اخبار فارس من افکار سنجی دانشکده انتشارات توانا فارس نوجوان

فرهنگ  /  کتاب و ادبیات

رمان دینی باکیفیت به نام «خنجر سپید شب»

خواندن رمان برای فرو رفتن به عالم قصه و خیال است، اما در «خنجر سپید شب» ما نه تنها مجذوب یک داستان سرگرم کننده خواهیم شد، بلکه بر دانسته­‌های تاریخی‌­مان نیز افزوده می­‌شود.

رمان دینی باکیفیت به نام «خنجر سپید شب»

به گزارش خبرنگار کتاب و ادبیات خبرگزاری فارس، «خنجر سپید شب» تالیف مسلم ناصری در ۲۳۸ صفحه از سوی دفتر نشر معارف روانه بازار کتاب شده است. از این رو نرگس روزبهانی یادداشتی بر رمان دینی «خنجر سپید شب» نوشته و آن را در اختیار خبرگزاری فارس قرار داده است.

« - ولی علی با همه فرق دارد. من هم شگفت زده شدم که این چه تصمیمی است و چرا چنین می­کند. دستور داده خرمای ینبع و نخلستان‌­های دیگرش را بفروشند و سکه‌­هایش را جمع کنند.

پس چرا لباس­‌های ساده می‌­پوشد و...؟

پسر ابی حذیفه با شنیدن صدای گا‌م­‌هایی ساکت شد. همان­طور که سبد بزرگ خرما را خالی می­‌کردند آهسته گفت:

گاهی که او را می‌­بینم گریه‌­ام می­‌گیرد. فقیرانه لباس می­‌پوشد.
حتما این کارش معنایی دارد.
خدا بهتر می‌­داند.»(ص ۵۲)

در تعاریف آمده است که هرگاه در رمانی مضامینی باشد که بالاخره به سمت و سویی از دین توجه کرده باشد به آن رمان، اصطلاحا عبارت «رمان دینی» اطلاق می­‌شود. بنا به این تعریف این اصطلاح صرفا به رمان­‌های تاریخیِ دینی اطلاق نمی‌­شود، بلکه اگر ما بتوانیم با زبان و زمانی کاملا امروزی محتوایی دینی خلق کنیم باز هم رمان دینی نوشته‌­ایم. با این همه رمان تاریخیِ دینی باز هم طرفداران خود را در میان مخاطبان ادبیات دارد.

«رمان تاریخی» یا «رمان دینی» چندیست که ذهن نویسندگان و علاقمندان به هنر داستان را به خود جلب کرده است. شاید موفقیت آثار تلویزیونی پس از انقلاب همچون «امام علی(ع)»، «ولایت عشق»، «مختارنامه» یا «معصومیت از دست رفته» در این تمایل بی­‌تاثیر نباشند. این آثار علاوه بر قابلیت نمایشی کردن داستان­‌های تاریخی زبانی شعرگونه و ادبیاتی منحصر بفرد را وارد فضای داستان‌­های تاریخی کردند. تاثیر این ادبیات را در رمان تاریخی یا رمان دینیِ «خنجر سپید شب» به وضوح مشاهده می­‌کنیم.

«خنجر سپید شب» کاری از «مسلم ناصری» در نشر وزین معارف است. نویسنده سعی بر آن داشته تا شخصیتی را بسازد که زمان حیاتش تاریخ صدر اسلام را در برمی­‌گیرد. محمد پسر ابی حذیفه در زمان بعثت نبی مکرم اسلام و در خلال مسلمان کشی‌­های صدر اسلام در دل دریایی طوفانی و مواج به دنیا می­‌آید، زندگانی او تا خلافت معاویه یعنی تا زمان امام حسن(ع) ادامه پیدا می­‌کند.

مسلم ناصری تا کنون جوایز و رتبه‌های زیادی کسب کرده است. کتاب «مسافر شهرهای بی‌نشان» ناصری کتاب سال جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۳۸۳،کتاب سال حوزه علمیه قم در همان سال، کتاب سال مجله سلام بچه‌ها و پوپک همان سال، منتخب و برگزیده کنگره دوسالانه نهج‌البلاغه دانشجویی سال ۱۳۸۲ و منتخب شورای کتاب کودک شد.

این که «محمد» کسی که در رمان از او این­گونه یاد می­‌شود:« محمدها از گناه دورند.» اساسا فردی حقیقی است یا شخصیتی موهوم است اهمیتی ندارد. آن­چه برای ما مهم است این است که برهه‌­ای از تاریخ در قالبی داستان روایت می­‌شود و برای آنان که خواندن تاریخ را سخت می‌­دانند به زبانی داستانی حقایق را بیان می­‌کند.

محمد پسر سهله و هشیم است. نسبش به بزرگان قریش و آنان که سخت معاند پیامبرند می‌­رسد. پدرانی که درباره­ برخی‌شان گفته شده که به دروغ گفتند اسلام آوردیم که امان بگیرند. پدر او از نخستین کسانی است که به پیامبر ایمان می‌­آورد و رویاروی قبیله و خانواده خود می‌­ایستد. سهله مادر محمد اما در خود حسی از دنیا طلبی دارد و با رنجی که بر همسر و بعدها بر فرزندش روا داشته می­‌شود موافق نیست. محمد بعدها به واسطه­ آزار و اذیت­‌ها راهی مصر می­‌شود و در آن­جا جایگاه خوبی دارد. مقطعی از تاریخ که در داستان به آن خوب پرداخته می‌­شود حکومت خلیفه سوم یا عثمان نعثل است.

یکی از جذابیت­‌های این رمان خلق و روایت عالم یهودی ابوهریره است. او که از جاعلان حدیث بود و بسیاری بر این باورند که هیچ­‌گاه اسلام نیاورد. در بخشی از رمان از زبان برخی شخصیت­‌ها درباره او می‌­خوانیم که با توجه به ابعاد شخصیتی این عالم یهودی محیل و مکار نویسنده می­توانست از پتانسیل­‌های داستانی او بهره بیشتری بگیرد. دنیا طلبی عثمان و ظلم و تبذیر درباریانش، فساد حکامی که به این سو و آن سو فرستاده و خشمی که مردم علیه او دارند به خوبی در رمان به تصویر کشیده شده است. اوج داستان درست در همین زمان اتفاق می­‌افتد. با گسترش بلاد اسلامی حکومت مصر هم به دست مسلمانان افتاده است. محمد اگرچه در مدینه نیست اما به چشم خود غارت بیت المال توسط حکام عثمان می­‌بیند. میل به مقابله در او برانگیخته می­‌شود. این در حالی است که محمد از باب نسب به خاندان حکومت جائر برمی­‌گردد.

«به حبیبه فکر می­‌کرد و روزهایی که در مصر با مهربانی زندگی کرده بودند. دلش برای او تنگ شده بود. آهی کشید. احساس تنهایی و اندوه عجیبی می‌­کرد. هر وقت از نامهربانی مردم مصر گله می‌­کرد حبیبه دلداری­‌اش می­‌داد و می‌­گفت: «تو به عشق علی این همه زجر می­‌کشی و سختی تحمل می­‌کنی. حالا هم از خدای علی کمک بخواه.»(ص۲۰۲)» محمد زنی همراه به نام حبیبه دارد. حبیبه که چندیست نام معشوقه در رمان­‌هایی همچون «قربانی طهران» و «سنگی که نیفتاد» قرار می­‌گیرد، در این جا نیز باز همان کاربرد را دارد. حبیبه نامی است که ما را به یاد ذکر :« یاخیر حبیب و االمحبوب» می­‌اندازد و عشق حقیقی را در نظرمان یادآور می‌­شود.

حبیبه به خلاف مادر همسرش سهله زنی اهل دیانت و اسلام است. در همه­ عرصه‌­های زندگی با محمد همراه و یار و یاور است اما در نهایت به دست تقدیر آن زمان که محمد گرفتار بلا و جنگ و آشوب است ناگزیر راهی مدینه می­‌شود و از همسر خود جدا می‌­افتد: «حبیبه دوست داشت صدای شوهرش را بشنود. اگر او به حرف می‌­آمد، می‌­توانست قانعش کند که از مصر بروند. در سکوت شوهرش حرف­‌های زیادی نهفته بود که او را مضطرب می­‌کرد. می‌­دانست که او مثل آتشفشان است. وقتی خاموش است. آتشی در سینه­‌اش نهفته که باید از آن ترسید.»(ص ۶۹)

نویسنده برای روایت خود تنها از یک روش توصیفی استفاده نکرده است. او پس از پرداخت شخصیت‌­ها به فراخور هر نقش دیالوگ و نحوه بیانی برای آن­ها تعیین کرده است. این موجب می­شود که همذات پنداری مخاطب بالاتر برود. در واقع زمانی که روایت ما توصیفی پیش می‌­رود مخاطب خواه ناخواه خسته می­‌شود.

تقسیم روایت به دیالوگ و توصیف در حقیقت فضای دیالوگی کار گاه به سمت نمایشنامه می­‌رود و ما را در صحنه‌­ای خیال انگیز قرار می‌­دهد. ما در داستان دچار یک روایت خطی هستیم. دانای کلی که برای ما از تولد تا مرگ محمدبن ابی حذیفه را تعریف می­‌کند. به نظر می‌­رسد انتخاب چنین روایتی و چنین بستری برای ساختن چهارچوبی به منظور روایت بعثت پیامبر تا حوادث پس از شهادت مظلومانه­ امیر المومنین بوده است.

درون مایه داستان مبارزه با ظلم است. بی­ تفاوت نبودن در برابر حکومت جائر و غاصب. نویسنده محمدی را یه از دل تاریخ آورده و یا بر اساس خیال خود ساخته است که حتی مقام و منصب دنیا را با خداترسی و پروای از ظلم عوض نمی­‌کند. او در این راه جان و مال و فرزند می‌­دهد و از هیچ­ کدام دریغ نمی­‌کند. او به تبعیت از مولای خود علی(ع) در آن دوره­ی زر و زور و تزویر از همه چیز چشم می ­پوشد:« زمانه عوض شده پسر ابوبکر. مگر نمی‌­بینی مسابقه جمع آوری ثروت مدینه را گرفته است. همه می­‌خواهند بیش­تر داشته باشند. شاید تصمیم دارند نگه دارند تا گران­‌تر شود. نمی‌­دانی من در خانه­ خلیفه چه چیزها که نمی­‌بینم. این همه پول که به مدینه می‌­رسد همه را فریفته است.»(ص ۵۲)

خواندن رمان برای فرو رفتن به عالم قصه و خیال است اما در این رمان دینی ما نه تنها مجذوب یک داستان سرگرم کننده خواهیم شد بلکه بر دانسته­‌های تاریخی‌­مان نیز افزوده می­‌شود. تاریخی که از بعثت پیامبر آغاز شده و کینه­ توزی اهل سقیفه آن را به اوج می‌­رساند و با قدرت گرفتن ظلم به پایان می­‌رسد.

نویسنده­ ایرانی این رمان تاریخی سعی بر آن داشته تا از کهن الگوی رستم و سهراب نیز برداشتی آزاد داشته باشد. محمد بن ابی حذیفه وقتی زن و فرزند خود را رها می­‌کند. چونان که رستم دستبندی به تهمینه می‌­بخشد تا باعث شناختن او و فرزندش بشود، انگشتری در دست دارد که هنگام مرد موجب شناختن او و فرزندش می‌­شود. در حالی که رگ­ه‌ای گردن او بریده پسرش بر نگین انگشتر وی بوسه می‌­زند و این در حالیست که پدر در زندان و دوری بوده است.

در آخرین خطوط داستان می­‌خوانیم: « خون محمد بن ابی­‌حذیفه از میان دانه­‌های داغ شن روان بود و آرام از روی سنگ‌­های صیقلی چکه می‌­کرد و بر شاخه‌­های خشک درختی که پایین تنگه بود می­ریخت. وقتی سوارها دور شدند جوانی با چشمان اشک­بار از کمین­ گاه خود پایین آمد. زمین را کند و پیکر بی سر را دفن کرد. خنجر در دستانش می­‌لرزید. به انگشتری که در دست داشت نگاهی انداخت. نگین عقیق برق می‌­زد. آن را بوسید و برخاست.» (ص ۲۱۲)

رمان «خنجر سپید شب» از نویسنده توانا مسلم ناصری است که توسط نشر معارف در ۲۱۲ صفحه به چاپ رسیده است.

انتهای پیام/

این مطلب را برای صفحه اول پیشنهاد کنید
نظرات
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط خبرگزاری فارس در وب سایت منتشر خواهد شد پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد
Captcha
لطفا پیام خود را وارد نمایید.
پیام شما با موفقیت ثبت گردید.
لطفا کد اعتبارسنجی را صحیح وارد نمایید.
مشکلی پیش آمده است. لطفا دوباره تلاش نمایید.

پر بازدید ها

    پر بحث ترین ها

      بیشترین اشتراک

        اخبار گردشگری globe
        اخبار کسب و کار تریبون
        همراه اول