خبرگزاری فارس- فرینوش اکبرزاده: درخواست 15 ساله فعالان موزه و میراث فرهنگی کشور برای اداره هیات امنایی مجموعههایهای تاریخی، بالاخره در بهار امسال رنگ اجرایی به خود گرفت و نخستین قدمها برای تحقق این امر با تصویب قوانین نهایی محقق شد.
بیست و یک مجموعه تاریخی کشور از این پس به شکل هیات امنایی مدیریت و اداره میشوند و متخصصان امر مجریان و مدیران کار در مجموعههای تاریخی خواهند بود.
این اتفاق مهم و ارزشمند در صورتی رخ داده که نقطه ابهامی پررنگ در این میان هست؛ عدم حضور نام بزرگترین بازار سرپوشیده به هم پیوسته آجری جهان؛ تنها بازار ثبت شده در میراث جهانی یونسکو؛ بازار تاریخی تبریز در لیست بیست و یک مجموعه تاریخی مشمول این قانون.
این در حالی است که بازار تاریخی تبریز سالیان سال است به شکل اداره هیات امنایی به حیات خود ادامه داده، در میان مجموعههایی که پس از این با خرد جمعی اداره خواهند شد، نیست.
فقط چند روز فاصله بود میان اعلام تصویب نهایی آییننامه اصلاحی ماده پنج قانون تشکیل سازمان میراث فرهنگی و گردشگری تا اعتراض فعالان میراث فرهنگی آذربایجانشرقی به دیده نشدن بزرگترین بازار سرپوشیده به هم پیوسته آجری جهان؛ تنها بازار ثبت شده در میراث جهانی یونسکو؛ بازار تاریخی تبریز در لیست منتج از این آییننامه.
آییننامه اصلاحی ماده پنج قانون تشکیل سازمان میراث فرهنگی و گردشگری چهارشنبه ۲۰ فروردین ۹۹ در جلسه هیات وزیران تصویب شد تا این مصوبه مهم از خواب 15 ساله بیدار شود.
این آییننامه و اصلاحات بعدی با موضوع اداره اماکن، کاخ موزهها و محوطههای تاریخی به شکل هیات امنایی با توجه به تحولات و تغییرات در ساختار اداری دولت از سال ۸۳ تاکنون و نیز تبدیل سازمان میراث فرهنگی، صنایعدستی و گردشگری به وزارت، مستلزم بازنگری و اصلاح بود.
اتفاقی که به گفته مونسان، وزیر میراث فرهنگی، این اقدام بعد از مشخص شدن 21 مجموعه ملی برای اجرای این مصوبه، پس از بحث و بررسیهای کارشناسی صورت گرفته در نشست شورای عالی میراث فرهنگی و گردشگری در ۱۶ آذر ۹۸ به تأیید رسیده است.
مونسان همچنین هدف اصلی از اصلاح این آییننامه را فراهم کردن زمینه تشکیل سریع هیات امنای واحد و متمرکز در وزارتخانه زیر نظر وزیر برای مجموعههای ملی بیست و یکگانه تصویب شده دانست.
بیست و یک مجموعه ملی مشمول این مصوبه شامل: «مجموعه فرهنگی تاریخی سعدآباد»، «مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران»، «مجموعه میراث جهانی کاخ گلستان»، «موزه ملی فرش ایران»، «موزه ملی ایران»، «مجموعه توس و آرامگاه فردوسی مشهد»، «مجموعه میراث جهانی تخت جمشید و پاسارگاد»، «مجموعه میراث جهانی منظر باستانشناسی ساسانی فارس»، «مجموعه حافظیه و سعدیه شیراز»، «مجموعه میراث جهانی میدان امام اصفهان»، «مجموعه میراث باغ فین کاشان»، «مجموعه میراث جهانی پایگاه بیستون در کرمانشاه»، «مجموعه میراث سازههای آبی شوشتر»، «مجموعه میراث جهانی چغازنبیل و هفت تپه»، «مجموعه میراث جهانی شوش»، «موزه میراث روستایی گیلان»، «مجموعه میراث جهانی تخت سلیمان تکاب»، «مجموعه میراث جهانی شیخ صفیالدین اردبیلی»، «مجموعه میراث جهانی ارگ بم و منظر فرهنگی آن»، «مجموعه میراث جهانی گنبد سلطانیه» و «مجموعه میراث جهانی شهر تاریخی یزد» هستند.
اینک و در کمتر از چند روز پس از اعلام این خبر، چند انجمن میراث فرهنگی آذربایجانشرقی در نامهای به وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایعدستی نسبت به عدم حضور بزرگترین بازار تاریخی جهان در لیست هیات امنایی شدن ۲۱ مجموعه ملی میراث کشور، اعتراض کرده و خواستار بازنگری در این مورد شدند.
مهرداد عظیمی، مدیرعامل انجمن متخصصین مرمت بناها و بافتهای تاریخی آذربایجانشرقی با اشاره به اهمیت موضوع میگوید: بازار تاریخی تبریز به جز ویژگیهای منحصر بهفرد بسیاری که دارد از دیرباز و بدون حضور و مدیریت نهادهای مختلف، به شکل هیات امنایی اداره میشده و این سیستم در نهایت موفقیت در بازار تبریز در حال اجراست.
به گفته وی، حجم کالبدی و جمعیتی بازار تبریز، منحصر بهفرد است و اداره آن به شکل هیات امنایی و خودگردان، پیش از ثبت جهانی و هم اینک نیز در جریان است و به همین جهت بیتوجهی به بازار تبریز برای حضور در مجموعه معرفی شده وزارتخانه، بسیار عجیب است.
عظیمی با اشاره به وجود پلن مدیریتی خاص در بازار تبریز که منطبق بر اصول و درایت و خرد جمعی نیز هست، ابراز امیدواری کرد که شاهد بازنگری در این تصمیم و اضافه شدن این مجموعه ارزشمند به مجموعههای تحت مدیریت هیات امنا باشیم.
وی با اشاره به سیستم مدیریتی بازار از دیرباز تاکنون و تعیین هیات امنا و مدیریت و انجام کارهای مختلف بازار تاکنون، افزود: شرکت فعال مردم و بازاریان در مرمت این اثر منحصر بهفرد معماری در طول تاریخ و دوره معاصر قابل رویت است و بازار تبریز به حق بهعنوان مشارکتیترین پروژه مرمت جهانی شناخته شده است.
مدیرعامل انجمن متخصصین مرمت بناها و بافتهای تاریخی آذربایجانشرقی متذکر شد: بعد از پیگیری که داشتیم اعلام شد، علت عدم حضور بازار در این لیست، بحث بلیط فروشی در مجموعههای دیگر است و چون بازدید از بازار تبریز شامل بلیط فروشی نمیشود، شامل این موضوع نمیشود.
عظیمی تصریح کرد: این ایراد به جز در نظر نگرفتن تفاوتهای منحصر بهفرد هر مجموعه با دیگری در کل صحیح نیست؛ زیرا مجموعه مسجد کبود بهعنوان یکی از بخشهای پرونده ثبت جهانی بازار تبریز، بلیط فروشی دارد و این ایراد را مرتفع میکند.
در ماده واحده پنج قانون که سال ۱۳۸۳ به تصویب رسیده، تأیید شده است که سازمان میراث فرهنگی و گردشگری میتواند نگهداری و اداره اماکن و محوطههای تاریخی و موزهها را زیر نظر هیاتهای امنای منتخب انجام دهد. وظایف و اختیارات و چگونگی فعالیت هیاتهای امنا و نحوه حمایت، نظارت و ارزیابی فعالیتهای آنها به موجب آئیننامهای خواهد بود که به پیشنهاد سازمان میراث فرهنگی و گردشگری به تصویب هیات وزیران میرسد.
یکی از تحلیلهایی که از سال ۱۳۸۳ به بعد و با تصویب این ماده مطرح شد، «خودگَردانی موزهها در حوزه مالی و درآمدی بود» یعنی چون همه اختیارات مالی و بودجهای بر این اساس به هیاتهای امنا واگذار میشود، میتوان این برداشت را داشت که موزهها و محوطههای تاریخی میتوانند در قالب ردیفهای درآمد اختصاصی متمرکز یا غیرمتمرکز اقدام به کسب درآمد کرده و درآمد به دست آمده را صرف بهبود شرایط خود کنند که در این شرایط میتوان به تداوم روند بازگشت درآمدهای بلیتفروشی به موزهها و محوطههای تاریخی نیز امیدوار بود.
انتهای پیام/60012/س