به گزارش خبرگزاری فارس از همدان، روزگاری تنها ماهیهای یخزدهای که از جنوب و یا شمال کشور به مناطق دیگر میرسیدند، تنها راه مصرف ماهی بود و «ماهی تازه» اتفاقی بود که در سفر به سواحل دریا رخ میداد اما این روزها سایر مردم هم میتوانند از ماهیهای تازه که در مزارع پرورش ماهی در داخل استانها ایجاد شده است و از سواحل آبی دور هستند استفاده کنند.
مزارع پرورش قزلآلا در استان همدان چند سال است که شروع به فعالیت کرده و فراز و نشیبهای بسیاری به خود دیده است حتی دوران بیماریهای ویروسی نیز پشت سر گذاشته و امروز در یک بلوغ به سر میبرد که راه بسیاری در پیش دارد و بیشتر میتواند در تولید ثروت و ایجاد اشتغال استان نقش ایفا کند البته در سالهای اخیر بروز یک بیماری ویروسی خساراتی در استان به بار آورد. بنابراین در میزگرد خبرگزاری فارس به بررسی وضعیت شیلات در استان و بیماری «وی اچ اس»میپردازیم.
علی دولو مدیر شیلات استان همدان، احمد وحدت حسینی، کارشناس مسؤول آبزیان اداره کل دامپزشکی استان همدان، احمد بختیاری، معاون مدیریت شیلات استان همدان و محمدعلی بهرامی مسؤول بهداشت و مدیریت بیماری آبزیان اداره کل دامپزشکی همدان میهمانان این میزگرد خبرگزاری فارس هستند که قسمت اول آن را با هم میخوانیم.
فارس: چند سال پیش شاهد بروز یک بیماری به آن وی اچ اس در مزارع پرورش ماهی شدیم، آیا این مسأله در استان برطرف شده است؟
علی دولو، مدیر شیلات استان همدان: بیماری که چند سال پیش به نام «وی اچ اس» برای ماهیهای قزلآلا رخ داد، یک بیماری وارداتی بود که در کشورهای دیگر سابقه طولانی داشت. در سال 92 حدود 14 استان کشور درگیر شدند و آسیب و خسارت بسیاری نیز به مزرعههای پرورش ماهی قزلآلا وارد کرد. همدان یکی از آخرین استانهایی بود که درگیر این مسأله شد. زمان شیوع این بیماری در استان بسیار نامناسب بود و وقتی رخ داد که محصول آماده ارائه به بازار بود و خسارات سنگینی به بار آورد. مزارعهایی که در کنار رودخانهها از آبهای جاری استفاده میکردند درگیر این بیماری شدند که بیشتر هم در شهرستان نهاوند قرار داشتند و در نهایت کنترل شد و امروز این واحدها به چرخه تولید بازگشتند که تمام مراقبتهای لازم به عمل آمد.
فارس: آیا علل این ویروس داروهای وارداتی بود؟
محمدعلی بهرامی مسؤول بهداشت و مدیریت بیماری آبزیان دامپزشکی همدان: بیماری وی اچ اس که بومی نبود، بنابراین آمادگی لازم برای مبارزه با آن وجود نداشت. البته وی اچ اس بیماری مشترک انسان و دام نیست اما آسیبهای اقتصادی بسیاری دارد. برای جلوگیری از این بیماری معدومسازی گستردهای انجام شد و به برخی از مزارع بین 6 ماه تا یک سال اجازه تولید داده نشد. از ابتدای سال تاکنون هیچ موردی گزارش نشده است.
ما مرز مستقیم آبی و زمینی زیاد داریم و تخم چشمزده و بچهماهیهای به شکل قاچاق بدون رعایت قرنطینه وارد کشور کردند و مزارع آلوده شد در مجموع 6 راه برای انتقال بیماری وی اچ اس شامل ماهی زنده، خوراک، دام آلوده، ماهیهای وحشی داخل رودخانهها، پرندگان مهاجر، وجود دارد و به دارو باز نمیگیرد. وی اچ اس از آنجا که یک بیماری ویروسی است داروی خاصی ندارد و تنها با قرنطینههای بهداشتی قابل کنترل است، همدان از جمله استانهای مطرح غیر ساحلی در پرورش ماهی است اگر سیستم قرنطینهای اجرا شود، مشکلی در این حوزه رخ نداده است.
احمد وحدت حسینی، کارشناس مسؤول آبزیان اداره کل دامپزشکی همدان: با اقداماتی که انجام شد، این بیماری کنترل شد. ورود و خروج بچهماهی کنترل و با آموزشهای لازم پرورشدهندگان را آگاه کردیم. از اساتید برجسته در این حوزه استفاده شد و دورههای آموزشی ویژه در داخل کشور برگزار شد. عمده پرورشدهندگان در نهاوند هستند و به همین دلیل دورههای آموزشی متعددی در این شهرستان انجام شد.
فارس: آیا میتوان امیدوار بود با توجه به اقدامات انجام شده، شاهد این نوع بیماریها در مزارع پرورش ماهی نباشیم؟ به ویژه اینکه در شرایط اقتصادی مناسبی نیز به سرنمیبریم و وارد شدن خسارت جبرانناپذیر میشود؟
بهرامی: مهمترین کار در سیستم بهداشتی، رعایت قرنطینه و مسائل امنیتی است مسائل امنیتی از ورود بیماری به مزرعه و یا انتقال آن بین بخشهای یک مزرعه جلوگیری میکندو به عبارت دیگر اگر بیماری وارد مزرعه شود و موارد امنیتی رعایت شود از شیوع آن در مزرعه جلوگیری میشود، جلوگیری از ورود بچهماهی قاچاق در ایران به دلیل گستردگی مرزها به سختی انجام میشود. این بیماری سد محدودیتیهایی که از نظر دمایی و یا زمانی مطرح میشد را شکسته بود. آبزیپروران بهتر این موارد را دیدند. امروز نیز با توجه به تمهیدات لازم، امیدواریم شاهد این بیماری نداشتیم. اگر ما نیازی به وارد کردن بچهماهیها نداشته باشیم و به عبارت دیگر خودکفا شویم، کنترل این بیماری بسیار ساده خواهد شد، با این فرض چه اقداماتی در حوزه خودکفایی انجام شده است؟
حسینی: این یک بیماری ویروسی که با باکتریایی و انگلی متفاوت است و کنترل آن شرایط خاص خود را دارد و واکسن ندارد. بنابراین به همکاری دستگاههای دیگر نیز نیازمند است. هنگام فعال شدن مزارع و صدور پروانهها مجموعه جهاد مطلع هستند و ورود میکنند اما در مواردی ما اطلاعات لازم نداریم و یک مسأله فرابخشی رخ میدهد و نیازمند ورود دستگاههای مختلف مانند نیروی انتظامی و دادستانی است. ما در حد بضاعت فعالیت میکنیم اما کنترل این بیماری به طور کامل خارج از توان مجموعه جهاد است. اگر ضوابط بهداشتی رعایت نشود تبعات آن به جامعه بازمیگردد. کنترل بیماری تا حدی در حدود اختیارات جهاد کشاورزی است و بخش دیگر قطعاً نیاز به ورود دستگاههای دیگر دارد. ورود غیرمجاز بچهماهیها یکی از معضلات بزرگ ماست که باید با واردات غیر قانونی آن برخورد کرد.
دولو: یکی از سیاستهای ما تکیه بر محصولات داخلی است به همین دلیل ایجاد و تکثیر مزارع تولیدی هستند. یکی از مراکز مهم کشور برای تولید بچه ماهی و قزلآلا همدان است که در شهرستان نهاوند واقع شده است. البته در استانهای دیگر نیز این نوع مزارع وجود دارند. به طور مقطعی محدودیتهایی برای وارد کردن بچه ماهی انجام میشود تا بیرویه وارد نشود و فرصت مناسبی به تولیدکنندگان داخلی داده شود.
سرمایهگذاری سنگینی در عرصه پرورش ماهی انجام شده و این بخشها نیاز دارند بچهماهی آنها تأمین شود تا به تولید بپردازند. بنابراین باید نهادههای آنها تأمین شود، پس نمیتوانیم واردات را ممنوع کنیم. بنابراین شرکتهای خاص و متخصصی ایجاد شده که نظارت کامل بر آن وجود دارد. این اتفاق یک زنگ خطر برای تولیدکنندگان نیز به حساب آمد و امروز بیشتر از گذشته رعایت میکنند. ما نیز همواره در حوزه آموزش و اطلاعرسانی در کنار تولیدکنندگان قرار داریم.
احمد بختیاری، معاون مدیریت شیلات همدان: چند مزرعه که خسارتهای سنگین بیش از یک میلیارد تومان در دوران بروز این بیماری دیدند، توسط بیمه پشتیبانی شدند و از محل تسهیلات مکانیزاسیون برای این مکانیزه کردن این مزارع و راعیت اصول قرنطینه به مزرعهداران مساعدت شد. که قبل از این اتفاق قرنطینهها کمتر بوده است.
فارس: برای مقابله با قاچاق چه اقداماتی انجام شده است؟
بهرامی: بچهماهی اگر از مبادی غیر مجاز وارد شود، مشکل دارد. از آنجا که ما خودکفا نیستیم بنابراین برای تأمین بچهماهی به واردات نیاز داریم. اگر واردات قانونی باشد مبدأ و مزرعه مورد استفاده مشخص میشود و مشکلی ندارد. اما اگر برانداز شود در عراق و از آنجا وارد ایران شود، مشکل ایجاد میشود. ممکن است که برخی به دلیل سودجویی و عدم آگاهی به قاچاق مبادرت کنند که باید با هماهنگی همه دستگاهها از آن جلوگیری شود.
فارس: در تولید ماهیهای زینتی به چه مرحلهای رسیدیم، چراکه قطب شدن همدان در این حوزه پیش از این هدفگذاری شده بود؟
دولو: منابع ما محدود است و باید حداکثر استفاده درست از آن را انجام دهیم. سالها از منابع آبی در کشاورزی به طور یکبار مصرف استفاده شده است. در حوزه شیلات استفاده چندباره از آب نیز دنبال و اجرا میشود. ماهی از آب استفاده میکند تا بتواند زندگی کند و آن را مصرف نمیکند. بنابراین آب در جریان قرار میگیرد. کودی که توسط ماهی تولید میشود برای کشاورزی قابل استفاده است.
ما باید فرصتهای جدید را برای تولید و اشتغال باید فراهم کرد، استخرهای دومنظوره ضمن کمک به کشاورزی باعث شد که مردم نیز به ماهیهای سالم و تازه دسترسی پیدا کنند. امنیت تولید با پرورش ماهی افزایش مییابد به طوری که در کنار محصولات دیگر به آن پرداخت. در بخش تولیدی ماهیهای زینتی پرورش داده میشود. فروشگاههای ماهیهای زینتی در استان وجود داشت اما تولیدکننده نداشتیم و حدود 9 سال است که در این حوزه همدان به تولید پرداخته است. در حال حاضر ما 52 واحد داریم که در حال تولید هستند و 4 میلیون و 200 قطعه از ابتدا تاکنون در سال 97 تولید ماهی زینتی داشتیم. در این حوزه تولیدکنندگان ماهی زینتی افراد باتجربهای وجود دارند، یکی از فرصتها برای دانشجویان و خانمها برای درآمد شدند.
تولید ماهیهای زینتی به عنوان مشاغل خانگی نیز مطرح است، ماهیهای قرمز هم برای شب عید تولید میشود و باید در جای مناسب تولید و عرضه شود. اما باید از صدور بیماری آن جلوگیری شود. لاک پشت، قورباغه یا مارماهی به سفره هفتسین ارتباط ندارد. این موارد باعث آسیبهای زیستی محیطی میشود. استانهایی وجود دارند که در تولید ماهیهای زینتی از ما جلوتر هستند.
فارس: آیا ماهیهای پرورشی خاصیت ماهیهای آبهای آزاد را دارند؟
دولو: به دلیل کاهش ذخایر آبهای آزاد و البته افزایش جمعیت صید از دریای پاسخگوی نیاز مردم نیست بنابراین تولید در دستور کار قرار گرفته است. ماهیهای پرورشی بسیار با کیفیت بوده چراکه زیر نظر سازمانهای متولی تولید میشود و کمتر در در معرض آلودگی قرار میگیرند. خواص ماهیها پرورشی با ماهیهای صیدی یکی است. البته آبزیپروری کمک به محیط زیست است و باعث کاهش صید ماهی در آبهای آزاد میشود.
فارس: برای فرهنگسازی و برطرف شدن این این شبهه چه اقداماتی انجام شده است؟
دولو: برنامههای مختلفی برای اطلاعرسانی و حتی ساخت مستند انجام شده است. بروشور، جزوات، کتاب منتشر و کارگاههای آموزشی برگزار شده است. قطعاً باید بیشتر کار کنیم.
فارس: آیا میزان بودجه شیلات در حوزه ترویج مناسب است؟
دولو: بودجههای ما در حوزه ترویجی انتها ندارد. آنچه بوده استفاده کرده است و به دنبال کار بیشتر است. بودجه ترویجی را در شیلات در بخشهای مختلف در نظر میگیریم. در حوزه مکانیزاسیون نیز تسهیلات میدهیم.
فارس: چه مخاطراتی ماهی قرمز برای انسان و طبیعت میتواند داشته باشد؟
بهرامی: تماس مستقیم پوست با ماهی قرمز باعث امکان ابتلا به بیماریهای پوستی و گوارشی میشود. برای حفظ سلامت انسان باید نکاتی را درباره ماهیهای قرمز رعایت کرد. از آنجا که با فرارسیدن عید نوروز ماهی قرمز نیز راهی خانهها میشود دو قشر بانوان و کودکان که بیشترین ارتباط را با آن دارند باید موارد بهداشتی را رعایت کنند چراکه بیماری پوستی یکی از عوارض رعایت نکردن این موارد بهداشتی است، بیماریهای گوارشی نیز از عوارض رعایت نکردن نکات بهداشتی در استفاده از ماهیهای قرمز عید نوروز است. بنابراین مردم باید از مراکز مجاز که زیر نظر شهرداری و دامپزشکی است به تهیه ماهیهای قرمز بپردازند.
باید از تماس مستقیم پوست به ویژه دست با ماهیها خودداری کرد موجوداتی مانند سمندر، لاکپشت و مارماهی و که به تازگی خریداری آن باب شده است به هیچ عنوان توصیه نمیشود.
رهاسازی این موجودات در طبیعت نیز باعث آسیب زدن به محیط زیست و ایجاد آلودگی میشود. این موجودات اکوسیستم آب را با مشکل مواجه میکند. قطعاً باید برای امر رهاسازی ماهی قرمز پس از نوروز و موجودات دیگر باید مکانی مناسب توسط دستاندرکاران تهیه شود تا مردم نسبت به رهاسازی این موجودات اقدام کنند. نباید رهاسازی ماهیهای قرمز و سایر موجوداتی از این دست در رودخانهها و یا استخرهای پرورش ماهی صورت گیرد. متأسفانه یکی از روشهای انتقال بیماری آبزیان همین رهاسازی بدون در نظر گرفتن شرایط بهداشتی است.
===============================
گفتوگو از: سولماز عنایتی- اکرم محمدی
===============================
انتهای پیام/89033/ 40