ویژگی های یک رسانه مردمی/شرایط موفقیت رسانه های تعاملی در چیست؟

خبرگزاری فارس؛ گروه رسانه - زینب رازدشت: رسانه‌ها به عنوان مهم ترین رکن دموکراسی می‌توانند حافظ مردم و خواسته های آنها باشند و زمانی می توانند چنین ادعایی داشته باشند که با نیازها و ذائقه های مردم بخوبی آشنا باشند و بتوانند براساس این نیازها گام های جدی بردارند، به گونه ای که مشکلات مردم را پس از نیازسنجی به گوش مسئولان برسانند تا در نهایت شاهد حل مشکلات واقعی شان باشیم.

رسانه های تعاملی این امکان را به وجود آورده اند تا نظرسنجی ها و نیازسنجی ها به صورت واقعی انجام شود و براساس نیازهای واقعی مخاطبان، اقدامات لازم را انجام دهند.

خبرگزاری فارس با ایجاد بخش فارس من توانسته است تبدیل به یکی از همان رسانه های تعاملی شود، یعنی مخاطبان با ثبت سوژه به گونه ای نیازهای واقعی شان توسط خبرنگاران حوزه مربوطه پیگیری می شود. 

به بهانه رونمایی از قابلیت‌های جدید «فارس من» در خبرگزاری فارس، گفت و گویی با علی متقیان مدیرعامل خبرگزاری ایسنا داشته‌ایم. آنچه از نظر می‌گذرانید، حاصل گفت‌وگوی ما با وی است. 

فارس: بنظر شما چرا رسانه‌ها باید به سمت تعامل با مخاطبان حرکت کنند؟

متقیان: ابتدا پاسخ این پرسش را از پیروزی انقلاب اسلامی آغاز می کنم. یکی از اسرار و ارکان پیروزی انقلاب اسلامی، وحدت کلمه و همراهی مردم با انقلاب اسلامی بود. حضرت امام خمینی(ره) موفق شد تا مردم را همراه خود کنند و همراهی و هم صدایی مردم با رهبر انقلاب، موجب پیروزی انقلاب اسلامی شد، یعنی رهبر انقلاب آنچنان با مردم تعامل پیدا کرده بودند که ایشان هرچه می فرمودند و هر بیانیه ای صادر می کردند و یا به تعبیر آن روزها هر اعلامیه ای که صادر می کردند، مردم نه تنها می پذیرفتند، بلکه با جان از او حمایت می کردند. این تعاملی میان رهبر انقلاب و مردم بود که نتیجه و آثار این تعامل منجر به پیروزی انقلاب اسلامی شد.

تعامل جانشین سلاح نظامی شد

این تعامل و همراهی جانشین گلوله، تانک و سلاح نظامی شد. در آن زمان شاهد توپ و تانک بودیم اما هیچ یک از این توپ و تانک ها در مردم اثری نداشت و مشت مردم در برابر توپ و تانک ایستادگی می کرد. یکی از دلایل ایستادگی مردم در برابر توپ و تانک، همان تعامل و ارادت میان رهبر انقلاب و مردم بود که سبب پیروزی انقلاب اسلامی شد. اگر ما این تعامل را به عنوان ملاک اصلی کار در نظر بگیریم و اگر نظام با مردم تعامل داشته باشد و اگر جامعه با نظامش همراه باشد، تمام مشکلات جامعه برطرف خواهد شد.

رسانه به عنوان یک مسأله مردمی مطرح است و رسانه ها باید با مردم و مخاطبان جامعه همراه باشند. اگر ما نتوانیم با جامعه تعامل برقرار کنیم و با مخاطب همراه نشویم، به مانند سر بی صاحبی می ماند که تراشیده ایم؛ بنابراین لازمه اول رسانه این است که بتواند با مخاطبش تعامل برقرار کند.

فارس: این تعامل چگونه باید باشد؟

متقیان: رسانه ها ابتدا باید مخاطب خود را بشناسند و با ذائقه آنها آشنا باشند، یعنی به نوعی خود را درگیر مشکلات مخاطب کنند و برای حل مشکلات مخاطبان خود برنامه داشته باشند و مخاطب را بسوی امید، پیروزی و موفقیت بکشانند، نه اینکه مخاطب خود را به تباهی و سیاهی سوق دهند؛ چراکه موفقیت و پیشرفت مخاطبف موفقیت و پیشرفت رسانه است.

در واقع رسانه ها باید درد مردم را به خوبی بشناسند و با مشکلات مردم آشنا باشند. به زبان مردم سخن بگویند و خواسته های مردم را به گوش مسئولان برسانند و از مسئولان خواسته مردم را جویا شوند تا به راه حل اساسی دست یابند. اگر رسانه ها این شش مرحله را با موفقیت سپری کردند، در آن زمان می توان گفت که رسانه مردم محور هستند، در غیراین صورت تنها ادعای این موضوع را دارند.

فارس: تا چه اندازه تعاملی شدن یک رسانه می‌تواند به افزایش مخاطبان آن و نزدیک شدن تولیدی‌هایش به دغدغه‌های مردم کمک کند؟ 

متقیان: مردم دوست دارند انعکاس فکرشان را در رسانه ها دنبال کنند و پژواک و عکس العمل صدای شان را می خواهند در رسانه های شان شاهد باشند. زمانی که در کوه فریاد می زنیم،‌ عکس العمل صدای خود را مجددا می شنویم و چون از شنیدن صدای خود لذت می بریم، بار دیگر فریاد می زنیم، اما زمانی که در بیابان فریاد می زنیم، تنها با فریاد زدن به گلوی خود آسیب وارد می کنیم و رسانه اگر با مخاطب طوری برخورد کند که پژواک و عکس العمل مردم را داشته باشند، آن رسانه موفق بوده است.

یکی از نقاطی که مخاطب می تواند با رسانه سخن بگوید، کامنت ها و نظراتی است که ذیل خبرها منتشر می شود. همچنین مخاطب از طریق سوژه هایی که به رسانه پیشنهاد می دهد، می تواند با رسانه اش در ارتباط باشد، اقدامی که خبرگزاری فارس با ایجاد بخش فارس من انجام داده است و بنظر می رسد این اقدام ارزشمند و راه پیشرفت است.

فارس: بنظر شما رسانه های ما جامعه امروز را به خوبی شناخته اند؟

متقیان: گاهی اوقات رسانه ها جامعه امروز را به خوبی نمی شناسند. اما نکته مورد توجه این است که رسانه ها چگونه باید در برابر خواسته های مردم تعامل داشته باشند و عکس العمل نشان دهند. آیا ما می توانیم حق را به جامعه بدهیم؟ در همین نقطه مرز میان رسانه و مردم و فرمایشی شدن آنها مشخص می شود.

گاهی رسانه ای فرمایشی است یعنی هر آنچه که دیگران بگویند، منتشر می کند. گاهی رسانه ای نگاهش به خارج است، یعنی سلیقه اش را بر مبنای بیرونی ها تنظیم می کند و به تأمین اشتهای آنها می پردازد. در این شرایط دیگر رسانه نمی تواند عنوان کند که من رسانه ای مردمی هستیم.

زمانی رسانه ای مردمی می شود که با کف جامعه و مشکلات شان همراه باشد و در جهت رفع مشکلات جامعه تلاش کند و اگر مشکلی را هم مطرح می کند، با هدف حل آن مشکل باشد.

اگر رسانه ای از محرومیتی سخت می گوید با هدف حل آن محرومیت باشد چراکه رسانه نگاه بینای جامعه و منعکس کننده نظرات آنهاست. رسانه باید انعکاس نظرات مردم و مسئولان باشد. در بخشی از خبرگزاری ایسنا به این بخش می پردازیم یعنی بخشی از منطقه محروم را معرفی می کنیم و آن را به گوش مسئولان می رسانیم و پس از رفع آن مشکل، اعلام می کنیم که مشکلات آن منطقه محروم توسط خیرین، مسئولان و مقامات دولتی حل شد. در این صورت لذت کار خبر برای خبرنگار، دبیر،‌ سردبیر، عکاس و دست اندرکاران رسانه برای خدمتی که به مردم ارائه کرده باقی می ماند و این خدمت ارزشمند است.

فارس:‌ اثر تعاملی شدن رسانه درپیگیری مشکلات نظام و برطرف شدن ایرادات اجرایی کشور را چگونه می‌بینید؟

وظیفه رسانه این نیست که بنشیند و صحبت های مسئولان را مو به مو منتشر کند و بنویسد که وی افزود.... بلکه رسانه باید مسائل و اتفاقاتی که در جامعه رخ می دهد و خدماتی که به جامعه ارائه می شود را به سمع و نظر مردم برساند اما به این معنا نیست که روابط عمومی آن تشکیلات و سازمان و نهاد باشد.

هیچ رسانه ای روابط عمومی تشکیلات، سازمان، نهاد و وزارتخانه ای نیست. همچنین تفاوت میان رسانه و روابط عمومی این است که روابط عمومی موظف است خدماتی که ارائه می دهد را مطرح کند و به نوعی خوش جلوه دهد اما وظیفه رسانه این است که خدمات ارائه شده را هم به سمع و نظر مردم برساند و هم مشکلات و نواقص آن را مطرح کند و هم خواسته مردم را برای حل این مشکلات را به گوش مسئولان برساند. اگر رسانه مشکلات را مشاهده کرد و قدم خوبی با ارائه حل، برداشت و مردم را امیدوار کرد، مردم هم در رسانه شان امید را با چشمان خود دیدند، در این صورت روند موفقیت آمیزی دارند، چراکه مخاطب در رسانه نقد درست می بینند و هم عکس العمل خدمات رسانه را مشاهده می کنند، همه اینها در کنار هم سبب ایجاد تعامل رسانه با مردم می شوند. در این شرایط ما می توانیم بگوییم که رسانه موفقی هستیم در غیر این صورت بطور آشکارا روابط عمومی تشکیلاتی می شویم که هر روز اقدامات آنها را منعکس می کنیم.

فارس:‌ رسانه چه زمانی می‌تواند ادعا کند که یکی از ارکان مهم دموکراسی است؟

متقیان: زمانی رسانه می تواند ادعا کند که یکی از ارکان مهم دموکراسی است که همه ارکان کار خود را انجام دهند. درواقع رسانه چشم بینای اقداماتی بوده که انجام شده است. رسانه چشم بینای جامعه، ناظر، منتقد و انعکاس دهنده خدماتی بوده که در حال انجام است.

رسانه ها نباید اینگونه باشند که بر خدمات دیگران چشم ببندند و انعکاس ندهند که اگر اینطور باشند،‌ راه به خطا رفته اند. رسانه ها باید مردم را آگاه کنند و به آنها اطلاع دهند که نظام برای جامعه و کشور چه اقداماتی انجام داده است و این یکی از وظایف رسانه به شمار می رود.

رسانه ها به گونه ای عمل کرده اند که مردم از وضعیت کنونی رضایت ندارند. مردم باید بدانند که نظام برای شان چه اقداماتی کرده است و باید توضیح دهند که چه مشکلاتی بر سرراه نظام است. رسانه ها باید موضوعات و مشکلات را برای مردم تبیین کنند و برای تحقق این امر به سراغ کارشناسان و کسانی بروند که نقدر عالمانه و آگاهانه دارند.

رسانه نباید مجیزگوی مسئولان باشد

رسانه می تواند در جایگاه خودش بنشیند نه آنکه مبلغ و یا مجیزگوی کسی باشد که خدماتی را ارائه کرده است. در این شرایط نظرات مردم و ویژگی های کار گفته شده و در نهایت هم سیاه نمایی رخ نداده است. اگر مقامات مسئول این انتظار را را از رسانه داشته باشند و رسانه را در این جهت همکاری کنند، خودشان از این موضوع بهره می برند چراکه که عکس العمل کارهای خودشان را از زبان رسانه می شوند و رسانه می تواند زبان گویای مردم برای مسئولان باشد.

فارس:‌ پس رسانه می تواند واسطه ای میان مردم و مسئولان باشد...

متقیان: کاملا درست است؛ رسانه واسطه ای میان مردم و مسئولان است و این واسطه باید عادلانه، آگاهانه و به دور از سوءنیت باشد. یعنی این واسطه باید همراه با نظرات مردم در راستای حل مشکلات باشد نه آنکه به سیاه نمایی وضعیت موجود بپردازند.

رسانه ها باید در راستای رفع مشکلات جامعه قدم بردارند نه آنکه مشکلات را فریاد بزنند و به سیاه نمایی بپردازند. نگاه رسانه ها باید به این سمت سوق یابند. اگر رسانه ها چنین اقداماتی را انجام دادند،‌در جایگاه رسانه قرار خواهند گرفت در غیر این صورت آنها یا همه خدمات نظام را زیرپا می گذارند و یا آنقدر خدمات را به حد اعلا می رسانند که بزرگنمایی باشد. هر دو حالت بی انصاف است و رسانه حدش تعادل، اعتدال، عدل و نگاه بینا و بدون جهت گیری و طرفداری خاص است.

اگر رسانه ای بدون طرفداری و جهت گیری واقعیت را برای مردم بگوید، در آن زمان مردم آن رسانه را به عنوان رسانه مورد اعتماد قبول می کنند و این نوع نااعتمادی که بر جامعه ایجاد شده است را بر می گرداند.

مشکل دیگری که امروز وجود دارد، این است که هر آنچه مسئولان مطرح می کنند، مطرح می گویند دروغ است و این نشان می دهد که رسانه ها چندان در کارشان موفق نبوده اند. برای مثال طرح مسأله معیشتی، موضوعی است که این روزها هر آنچه که درباره اش از زبان مسئولان منتشر می شود، مردم دروغ می انگارند چراکه همه این وضعیت را در  جمع های خودمانی خودشان مقایسه می کنند. درحالی که بیشترین مسأله معیشتی شامل مردم مرزهای محروم همچون سیستان و بلوچستان شده است. 

رسانه ها باید به گونه ای این موضوع را برای مردم شرح دهند که امکانات در تهران بیشتر از سیستان و بلوچستان و دیگر نقاط محروم کشور است و این طرح می تواند بیشتر شامل حال آن مردم محروم باشد و این یعنی عدالت در جامعه و بی انصافی است که رسانه ها این نکات را مورد توجه قرار نمی دهند. همچنین مشکل دیگر این است که مقامات وارد میدان نمی شوند تا به درستی مباحث را بازگو کنند. اگر مسئولان مباحث را بازگو کنند و رسانه ها به درستی آن را تبیین کنند، دیگر شاهد بی اعتمادی نخواهیم بود.

نگاه رسانه این نیست که طرفدار حزب، گروه و جناحی باشد، بلکه اگرطرفدار حزب و گروه و یک جناحی باشد دیگر نمی تواند رسالتش را به درستی انجام دهد و رسالتش خارج از عدالت رسانه ای خواهد بود.

فارس: تا چه اندازه بخش بخش فارس خبرگزاری فارس توانسته است به عنوان رسانه تعاملی مطرح شود؟

متقیان: فارس من یکی از طرح های ارزشمندی بوده که به خوبی اجرا شده است. اگر رسانه ای بخواهد از مردم خط و ایده بگیرد، شاهد بانک ایده مردمی خواهیم بود که سوژه های مردم پیگیری می شود. کار ارزشمندی است که با زبان مردم سخن بگویم و خواسته های آنها را محقق کنیم.

البته گاهی خواسته های مردم با خواسته ها و خط مشی رسانه منطبق نیست و این هنر رسانه است که بتواند اینها را در کنار هم قرار دهد و خواسته ها را محقق کند. رسانه باید خواسته های مردم را مقدم بر خط مشی خود بداند چراکه مردم ولی نعمتان ما هستند. این خط مشی درستی است که با مردم همراه شویم و از آنها خط فکری بگیریم.  

انتهای پیام/