به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، سید حسن موسوی‌فرد کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با برنامه «سلام صبح بخیر» شبکه سوم سیما با اشاره به اهداف ایجاد مناطق آزاد و ویژه اقتصادی گفت: اصلی‌ترین هدف ایجاد این مناطق، توسعه صادرات بود. به این صورت که شرکتهای خارجی و داخلی با استفاده از معافیتها و امتیازاتی که برای این مناطق در نظر گرفته شده، کار تولید انجام دهند و بعد به خارج کشور صادر کنند. به همین معافیتهای مختلفی از جمله معافیت مالیات، قوانین کار، بخشی از قوانین بانکی، قوانین سرزمینی، گمرک و امثالهم برای آنها لحاظ شد.
وی افزود: اما امروز بعد از گذشت 25 سال از ایجاد این مناطق، آمار نشان میدهد 80 درصد حجم تجارت آنها مربوط به واردات است. وارداتی که محملی برای قاچاق است. تخمین زده میشود 10 درصد قاچاق کشور و بخش زیادی از فرارهای مالیاتی از مناطق آزاد صورت میگیرد.
موسوی‌فرد تصریح کرد: طبق قانون شرکتهای واقع در مناطق آزاد، 20 سال از پرداخت هرگونه مالیات مستقیم معاف هستند. این امتیازات گسترده باعث شده که شرکتهای صوری ایجاد شوند. مثلا شاهد هستیم که 2800 شرکت فقط در یک پلاک جزیره کیش ثبت شده‌اند. سازمان ثبت هم ایرادی نگرفته است. این یعنی صرفا شرکت را در این مناطق ثبت میکنند و دفتر اصلی شرکت در تهران یا دیگر شهرهای سرزمین اصلی است و از معافیت مالیاتی آن استفاده میکنند.
این کارشناس اقتصادی اظهار داشت: نکته مهمتر آنکه همین الان برخی نمایندگان مجلس تلاش دارند مناطق آزاد را از مالیات ارزش افزوده هم معاف کنند. این مالیات بر مصرف است و از مصرف‌کننده نهایی اخذ میشود نه تولیدکننده‌ها. بنابراین افرادی که در آنجا زندگی میکنند بابت مصرف کالاهایی که در داخل تولید شده یا از خارج وارده شده، دیگر مالیاتی نمی‌پردازند.
*مالیات ارزش افزوده باعث میشود زنجیره تولید یا واردات کالا شفاف شود
وی خاطر نشان کرد: در حال حاضر بحث درآمدی این نوع مالیات برای ما مساله نیست. موضوع این است مالیات ارزش افزوده باعث میشود زنجیره تولید یا واردات کالا شفاف شود. مشخص شود کالایی که در این منطقه فروخته میشود از کجا وارد شده یا در کجا تولید شده است. این کار راهکاری برای اخذ سایر مالیاتها خواهد بود. ولی وقتی این زنجیره قطع شود دیگر قابلیت رهگیری نیست و محملی برای فرار مالیاتی خواهد شد. قاچاق هم با معافیت این مالیات افزایش پیدا خواهد کرد.
موسوی‌فرد درباره روش قاچاق کالا در مناطق آزاد گفت: این کار به دو شیوه انجام میشود. برای مثال در منطقه آزاد چابهار سالانه حدود 450 میلیون دلار کالا وارد میشود. ولی فقط 150 میلیون دلار آنها از درهای این منطقه وارد سرزمین اصلی میشود. 300 میلیون کالای دیگر عملا گم میشود یعنی اینکه یا در منطقه آزاد مصرف شده که چون چابهار مسافر و ساکن چندانی ندارد، مقدور نیست. بنابراین قطعا این میزان کالا به صورت قاچاق وارد سرزمین اصلی میشود.
این کارشناس اقتصادی اضافه کرد: برای این کار از سهمیه‌های مسافری استفاده میشود. هر نفر میتواند در سال 80 دلار کالا به عنوان سهمیه مسافری وارد سرزمین اصلی کند. اما عملاً هیچ شفافیتی وجود ندارد. نکته دیگر آنکه مناطق آزاد معمولا محصور نیستند. برای مثال در قشم یکی دو پورت وجود دارد مابقی جزیره است یعنی شما میتوانی هر جایی لب ساحل بایستی کالا را برداری و ببری. همچنین منطقه آزاد ماکو که بزرگترین منطقه آزاد دنیا است، امکان محصور شدن ندارد. طبیعی است کالا آنجا گم میشود.
وی علت وجود قاچاق گسترده در مناطق آزاد را معافیت آنها از پرداخت تعرفه گمرکی دانست و تصریح کرد: فرض بر این بوده که مواد اولیه وارد این مناطق میشود پس لزومی به پرداخت تعرفه گمرکی نیست. اما متاسفانه عمده واردات مناطق آزاد مسافری ما کالای نهایی است یعنی لوازم برقی، لوازم منزل، پوشاک و امثالهم. عدهای با استفاده از معافیت حقوق گمرکی این کالاها را وارد و بعد به مرور به سرزمین اصلی قاچاق میکنند.
*منفعت سازمان مناطق آزاد در واردات کالا به داخل کشور است
موسوی‌فرد خاطر نشان کرد: راهکار این است ما معافیت گمرکی را باید به ازای چیز دیگری به واردکنندگان بدهیم نه بدون پیششرط. مابه ازای آن میتواند پرداخت مالیات و یا صادرات باشد. در حال حاضر مدیریت منطقه آزاد عملاً از تخفیفی که روی حقوق ورودی به واردکننده‌ها می‌پردازد، ارتزاق می‌کند. یعنی منفعت سازمان مناطق آزاد در واردات کالا به داخل کشور است. برای آنکه شرایط مناطق آزاد با سرزمین اصلی یکسان نشود اما جلو این مسائل هم گرفته شود باید نرخ مالیات را متفاوت در نظر گرفت.
این کارشناس اقتصادی اظهار کرد: فرض بگیریم اکنون حداقل پرداخت مالیات در کشور 15 درصد است، ما میتوانیم برای مناطق آزاد مثلاً 7 یا 10 درصد قرار بدهیم، ولی از پرداخت مالیات معاف نکنیم. زیرا اعمال معافیت بدون نظارت، موجب ضربه به تولید داخل است. زیرا کالایی که به سرزمین اصلی قاچاق می شود، از همان ابتدا 20-30 درصد از تولیدکننده داخلی جلوتر است.
وی بیان کرد: عدد صادرات مناطق آزاد بسیار کم است. 80 درصد تجارتی که آنجا صورت میگیرد واردات است یعنی این مناطق بیشتر کانال واردات هستند. صادرات خاصی از آنها صورت نمیگیرد. در کیش، قشم، چابهار، ارس، جلفا و اینها تولیدی به آن معنا اصلاً در این مناطق وجود ندارد که بخواهد صادراتی صورت بگیرد. مگر اینکه از داخل کشور صادر کنند.
موسوی‌فرد خاطر نشان کرد: 80 درصد واردات و صادرات کشور از بندر شهید رجایی به عنوان منطقه ویژه اقتصادی انجام میشود. عمده فرآورده‌های پتروشیمی هم در منطقه ویژه اقتصادی عسلویه تولید میشود. بنابراین رقم درآمد 120 میلیارد دلار، عمدتا مربوط به این مناطق به ویژه ناشی از صادرات پتروشیمی‌هاست. صادرات پتروشیمی‌ها که عدد بزرگی از صادارت غیرنفتی ما را تشکیل میدهد که آنها هم به خاطر رانتی که در خوراک و معافیت مالیاتی که در مناطق ویژه وجود دارد، رقم‌های صادراتی قابل توجهی دارند.
ویدئوهایی از اظهارات این کارشناس اقتصادی درباره مناطق آزاد در این برنامه تلویزیونی را در ادامه ببینید:
انتهای پیام/
افشای کامل
روایتگری موثر
زیستگاه رسانه
قصه های کرونا
کد اقناع
کیفیت حکومت
