغول به تحصیل میباشند."
با این وصف میتوان دریافت که دلیل اصلی تعلیق فعالیت پردیسهای دانشگاهی در مناطق آزاد، کیفیت پایین آموزش، شهریه بالای دریافتی در مقابل خدمات ضعیف آموزشی و جنبی و خارج شدن از ریل فعالیتهای بینالمللی بوده است.
شروع فعالیت مجدد با انعقاد تفاهم نامه همکاری!
منابع دولتی محلی در اختیار پردیسهای پولساز
با نگاهی به اخبار سالهای اولیه فعالیت پردیسهای دانشگاهی در منطقه آزاد ارس به مبادله تفاهم نامههایی میرسیم که در آنها منطقه آزاد ارس خدمات و حمایتهای اولیه را از تاسیس پردیسهای دانشگاهی متقبل شده است.
تعطیلی تنها اورژانس و مرکز خدمات درمانی شهر جلفا، تعطیلی و انتقال شبکه بهداشت و درمان جلفا و اختصاص ساختمانهای مربوطه به دانشگاه علوم پزشکی تبریز، احداث غذاخوری برای دانشگاه علوم پزشکی با هدف استقرار شعبه بین الملل دانشگاه علوم پزشکی تبریز در ارس که در گزارشهای پیشین به عواقب آن پرداخته شده است، احداث ساختمان ۴ طبقه آموزشی و احداث ساختمان دو طبقه اداری، تجهیز سالن آمفی تئاتر و ... با هدف تاسیس پردیس دانشگاه تهران، تکمیل و در اختیار قراردادن تنها ساختمان فرهنگسرای شهر جلفا به منظور تاسیس پردیس دانشگاه تبریز از جمله خبرهایی است که در این خصوص منتشر شده است در حالیکه بنابر اخبار موجود این امکانات با رقمی نزدیک به رایگان در اختیار دانشگاهها قرار داده شده است.
با این حال پس از سالها فعالیت و اخذ شهریههای گزاف از دانشجویان و کسب درآمدهای کلان، شاهد انعقاد تفاهم نامه همکاری با دانشگاه تهران در سالجاری و درخواستهای حمایتی آنان هستیم بدون آنکه سخنی از درآمدهای گزاف پردیسها در سالهای اخیر در میان باشد موضوعی که کارشناسان آموزش عالی نیز در رسانههای مختلف به این موضوع پرداختهاند.
در این خصوص رئیس پردیس بینالمللی ارس دانشگاه تهران در گفتوگو با ایرنا بزرگترین دغدغه فعلی را، اسکان دانشجویان خارجی عنوان کرده و گفته است که امیدواریم با همکاری منطقه آزاد ارس طبق توافق نامه، در قبال اسکان این دانشجویان خارجی اقدام لازم صورت پذیرد.
وی بعداز آن هم در جلسه امضای تفاهم نامه همکاری با منطقه آزاد ارس که خبری از جزئیات آن و تعهدات طرفین که قاعدتاً بر محور تامین امکانات و شرایط مدنظر دانشگاه تهران است، منتشر نشده است به همکاری اساتید خارجی در این دانشگاه اشاره کرد و گفت: "همکاری با اساتید خارجی از برنامه ها و اهداف این دانشگاه است، همچنین پذیرش ۲۰۰ دانشجوی خارجی با ملیتهای مختلف تا سال آینده از هدف گذاری پردیس بین المللی ارس است. "
حسینی رئیس پردیس دانشگاه تبریز نیز در گفتوگو با خبرنگاران بدون اشاره به درآمدهای ناشی از فعالیت پردیس دانشگاه در ارس گفت: "تلاش استاندار آذربایجانشرقی، مدیرعامل سازمان منطقه آزاد ارس، رئیس دانشگاه تبریز و برخی از نمایندههای استان سبب آغار به کار مجدد پردیس ارس دانشگاه تبریز شده است."!
حسینی با بیان اینکه به کمک مسئولان استان و منطقه آزاد ارس پیگیر رفع مشکلات در کمترین زمان هستیم، عنوان کرد: "دانشگاه تبریز در این زمینه پشتیبانی علمی را بر عهده خواهد داشت و سازمان منطقه آزاد ارس نیز در زمینه راه اندازی پردیس ارس این دانشگاه همکاری و مساعدت خواهد کرد."
در حالیکه به گفته کارشناسان و مدیران وزارت علوم، خدمات ارائه شده در پردیسهای دانشگاهی مناطق آزاد هیچگونه تناسبی با شهریه اخذ شده از دانشجویان ندارد و با توجه به اینکه بسیاری از این پردیسها از محل اصلی دانشگاه فاصله دارند، متاسفانه فکری هم برای ارائه خوابگاه به دانشجویان شان نشده و در مواردی معدود هم که خوابگاه به دانشجویان ورودی تعلق میگیرد هزینههای چند میلیون تومانی از دانشجو اخذ میشود.»
رقمهایی که به گفته کارشناسان وقتی در کنار شهریه گران پردیسهای خودگردان قرار میگیرد، هزینهای صدچندان به دانشجوها و خانوادههایشان تحمیل میکند؛ هزینهای که وقتی با امکاناتی که در اختیار دانشجوها قرار گرفته و علمی که آموختهاند در یک کفه قرار میگیرد، برابری ندارد و کفه ترازو را به نفع دانشگاهها سنگینتر میکند هر چند مدیران مناطق آزاد به واسطه تاثیر دانشگاهها بر فضای منطقه تحت مدیریت شان و با نگاه عملکردی در جذب دانشگاههای پردیس با همدیگر رقابت میکنند.
پردیسها و توسعه محلی مناطق آزاد
بدون شک حضور هر دانشگاهی در کنار اهداف اصلی و بزرگ در نظر گرفته شده برای آن، کمک به توسعه محلی و منطقهای است. رونق کسب و کارهای محلی، اشتغالزایی، تربیت نیروی انسانی محلی، دسترسی به آموزشهای عالی برای مناطق محروم مرزی که مناطق آزاد در آنها واقعاند از جمله مزیتهای حضور دانشگاهها در مناطق آزاد است که نباید نادیده گرفته شود همانگونه که در گفتوگو با مردم محلی، آنها قدردان توجه دولت به این موضوع هستند.
اما موضوعی که مردم در این میان انتظار دارند سرمایهگذاری دانشگاهها در این مناطق محروم از محل منابع درآمدی خود آنهاست که همانگونه که در گزارشهای قبلی بدان پرداخته شد، پردیسها نه تنها سرمایهگذاری جدی در این خصوص نکردهاند بلکه به عنوان نمونه حضور دانشگاه علوم پزشکی تبریز در جلفا موجبات چالشهای جدی برای بخش درمان عمومی و تخصصی را برای مردم و گردشگران منطقه ارس فراهم کروه است.
سایر دانشگاهها نیز در حدود یک دهه فعالیت خود در مناطق آزاد به پشتیبانی محلی اتکا کردهاند. این موضوع به حدی است که اخیراً امام جمعه منطقه ارس نیز به انتقال دانشگاه آزاد اسلامی جلفا به هادیشهر به دلیل نداشتن ساختمان آموزشی مناسب پرداخت کرده و از اینکه دانشگاه آزاد اسلامی در طول دهه گذشته فعالیت خود و کسب درآمدهای کلان بدلیل بیتدبیری نتوانسته برای خود فضای آموزشی تدارک ببیند و منابع مالیاش را در اختیار سایر واحدها قرار داده است.
براساس گفتههای مسوولان دانشگاههای پردیس و فراخوانهای منتشره هزینههای دریافت شده از دانشجویان مقطع دکترا به طور متوسط بیش از ۶۰ میلیون تومان است.
حال با یک حساب سرانگشتی میتوان درآمد کسب شده سالیانه پردیسها در مقطع دکترا و کارشناسی ارشد را محاسبه کرد تا از این طریق درک سوددهی مالی فراوان این پردیسها راحتتر شود و به این سوال مردم محلی باید پاسخ داد که منابع کلان درآمدی پردیسها در کجا هزینه میشود؟ برنامه پردیسها برای تداوم حضور و سرمایهگذاریشان در منطقه آزاد چیست؟ آیا پردیسها به اهداف اصلی حضورشان در مناطق آزاد خواهند رسید؟
ضمیمه:
تکالیف برنامه های توسعه در خصوص توسعه آموزش عالی در مناطق آزاد
برنامه چهارم توسعه
ماده 35 -دولت مکلف است به منظور اعمال مدیریت واحد و ایجاد رشد اقتصادی مناسبدر مناطق آزاد اقدامات زیر را انجام دهد:
ز - در زمینه گسترش ارتباطات علمی با مراکز و نهادهای آموزشی و تحقیقاتی معتبربینالمللی وزارتخانههای علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در چارچوب ضوابط و مقررات قانونی و مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی نسبت بهصدور مجوز جهت ایجاد دانشگاههای خصوصی در مناطق آزاد تجاری – صنعتی اقدامنمایند.
بند ی ماده 20 ـ دانشگاههای کشور، حسب مورد به تشخیص وزارتخانههای علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با تصویب شورای گسترش وزارتخانههای مربوط، میتوانند نسبت به تأسیس شعب در شهر محل استقرار خود یا دیگر شهرها و مناطق آزاد داخل کشور و نیز در خارج کشور به صورت خودگردان و با دریافت شهریه از داوطلبان اقدام کنند.
برنامه پنجم
ماده 112 هـ ـ به منظور گسترش ارتباطات علمی با مراکز و نهادهای آموزشی و تحقیقاتی معتبر بینالمللی، ایجاد نمایندگی دانشگاههای داخلی و معتبر خارجی بر طبق اعلام وزارتخانههای ذیربط و تأسیس دانشگاههای خصوصی در مناطق آزاد تجاری ـ صنعتی و ویژه اقتصادی با رعایت قوانین مربوط مجاز است.
برنامه ششم توسعه ماده۶۴ ـ بهمنظور تحقق اقتصاد دانشبنیان، افزایش بهرهوری، تنظیم رابطه متقابل تحصیل و اشتغال، گسترش همکاری و تعاملات فعال بینالمللی و افزایش نقش مردم در مدیریت علمی و فناوری کشور:
الف ـ به دولت اجازه داده میشود بهمنظور ارتقای علمی و رقابت بین دانشگاههای کشور و تعاملات بینالمللی در طی اجرای قانون برنامه نسبت به ایجاد واحدها و شعب آموزش عالی با مشارکت دانشگاههای معتبر بینالمللی و دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی و فنی و حرفهای و دانشگاه جامع علمی ـ کاربردی در داخل کشور در چهارچوب سیاستهای شورای عالی انقلاب فرهنگی اقدام نماید. نحوه سرمایهگذاری مشترک، تسهیل تعاملات ارزی و تردد اعضای هیأت علمی و دانشجویان در آییننامه اجرائی که با پیشنهاد سازمان، سازمان اداری و استخدامی کشور و دستگاههای اجرائی ذیربط به تصویب هیأت وزیران میرسد، مشخص میشود.
انتهای پیام/۶۰۰۲۷