به گزارش خبرگزاری فارس از شهرضا، شهرستان شهرضا یونانچه ایران و شهر ملی سفال، یکی از شهرهای باستانی استان اصفهان است که در جنوب این استان قرار دارد.
شکلگیری شهرستان شهرضا به دوران ایران باستان باز میگردد، اما در آن زمان تنها قریهای بوده که با چند حصار مستحکم احاطه شده بوده است؛ اما در زمان صفویه تکمیل شد و توسعه یافت و در زمان قاجار نیز با ساخته شدن چند قلعه و دروازه وارد مرحله جدیدی از توسعه شد. نوسازی شهرضا از سال 1310 با ساخته شدن اولین خیابان در آن آغاز شد و در دهه 1340 توسعه شهر به شکل امروزی آن با سرعت قابل توجهی آغاز شد.
این شهر با سابقه طولانی از جمله شهرهای قدیمی و با اهمیت استان اصفهان است. مساعد بودن آب و هوا و سرسبزی محیط در شکلگیری هسته اولیه شهر نقش داشته است. بافت قدیم شهر بارها تجدید بنا شده اما اصولاً حیات و هویت آن حفظ شده و در حال حاضر از نظر ترکیب و بافت فیزیکی با بخشهای میانی و جدید شهر تفاوت دارد. به احتمال زیاد بافت نخستین این شهر به پیش از اسلام بر میگردد.
مرحله بعدی گسترش شهر مربوط به زمان صفویه است که اصفهان به عنوان پایتخت انتخاب شد. قرار گرفتن این شهر در محور جاده اصفهان به فارس که یکی از راههای مهم تجاری بوده سبب رونق اقتصادی آن گشته است. از طرف دیگر به خاطر نزدیکیش با اصفهان نوعی عملکرد نظامی نیز داشته است. در این دوره به دلیل امنیت نسبی بافت فیزیکی شهر توسعه یافت.
مرحله بعدی گسترش شهر مربوط به دوره قاجاریه است. در این دوره شهر به شکل قلعه مانند و دارای دروازه بوده که هفت محله در آن جای میگرفتهاند. مجموعه دروازهها با عناصر تشکیل دهنده محله، نظیر بازارچه گذر، مسجد، تکیه، آب انبار و حمام در عین استقلال نسبی به کل شهر نیز وابسته بوده است. بازار در مرکز شهر قرار داشته و به عنوان کانون اصلی مبادلات اقتصادی و تجاری، همه شریانها را به خود متصل کرده است.
در چند روز گذشته رئیس میراث فرهنگی و گردشگری شهرضا تغییر پیدا کرد به بهانه این تغییر باید درباره وضعیت تاریخی و میراثی و صنایع دستی این شهر به چند نکته اشاره کرد تا با آمدن مدیریت جدید شاهد تحولی عظیم در بخش میراث فرهنگی و گردشگری این شهرستان باشیم.
عدم استفاده از آثار تاریخی شهرضا به عنوان جاذبه گردشگری
شهرستان شهرضا آثار تاریخی و صنایع دستی منحصر به فرد بسیاری دارد و سومین شهر استان اصفهان از نظر تعدد آثار تاریخی است، در شهرضا 50 اثر ثبت شده و 150 اثر شناخته شده تاریخی وجود دارد، که متأسفانه حتی از یک اثر هم تاکنون به عنوان جاذبه گردشگری استفاده نشده است.
بر اساس اعلام مدیران سابق اداره میراث فرهنگی 15 پروانه بومگردی در شهرضا صادر شده است، اما مجموعه میراث فرهنگی بستری را برای جذب توریست فراهم نکرده است، به طور قطع گردشگران باید جذب آثار تاریخی شوند تا در ادامه واحدهای بومگردی بتوانند مکمل حضور گردشگران باشند.
تاریخ و هویت تاریخی برای خیلی از مدیران شهرستان شهرضا معنایی ندارد، چرا که به راحتی دست به تخریب ابنیههای تاریخی شهر میزنند، نمونه آن خانه تاریخی میربد بود که جای خودش را به پارکینگ عمومی داده است.
عدم ارائه طرح مرمت بازار، بهسازی آن را ناکام گذاشت
تنها مکانی که شاید بتوان به عنوان مجموعه تاریخی فعال به آن اشاره داشت بازار تاریخی شهر است که باز هم باید عنوان کرد قسمتی از بازار به علت عدم توجه مردم و مسؤولان تخریب شده است و قسمت دیگر بازار هم که به نسبت سرحال تر است به علت عدم توجیه و عدم اطلاع کسبه دچار آشفتگی ظاهر شده است.
بازار تاریخی این شهرستان همواره در طول تاریخ نقش مهمی در توسعه این شهر ایفا کرده است به گونهای که قدمت این بازار به سده پنجم هجری قمری میرسد.
طرح نوسازی و بهسازی بازار شهرضا راسته آهنگران که قرار بود با حضور معاون وزیر راه کلنگ آن بر زمین زده شود به دلیل عدم ارائه طرح از سوی میراث فرهنگی و گردشگری شهرضا ناکام ماند و کلنگ آن بر زمین زده نشد.
در این مراسم مقرر شد که برای مرمت بازار باید طرح جامع و مناسبی ارائه شود و میراث فرهنگی، شهرداری و راه و شهرسازی نظرات خود را در این زمینه ارائه دهند.
شهرضا در حال از دست دادن بازار قدیمیاش است
ناصر مشهدیزاده با بیان اینکه بازار شهرضا که شاهکار معماری و یک بنای تاریخی در کشور محسوب میشود به خبرنگار فارس گفت: بازار شهرضا در حال متروکه و مخروبه شدن است و شهرضا در حال از دست دادن بازار قدیمیاش است.
مدیرعامل شرکت مهندسان مشاور ایوان نقش جهان با تأکید بر اینکه بیشتر تیمچههای بازار شهرضا تعطیل است، افزود: بازار در شهرضا نقش اقتصادی دارد و منطقه جنوب استان اصفهان در حال از دست دادن یک مرکز اقتصادی تاریخی و با ارزش است، بازار از دل اقتصاد شهر جوشیده است و باید دوباره احیا شود.
وی با بیان اینکه باید فکری برای اقتصاد شهرضا شود، بیان کرد: بافتهای تاریخی در دنیا گنج و در ایران خرابه نامیده میشود، استان اصفهان و شهرستان شهرضا باید به صنعت گردشگری روی بیاورند، گردشگری صنعتی جایگزین نفت است.
قصه پر غصه سفال شهرضا
و اما قصه پر غصه سفال شهرضا، سفال و سرامیک یکی از مهمترین صنایع دستی و از حرفههای مردم این شهرستان است.
شهرستان شهرضا با 30 کارگاه فعال سفالگری یکی از مراکز تولید سفال در کشور است که 70 درصد از خاک زمینهای آن برای ساخت سفال مناسب است، شهرستان شهرضا در سال 96 موفق شد عنوان شهر ملی سفال را به خود اختصاص دهد.
سفال شهرضا سابقه 700 ساله دارد که از دوران صفویه آغاز شده است، تولید سفال در منطقه شهرضا بر روی خاک رس و خاک سفید پخت (گل سنگ) انجام میشود.
گفته میشود که آغاز سفالگری در شهرضا، به دوره قبل از اسلام، در منطقه دادنگان در مشرق شهرضا، باز میگردد که تا زمان صفویه ادامه یافته است. از زمان صفوی و در دورهای نسبتاً کوتاه، سفالگران با آموختن از سفالگران اصفهان، به ساخت ظروف کاشی (سرامیک) پرداختند، سپس به تأثیر از اساتید همدان و اصفهان، رنگآمیزی و نقاشی نیز به شیوههای تزیین اضافه شد.
چیزی که سفال شهرضا را از سفال همدان جدا میکند لعاب آن است، لعاب شهرضا صاحب سبک است زیرا این لعاب به صورت طبیعی درست میشود و شیمیایی نیست، رنگ آبی فیروزهای سفال شهرضا مختص به خود است که با آبی فیروزهای سفال همدان تفاوت دارد و آن هم از جهت سبز آبی بودن آن است که به واسطه خوردن انگوپ بر روی کایولن موجود روی سفال، این رنگ خاص به وجود میآید.
خودنمایی سفال همدان در ویترین فروشگاههای شهرضا
اما با این قدمت و پیشینه و منحصر بودن لعاب سفال شهرضا، در ویترین فروشگاههای این شهر سفالهای همدان خود نمایی میکند.
همچنین بر اساس سفارش فروشگاههای همدان، هنرمندان شهرضایی مجبور به ساخت آثاری با امضای شهر لاله جین همدان هستند.
قلم نقاشی آثار هنری سفالگران همدانی نیز توسط هنرمندان شهرضا ساخته و تأمین میشود.
باید تأسف خورد که در شهرضا از هنرمندان شهرضایی تجلیل به عمل آمد در حالی که در این مراسم سفال شهر همدان به هنرمندان شهرضایی اهدا شد.
عدم ثبت آثار معنوی شهرستان شهرضا
اما در کنار آثار تاریخی و صنایع دستی شهرستان شهرضا، آثار معنوی شهر هم به مانند آئین پخت سمنوی سنتی و آئین خاص عزاداری هیأتهایی مانند سقا و سنگزن به دلیل بیمهری مدیران قبلی وضعیتی بلاتکلیف دارد.
وجود امامزاده شاهرضا هم خود عاملی برای جذب گردشگران و مسافران است اما در این زمینه میتوان با برنامهریزی و هماهنگی با این مجموعه شرایطی را برای جذب توریست و بهرهبرداری اقتصادی فراهم آورد تا شاید التیامبخش وضعیت تأسف بار هویت تاریخی شهر باشد.
در کل میتوان گفت که هویت تاریخی شهرضا به دلیل عدم نظارت، عدم مدیریت صحیح و عدم حمایت و ناکار آمدی مدیران قبلی در وضعیت ناگواری قرار دارد بنابراین انتظار میرود با مدیریت آگاهانه و مدیر جدید میراث فرهنگی و گردشگری شهرضا شاهد پیشرفت و تعالی هر چه بیشتر هویت تاریخی شهرمان باشیم.
انتهای پیام/63101/م30/