شفافیت و افشاگری، مشابه اما متمایز!

سید محمد طباطبایی/همانطورکه خوانندگان عزیزمستحضرند در ایام اخیر در فضای مجازی وحقیقی کشور جوی تحت نام عدالت خواهی و مبارزه با فساد ایجاد شده است . اتفاقات رخ داده در سطح رسانه ها در کنار نکات مثبت،آسیب هایی را به همراه داشته که در فرصت دیگر به آن خواهیم پرداخت اما آنچه که در این یادداشت به آن می پردازیم بیان تفاوت های شفافیت تاثیرگذار و افشاگری مرسوم در سطح رسانه ها و افکار عمومی است. معیارهای بحث شده دراین یادداشت شامل تعریف، اهداف کلی، هدف نسبت به فساد،  قالب زمانی و ساختاری و مسئولیت ارائه اطلاعات می باشد.

تعریف شفافیت را مستندا به قوانین بالادستی کشور،مبانی انقلاب اسلامی ومعارف دینی ومذهبی  میتوان ارائه و اعطای حق دانستن مردم به آنها دانست اما معنای افشاگری بیشتر فاش کردن یک مسئله اثبات نشده است  ولو آنکه آن مسئله درست هم باشدکه از منظر شرع مقدس،قانون واخلاق کار بسیار ناسپند وغلطی می باشد.

درزمینه تمایز شفافیت و افشاگری در اهداف کلی می توان گفت شفافیت منجر به افزایش آگاهی و مشارکت مردم، به تبع آن افزایش پاسخگویی ومسئولیت پذیری و درنهایت کارآمدی بیشتر نظام ها وساختار حاکم بر کشور و افراد موثر در آن ها می شود، در حالی که هدف افشاگری بیشتر افشای فساد رخ داده با نیت ضربه زدن به رقبای سیاسی و بهره برداری جناحی افشاگران و تامین منافع آن ها می باشد. این منافع لزوماً منافع مادی و سیاسی نیست بلکه ممکن است گاهی ارضای حس دیده شدن و در کانون توجهات بودن افشاگر باشد.

تمایز دیگر شفافیت و افشاگری هدف آن ها نسبت به فساد می باشد. همانطور که خوانندگان عزیزمستحضرند و درگزاره های بهداشت و سلامت خوانده اند پیشگیری مقدم بر درمان می باشد، شفافیت را میتوان عامل اصلی پیشگیری از فساد با استفاده از شفاف سازی قوانین، شفاف سازی عملکرد مسئولین، شفاف سازی ساختارها،شناسایی گلوگاه های فساد ، بستن راه های دور زدن قوانین و امثالهم دانست که به صورت مستمر، نظام مند و پیشینی اتفاق می افتد. در حالی که افشاگری مفاسد بدون ساختار مشخص و غالبا بعد از رخ دادن فساد یعنی پسینی نمایان می شود و آن کارکرد متعالی را که میتوان با شفافیت شاهد بود ندارد. ذکر این نکته ضروری است که به عقیده نگارنده رخ دادن فساد و گذر زمان نافی لزوم برخورد قاطع با متخلفین به ویژه مدیران حکومت اسلامی نیست و باید به اشد وجه با کارگزاران متخلف برخورد صورت گیرد.

در پایان وجه دیگر تمایز فی مابین شفافیت و افشاگری را میتوان مسئولیت صحت اطلاعات ارائه شده به مخاطبین دانست. در شفافیت، یک نهاد دولتی یا غیر دولتی رسمی مسئولیت صحت اطلاعات داده شده را برعهده دارد اما در افشاگری  مسئول افشای اطلاعات مبهم است که آن هم بیشتر به جهت فرار از بار مسئولیت قانونی و حقوقی افشاگری است.

انتهای متن/