خبرگزاری فارس، تبریز - معصومه درخشان - ﻋﻠﻢ رﺑﺎتیک، علمی ﮔﺴﺘﺮده اﺳﺖ ﻛﻪ میﺗﻮان ﻫﺪف نهایی از آن را کمک به انسان نام ﺑﺮد. اهمیت این ﻋﻠﻢ زﻣﺎﻧﻲ آﺷﻜﺎرﺗﺮ می‌شود ﻛﻪ اﻧﺠﺎم تعدادی از ﻛﺎرﻫﺎ برای انسان ﻃﺎﻗﺖفرسا، ﺳﺨﺖ، ﺧﻄﺮﻧﺎک یا ﺧﺎرج از ﺗﻮان اﻧﺴﺎن ﺑﺎﺷﺪ.
رﺑﺎتﻫﺎی ﻣﺘﺤرک ﺧﻮدﻣﺨﺘﺎر، ﺟﺰو ﺟﺪاﯾﯽﻧﺎﭘﺬﯾﺮ از ﺟﻬﺎن رو ﺑﻪ رﺷﺪ اﻣﺮوز ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺑﻪ اﯾﻦ دﻟﯿﻞ ﮐﻪ ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ اﻧﺠﺎم ﮐﺎرﻫﺎی ﺳﺨﺖ و ﺣﺴﺎس در ﻣﺤﯿﻂﻫﺎی ﻣﺨﺎﻃﺮه‌آﻣﯿﺰ را دارﻧﺪ و ﻫﻤﻪ روزه ﺗﻤﺎﯾﻼت ﺑﯿﺸﺘﺮی را در زﻣﯿﻨﻪ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺑﻪ ﺧﻮد ﺟﺬب میﮐﻨﻨﺪ.
از زمانی که برادران رایت اولین بار آسمان را به قلمرو حکومت انسان اضافه کردند، سال‌ها می‌گذرد. صنعت پرواز پیشرفت بسزایی داشته، جنگ‌های هوایی، حمل و نقل، مسابقات و تفریح‌های هوایی، تغییر و تحول‌های هوایی باعث شده انواع مختلفی از ماشین‌های پرنده در سرتاسر دنیا ساخته و مورد استفاده قرار گیرند.
در کل وسایل نقلیه‌ای که بدون نیاز به انسان و دخالت پردازشی او، حرکت و سفری را آغاز کرده و به انجام می‌رسانند Drone نامیده می‌شوند. Drone ها ممکن است به صورت خودکار و خودمختار عمل کرده و ماموریت خود را انجام دهند یا ممکن است توسط انسان هدایت و کنترل از راه دور شوند و عملیات خود را انجام دهند.
با خانم دکتر سیده سویلا سجودی استاد کامپیوتر و رباتیک دانشگاه‌های تبریز و سرپرست مدرسان و تیم‌های رباتیک مسابقات کشوری کاپ‌های شریف دانشگاه صنعتی شریف در مورد دنیای ربات‌ها به گفت‌وگو نشسته‌ایم.
دکتر سیده سویلا سجودی دکترای سخت‌افزار کامپیوتر و عضو کمیسیون لکوکاپ ایران بوده و کسب بیش از 200 مقام در مسابقات ملی و بین‌المللی در کارنامه علمی او می‌درخشد و حوزه تخصصی او در مورد ربات‌های امدادگر، ربات پرنده و به عبارتی ریز پرنده‌هاست.
ماحصل گفت‌وگو با دکتر سجودی لطف نگاه شما خوبان را می‌طلبد.
تحقیقات کاربردی ربات‌های انسان‌نما، ربات‌های فوتبالیست، ربات‌های امدادگر و ربات‌های پرنده
**خانم دکتر سجودی اکنون در دنیا متخصصان بر روی کدام ربات‌ها کار می‌کنند؟
در حال حاضر در کشورهای مختلف دنیا که در حوزه رباتیک فعال هستند بر روی ربات‌های انسان‌نما، ربات‌های فوتبالیست، ربات‌های امدادگر و ربات‌های پرنده تحقیقات کاربردی بسیار زیادی صورت می‌گیرد و هر روز قابلیت‌های ربات‌ها افزایش پیدا می‌کند.
شما می‌بینید در حوادث غیر مترقبه ربات‌ها کاربرد زیادی دارند. در زلزله‌های چین به سرعت ربات‌های امدادگر وارد عمل شده و مصدومان را شناسایی کرده و از زیر آوار بیرون می‌آورند، از آنجایی که تخصص من در راه‌اندازی و هدایت ربات‌های امدادگر است، ما ربات‌های امدادگر را در مسابقات جهانی در محیطی مانند منطقه زلزله‌زده و کمک به مصدوم شبیه‌سازی میکنیم.
یکی دیگر از پرکاربردترین ربات‌ها در حال حاضر ربات‌های پرنده یا ریزپرنده‌ها هستند. ربات‌های پرنده علاوه بر امدادرسانی امکاناتی دارند که غیرممکن‌ها را امکان‌پذیر می‌کنند. به‌عنوان مثال امکان تصویربرداری هوایی از مناطق بسیار صعب‌العبور را دارند، می‌توانند در مکان‌های نامطمئن و خطرناک وارد شده و ماموریت‌های طراحی شده را به خوبی انجام دهند.
کشف ناشناخته‌ترین ابعاد وجود انسان
** هدف‌گذاری سازمان جهانی ربوکاپ برای آینده ربات‌ها چیست؟
ربوکاپ یک مرکز بزرگ جهانی است که هدف‌گذاری نهایی آن برای سال ۲۰۵۰ رویارویی ربات‌های انسان‌نمای فوتبالیست با قوی‌ترین تیم فوتبال دنیاست. در این سال یک تیم متشکل از ۱۱ ربات فوتبالیست در برابر یک تیم 11 نفره فوتبالیست قوی به رقابت می‌پردازند و دنیا از این کار شگفت‌زده خواهد شد.
هدف ربوکاپ از این کار برگزاری مسابقه فوتبال نیست بلکه هدف این است که متخصصان نحوه تفکر انسان را بر روی ربات جای‌گذاری کنند.
الان ربات‌های فوتبالیست به صورت ۶ نفره ، دو به دو یا سه به سه با هم رقابت می‌کنند ولی ضعیف هستند و هر سال در مسابقات جهانی ربوکاپ بر روی تقویت آنها برنامه‌ریزی می‌شود.
ربات‌ها به قدری قوی می‌شوند که در پاس کاری، شناسایی حریف، شوت زدن و بسیاری دیگر از مهارت‌های فوتبال توان رقابت داشته باشند و این هدف‌گذاری جهانی برای آینده ربات‌هاست ربات‌های فوتبالیست در برابر انسان‌های واقعی قرار می‌گیرند.
هدف فوتبال نیست، هدف ارتقاء علم رباتیک است و می‌خواهند سطح فکری و علمی را افزایش دهند و اینکه ناشناخته‌ترین ابعاد وجود انسان را کشف کنند.
**به نظر شما در آینده ربات‌ها جایگزین انسان‌ها می‌شوند؟
بله صددرصد، الان ربات‌هایی طراحی و کاربردی شده‌اند که به‌عنوان دستیار پزشک، گارسون، خدمتکار، آشپز کارکرده و جایگزین انسان‌ها شده‌اند. روزی می‌رسد که در بسیاری از خدمات ربات‌ها جای انسان‌ها را می‌گیرد.
**در این صورت آیا فکر نمی‌کنید جوامع انسانی با بیکاری فزاینده تهدید شود؟
اصلا، به هیچ‌وجه، در این حالت خیل انبوهی از متخصصان این حوزه بر روی برنامه‌نویسی ربات‌ها صاحب شغل می‌شوند، الان درصد بسیار بالایی از جوانان متخصص بیکار هستند یا اینکه در کار غیرمرتبط با تحصیلات خود کار می‌کنند، در صورت جاگزینی ربات‌ها در برخی مشاغل به جای نیروی انسانی، متخصصان سرجای خود کار می‌کنند.
به‌عنوان مثال اگر متخصصان قطعه‌ساز ما در جای دیگری مشغول هستند با جایگزینی ربات‌ها در جایگاه تخصصی خود مشغول می‌شوند و دیگر نیازی به وارد کردن قطعات از خارج کشور نیست، چرا باید با وجود متخصصان داخلی به خارج وابسته باشیم. صددرصد قطعات را می‌توان در داخل تولید کرد، اگر در حال حاضر این امر صورت نمی‌گیرد ناشی از عدم اعتماد به جوانان است.
**با توجه به اینکه شما و تیم دانش‌آموزی به تازگی از مسابقات جهانی روسیه بازگشته‌اید، ارزیابی شما از این مسابقات چگونه است؟
در مسابقات جهانی روسیه دانش‌آموزان ۷ و ۸ ساله ما با دانش‌آموزان ۱۱ الی ۱۶ سال آنها رقابت کردند. آنها فقط از نظر سخت‌افزاری در مسابقات مانور می‌دادند، چرا که بسیاری سخت‌افزارهای قدرتمندی داشتند و من برای اولین بار در عمرم افسوس خوردم که چرا ما نباید از این تجهیزات داشته باشیم.
در این رقابت‌ها سه تیم از روسیه حضور داشت که به شدت از نظر سخت‌افزاری قوی بودند. ربات‌های آنان به دوربین‌هایی مجهز بود که نمونه‌ای از آن دوربین‌ها حتی یک مورد در ایران وجود ندارد.
ربات با استفاده از دوربین در یک موقعیت شبیه‌سازی شده زلزله در محیط پر از دود و آوار و تاریکی فرد مصدوم را شناسایی کرده و از زیر آوار بیرون می‌آورد.
ایران از لحاظ نرم‌افزاری در علم رباتیک صاحب علم و دانش در دنیا است
**وضعیت علم رباتیک ایران و دنیا را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
این یک واقعیت انکارناپذیر است که به علت تحریم‌های ناعادلانه و یک طرفه،ما توان تأمین قطعات فوق پیشرفته رباتیک را نداریم و حریفان و رقیبان ما از نظر تجهیزات سخت‌افزاری به شدت از ما قوی‌تر هستند ولی به لحاظ نرم‌افزاری ما در علم رباتیک به شدت صاحب علم و دانش فنی بوده و در سطح جهانی حرفی برای گفتن داریم.
ما خلاء سخت‌افزاری دانش‌آموزان و دانشجویان فعال علم رباتیک را با استفاده از نرم‌افزار و برنامه‌نویسی‌های پیشرفته پر میکنیم.
**آیا شما می‌توانید پیشنهادات ارائه شده از سوی نهادهای نظامی و دفاعی را پاسخگو بوده و با آنها همکاری کنید؟
بله، صددرصد، ما برای انجام طرح‌های صنایع دفاعی، نظامی، امنیتی، هوافضا،نیروی انتظامی، پلیس و بسیاری از موارد دیگر آمادگی خود را اعلام میکنیم حتی می‌توانیم طرح‌های پیشنهادی آنها را در کمترین زمان طراحی کرده و کاربردی کنیم. ما در حوزه دفاعی و امنیتی طرح‌های بسیار زیادی داریم که می‌تواند در این حوزه بسیار کاربردی باشد.
لازم است اینجا یادآوری کنم زمانی که من روی یک طرح خاص کار می‌کنم، صدها طرح مشابه طرح من در حال طراحی و پیاده‌سازی است. من نمی‌توانم فرصت‌ها را بسوزانم. برخی ادارات دولتی برای بررسی و مطالعه پروپوزال من و سایر متخصصان این حوزه چند ماه زمان صرف کرده و باعث فرصت‌سوزی می‌شوند، باید در نظر داشت ما در حال رقابت با دنیا هستیم و نمی‌توانیم در هر اداره و سازمانی منتظر شده و زمان را از دست بدهیم.
** معتبرترین رقابت‌هایی که در حوزه علم رباتیک در ایران برگزار می‌شود، کدام رقابت‌هاست و اینکه چگونه می‌توان از ظرفیت این رقابت‌ها استفاده کرد؟
معتبرترین رقابت‌های علم رباتیک در ایران رقابت‌های بین‌المللی ایران اوپن است. در ۱۸ فروردین سال ۹۹ مسابقات ایران اوپن برگزار می‌شود که بزرگ‌ترین مسابقات جهانی ایران است که از ۲۴کشور دنیا برای رقابت‌های ایران اوپن شرکت می‌کنند.
تیم ما و بسیاری از تیم‌های قدرتمند در این رقابت‌ها شرکت می‌کنند و بسیاری از مسوولان کشوری و لشکری از تیم‌های حاضر بازدید می‌کنند ولی به‌ندرت پیش می‌آید که کارکرد ربات‌های حاضر در این رقابت‌ها را ارزیابی کرده و در مورد نحوه فعالیت ربات‌ها سوال کنند.
پیشنهاد می‌شود در نمایشگاه‌ها و رقابت‌های جهانی ایران اوپن که تیم‌های قدرتمند حضور دارند کارگروهی تشکیل شده و رزومه تیم‌های شرکت‌کننده به همراه پروپوزال نوشته و مطالعه شود.
** جایگاه ربات پرنده‌ها در جامعه امروز چیست؟
طی سالیان گذشته انواع مختلفی از ربات‌های متحرک اتوماتیک یا کنترل از راه دور توسعه داده شده است. بسیاری از آنها برای حرکت روی زمین از چرخ یا پا برای انجام ماموریت استفاده می‌کنند. در برخی اوقات به خاطر ماهیت موانع یا نوع ماموریتی که برای ربات تعریف شده است، به کار بردن ربات‌هایی که روی زمین توانایی حرکت دارند میسر نیست. به همین دلیل یکی از مهم‌ترین ربات‌ها ربات‌های پرنده هستند.
ربات‌های پرنده به نوع جدیدی از پرنده‌های بدون سرنشین گفته می‌شود که هرچند اولین نمونه موفق آن در سال 1921 ساخته شد اما از ابتدای قرن 21 بسیار مورد توجه قرار گرفت به‌طوریکه صدها تیم تحقیقاتی روی این سیستم فعال شده و ده‌ها تولیدکننده انبوه این پرنده را به معرض فروش عمومی گذاشتند و این به علت چند منظوره بودن و پایداری بسیار بالاتر این پرنده نسبت به هر وسیله پرنده دیگری است.
لوسی در سال 1907 یک مولتی روتور ساخت که اولین مولتی روتور ساخته شده در جهان است و توانست حدود چند فوت از زمین فاصله بگیرد، گزارشاتی از پرواز آن در سال 1908 به صورت پراکنده تهیه گردید اما منبعی آشکار موجود نیست.
"ایت ایتن اوهمچن" در سال 1920 بعد از تلاش‌های بسیار زیاد و طراحی 6 پرنده به یک طراحی چهار موتور و 6 ملخه دست یافت که تمام آنها توسط یک موتور محرک راه‌اندازی شده بود.
هزاران پس از پرواز آزمایشی در سال 1923 این پرنده قادر بود در هوا برای چند دقیقه معلق و تقریبا ثابت بماند. در 14 آوریل 1924 این پرنده رکورد ارتفاع هلیکوپتر را با اوج گرفتن تا ارتفاع 360 متری را شکست. در سال 1923 دکتر جورج بوسزات و ایوان جرمی با کمک یا ساختار X شکل و شش ملخ روتور پرنده‌ای را توسعه دادند که برای رانش از ملخ‌های زمین متغیر استفاده می‌کرد که در شکل سه تصویر آن را مشاهده می‌کنید.
زمانی که چهارگرد De Bothezat به مدت دو دقیقه و 45 ثانیه در هوا معلق ماند، بعد از آن او تصمیم گرفت از موتورهای 180 اسب بخار برای حمل سه مسافر در ارتفاع محدود استفاده کن،د چهارگرد ابتدا از بالگرد معمول‌تر شد اما بعدا به علت سختی و پیچیدگی‌های کنترل جای خود را به بالگرد داد.
سیروا اسب هوایی بریتانیا یک هلیکوپتر توسعه داده شده توسط شرکت انگلیسی اوتوگیرو است که در اواسط سال 1940 هست. سیروا از سه روتور متصل به گیربکس و یک محرک تعبیه شده در وسط پرنده نیروی خود را تامین می‌کند، در شکل چهار تصویر این ماشین پرنده را مشاهده می‌کنید.
همانطور که می‌بینید هر چه به سمت جلو پیش می‌رویم پرنده‌ها تکامل می‌یا‌بند تا جایی که امروز شاهد توسعه پرنده‌هایی هستیم که با انرژی الکتریکی قابل حمل انسان‌ها هستند. اولین نمونه الکتریکی مولتی روتورهای قابل حمل انسان، مولتی روتور ایوولو متعلق به یک شرکت آلمانی هست که نیروی تراست خود را از 18 روتور الکتریکی با ملخ‌های زمین ثابت است که توانایی پرواز 30 دقیقه با یک انسان را دارد.
ریز پرنده‌ها (micro unmanned air vehicle) از نظرهای گوناگونی بررسی و مورد استفاده قرار می‌گیرند که هم می‌تواند تهدیدی جدی برای افرادی که علمی در باره آن ندارند باشد همچنین می‌تواند امیدبخش جامعه علمی جدید و عرصه‌ای جدید برای رشد و پیشرفت این‌گونه پرنده‌ها در عرصه‌های پزشکی، زیست محیطی و ... باشد و به طریقی ابزار بزرگی ا ست که در خدمت بشریت است.
در واقع از دید یک محقق عرصه رباتیک این موضوع دریچه ورودی است از اتفاقات و علوم جدید که با هیجان پرواز ادغام شده و موهبتی است که هر لحظه از آن باید غنیمت شمرده شود.
تمام کشورهای پیشرفته در علم و صنعت الکترونیک و هوش‌های کامپیوتری بیشترین استفاده را از این پرنده‌ها دارند. از جمله این کشورها می‌توان از آمریکا، آلمان، سوئد، مالزی و ... نام برد که در صنعت UAV بسیار پیشرفته عمل کردند تا جایی که بسیاری از عملیات‌های مهم و سرنوشت‌ساز نظامی در سراسر دنیا توسط این پرنده‌ها انجام می‌شد تا جان افراد و انسان‌ا به خطر نیفتد.
**مسابقاتی که در آینده نزدیک شما در آن شرکت می‌کنید کدام رقابت‌ها هستند؟
۱)مسابقات جهانی لکوکاپ دانشگاه قاضی آنکارا در کشور ترکیه
۲)مسابقات جهانی ایران اوپن ۲۰۲۰ در ۱۸ فروردین ۹۹
۳)مسابقات کشوری لکوکاپ ایران در دانشگاه تهران در ۲۲ فروردین ۹۹
۴)مسابقات جهانی فیراکاپ دانشگاه امیرکبیر در اردیبهشت سال ۹۹
انتهای پیام/60020/س/ح
افشای کامل
روایتگری موثر
زیستگاه رسانه
قصه های کرونا
کد اقناع
کیفیت حکومت
