به گزارش خبرگزاری فارس از ایلام، در غربی ترین نقطه ایران در میان دامنههای زاگرس استانی وجود دارد که در کتیبههای باستانی آن را آلامتو به معنای سرزمین کوهستان یا طلوع خورشید نامیدهاند.
تمدنی که توریستها را شیفته خود ساخته است
استان ایلام با قدمت تاریخی دیرینهاش از دیر باز مورد توجه اندیشمندان و مشاهیر بزرگ بوده است؛ شکل گیری اولین تمدن بشری در تپههای «علی کش» واقع در شهرستان دهلران ، تپههای هلیلان و نیز «چغا آهوان» در مهران اندیشمندانی چون واندنبرگ بلژیکی را بر آن داشت تاسالها به عنوان یک باستان شناس در این دیار به کاوش بپردازد.
این دیار با مردمانی مهربان، مهمان نواز و غیور که در همه ادوار تاریخ زبان زد بوده است کرد زبان هستند.
در این راستا و به منظور آشنایی بیشتر، بر آن شدیم تا بیشتر با این زبان اصیل آشنا شویم.
ایلام و آغاز زبانی شیرین
رائد ناصری فر کارشناس ارشد مردم شناسی در خصوص زبان وگویشهای مردم استان ایلام در گفتوگو با خبرنگار فارس در ایلام میگوید: پس از اسلام دو سلسله از خاندانهای کرد در ایلام به نامهای « آل حسنویه» و «بنی عیار» در فاصله سالهای 348 تا 507 هـ.ق در ایلام حکومت کردند.
وی افزود: مؤسس سلسله حسنویه، حسنویه پسر حسین، از رؤسای طایفه کرد برزیکانی بود که در حدود سال 348 هـ .ق در کردستان قدرت را در دست گرفت و در نواحی دینور، کردستان، همدان، ماسبذان و لرستان فعلی حکومت کرد و موسس و بانی سلسله بنی عیار، نیز شخصی بنام ابوالفتح محمد بن عیار از کردان شاذنجان (شاذیجان، شانجان) بود.
این کارشناس ارشد مردم شناسی ادامه داد: تنوع و گستردگی گویشهای کردی به حدی است که نمیتوان گویشی از آنها را به عنوان گویش غالب مطرح کرد؛ چرا که هر کدام از آنها دارای قابلیتهای لازم زبانی و ادبی هستند.
ناصری فرد افزود: در این میان استان ایلام از نظر تنوع گویشهای رایج در آن از موقعیت قابل توجه و تاملی برخوردار است.
تقسیم بندی استان ایلام بر اساس گویشها
وی ادامه داد: جمعیت اصلی و عمده استان ایلام را کردها تشکیل میدهند و بیشتر آنان در شهرهای ایلام، ایوان، مهران، سیروان، چرداول، بدره، بخشهایی از درهشهر، آبدانان و دهلران ساکن هستند.
ناصری فر یاداور شد: تنوع این گویشها به گونهای است که در بخشی از استان در حوزه جنوب استان در بخشهایی از شهرهای درهشهر، آبدانان و دهلران به سر میبرند. همچنین در برخی از نواحی شهرستانهای سیروان، چرداول نیز لهجه لکی رایج است و به دلیل همجواری برخی مناطق با خوزستان درصدی از جمعیت استان در مناطق موسیان و دشت عباس شهرستان دهلران را نیز عربها تشکیل میدهند.
زبان کردی ایلامی و گویشهای رایج در آن
ناصری فر گفت: زبان کردی یکی از زبانهای هند و ایرانی است که زبان شناسان آن را در زمره زبانهای ایرانی شمال غربی قرار دادهاند.
وجود گویشهای مختلف زبان کردی از یک سو و پراکندگی آن در کشورهای مختلف از سوی دیگر باعث شده است تا تقسیم بندیهای مختلفی درباره آنها ارائه شود.
این کارشناس ارشد مردم شناسی با اشاره به این تقسیم بندیها گفت: اوین مورد کردی شمال شرقی است که شامل گویش کرمانجی و در مناطق خراسان شمالی و آذربایجان ایران است. دومین دسته، کردی شمالی است که شامل گویش سورانی و مشتقات آن است و در کردستان ایران و بخشهایی از استانهای کرمانشاه و آذربایجان غربی وجود دارد. سومین دسته کردی مرکزی است که شامل گویش هورامی بوده و در اورامانات ایران پراکندهاند. آخرین دسته نیز کردی جنوبی است که شامل کلهری، ایلامی و لکی است.
گونه های کردی جنوبی (ایلامی)
ناصری با توضیح این نوع گویش، بیان کرد: کردی کلهری که در کرمانشاه و مناطقی از استان ایلام، از جمله شهرستانهای ایوان و سیروان چرداول و بخش چوار رایج است و با گویش کردی ایلامی(فیلی) اندکی تفاوت دارد.
وی افزود: ڪردی ایلامی(فیلی) یکی از گویشهای زبان کردی است و به عنوان گونهای از گویش کردی نام برده میشود که در کنار گویشهای کلهری، سنجابی و لکی قرار دارد؛ این گویش را (فیلی) مینامند و عمده استان ایلام به این گویش شیرین تکلم میکنند.
وی با اشاره به گویش لکی، ادامه داد: این گویش که در سطح استانهای لرستان، کرمانشاه، همدان و بخشهایی از استان ایلام گسترش دارد، خود گویشی اصیل و برجسته کردی به حساب میآید.
گویش فیلی دارای لهجههای مختلفی است که در شهرستان ملکشاهی، شهرستانهای سیروان و چرداول، قسمتهایی از شهرستانهای آبدانان، دهلران و دره شهر و بدره به لهجههای مختلف بیان میشود و واژگان آنها که بستر کردی فیلی است تنوع لهجههایی در سراسر استان دارد و به زیبایی فرهنگ و تمدن استان رنگ و بوی صد چندان داده است.
انتهای پیام/9708/و