اقتصاد صنایع فرهنگی نیازمند کار ضربتی است

به گزارش گروه علمی و دانشگاهی خبرگزاری فارس به نقل از روابط عمومی جهاددانشگاهی، باتوجه به اهمیت اقتصاد صنایع فرهنگی در توسعه، پیشرفت، اشتغال، رشد و بهره‌وری کشور و هم‌چنین تاثیر آن در تحکیم پایه‌های اخلاقی، فرهنگی و ارزشی جامعه در کلیت ساختار اقتصادی، پارک ملی علوم و فناوری‌های نرم و صنایع فرهنگی با برگزاری سلسله نشست‌های هم‌اندیشی «توسعه‌ی اقتصاد صنایع خلاق فرهنگی» با رویکرد دانشی ـ کاربردی در این مسیر قدم برداشته است تا بتواند تاثیرات مثبتی در این حوزه داشته باشد.

رییس پارک ملی علوم و فناوری‌های نرم و صنایع فرهنگی در ابتدای این نشست خاطرنشان کرد: پروژه‌ای در این پارک در دست اقدام قرار گرفته و به دستگاه‌های ذی‌ربط ارایه شده است.

محمدحسین ایمانی خوشخو افزود: یکی از این پروژه‌ها بررسی استفاده از ظرفیت‌های فرهنگی در دوران پساکروناست که کم‌تر مورد توجه قرار گرفته است؛ زیرا در حال حاضر به‌قدری درگیر کرونا هستیم که پیامدهای فرهنگی، اجتماعی آن را نادیده گرفته‌ایم؛ این طرح را به معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری تحویل داده‌ایم و در دست بررسی قرارگرفته است.

وی در ادامه تصریح کرد: پروژه‌ی دیگر، موضوع اقتصاد صنایع فرهنگی است؛ کشور ما از نظر صنایع فرهنگی از ذخایر عظیم و ویژه‌ای برخوردار است، بنابراین در این راستا از کشورهای دیگر بسیار جلوتر هستیم و باید کاری کنیم که این ذخایر به محصول فرهنگی تبدیل شود، اما متاسفانه تا امروز به دلیل وجود نفت و منابع خدادادی کسی به فکر پیاده‌سازی روش‌های جایگزین برای درآمدزایی نبوده و از این موضوع غافل شده‌ایم.

ایمانی خوشخو خاطر نشان کرد: این حوزه در کشورهای دیگر، مولد اقتصاد است، اما در کشور ما مصرف‌کننده تلقی می‌شود؛ این درحالی است که هنرهایی مانند هنرهای تجسمی، موسیقی، عکاسی و... می‌تواند مولد اقتصاد کشور باشد؛ البته نباید این نکته را فراموش کرد که این کوتاهی دو جانبه بوده و این به آن معنا می‌باشد که هم از سوی هنرمندان و هم از سوی مدیران و مسوولان کم‌کاری‌هایی صورت گرفته است.

رییس پارک ملی علوم و فناوری‌های نرم و صنایع فرهنگی ادامه داد: دست‌اندرکاران در این حوزه برنامه‌ریزی نمی‌کنند، چون معتقدند درآمدی از آن عاید کشور نمی‌شود؛ اما اکنون که صنایع درآمدزای کشور رو به‌تعطیلی است، با یک نگاه سطحی می‌توان دریافت که اگر در گذشته به حوزه‌ی فرهنگی و اقتصاد فرهنگ توجه کرده بودیم، در شرایط فعلی دچار گرفتاری نمی‌شدیم.

ایمانی خوشخو خاطرنشان کرد: البته باید امید داشت و گفت که هنوز هم دیر نشده است، اما برای رسیدن به نتیجه مطلوب باید در پی انجام کار ضربتی باشیم؛ به‌ویژه در شرایط کنونی که تعدیل نیرو و بیکاری وجود دارد، می‌توان با کمک این افراد و هم‌چنین مشاغل خانگی، فرهنگ را به صنعت تبدیل کرد.

وی تاکید کرد: در دنیا صنعت فرهنگی رایج است؛ هدف اصلی از این هم‌اندیشی هم این است که در چندماه آینده به شکل ضربتی این طرح را پیگیری و دنبال کنیم. تجربه نشان داده که اگر همه پای کار بیایند، تحقق کار ضربتی شدنی است؛ فقط باید ضرورت آن حس شود که به نظر می‌رسد اکنون چنین نیازی در کشور حس شده است.

رییس پارک ملی علوم و فناوری‌های نرم و صنایع فرهنگی عنوان کرد: وقتی صحبت از صنعت فرهنگی و اقتصاد فرهنگ می‌کنیم، شاخه‌های مختلفی مدنظرمان است؛ حوزه‌ی فرهنگ حوزه‌ای چندوجهی است و باید جمعی از متخصصان کنار هم بنشینند تا به مرور کار صحیح انجام شود.

*فرهنگ باید در کنار رسانه قرار بگیرد

معاون فرهنگی جهاددانشگاهی نیز در رابطه با موضوع این نشست گفت: اگر فرهنگ در کنار رسانه قرار بگیرد، می‌تواند تاثیرگذار باشد که جهاددانشگاهی با حمایت از سه خبرگزاری کشور یعنی ایسنا، ایکنا و سیناپرس، توانسته این موضوع را مدنظر قرار داد دهد.

عیسی علیزاده افزود: حمایتی که پارک ملی علوم و فناوری‌های نرم و صنایع فرهنگی می‌تواند از این حوزه داشته باشد این است که دانشجویان علاقه‌مند به این حوزه را تربیت کند؛ به‌گونه‌ای که افراد تحصیلکرده در این حوزه به این باور برسند که با همین بضاعتی که دارند می‌توانند سرمایه ایجاد کنند.

وی تاکید کرد: جهاددانشگاهی می‌تواند با توجه ویژه به ظرفیت نیروی انسانی در تولید سرمایه از صنعت فرهنگ و شکل‌گیری اقتصاد فرهنگ نقش موثری ایفا کند.

*انسان امروزی رخدادمحور شده است

رییس دانشگاه هنرهای اسلامی ایرانی استاد فرشچیان نیز که به‌عنوان یکی از متخصصان حوزه در این نشست حضور داشت با تاکید بر مفهوم صنایع خلاق، گفت: از نظر واژه‌شناسی Develop به معنای ظاهر کردن است؛ یعنی آن‌چه که وجود دارد، اما آشکار نیست. وقتی صحبت از صنایع خلاق می‌شود، یعنی بتوانیم مسایل پیش رو را با توجه به قابلیت‌ها و بضاعت‌های درونی حل کنیم.

بهمن نامور مطلق ادامه داد: این کار با تقلید و الگوبرداری متفاوت است، چراکه اگر تقلیدی صورت بگیرد، دیگر خلاقیتی در کار نیست. این درحالی است که در کشور ما بضاعت این حوزه وجود دارد و فقط باید آن را آشکار کنیم.

وی افزود: توسعه در این حوزه مفاهیم متعددی و تعاریف مشخصی دارد، اما در رابطه با توسعه‌ی آن‌چه باید مورد توجه قرار گیرد، مفهوم رخداد است.

نامور مطلق تصریح کرد: انسان امروزی رخدادمحور شده است؛ از این طریق است که با دیگران ارتباط مستقیم پیدا می‌کند. موضوع دیگر اصالت است که در رخدادها قابل لمس است.

وی اظهار کرد: در دوره‌ی پست‌مدرن، انسان به ارتباطات مستقیم و رودررو بازگشته است و این یعنی نیاز به دیگری دارد. ارزانی مورد دیگری است که در رخدادهایی مانند نمایشگاه به دلیل ارایه‌ی مستقیم وجود دارد و شاخص دیگر قدرت انتخاب است.

رییس دانشگاه هنرهای اسلامی ایرانی استاد فرشچیان، خاطرنشان کرد: در این راستا نشاط اجتماعی نیز از موضوعات بسیار مهم است، بنابراین در دنیایی زندگی می‌کنیم که رخداد بسیار مهم است و موجب رشد جوامع می‌شود.

وی با تاکید بر اهمیت این موضوع در مدیریت اقتصاد، گفت: این مقوله بسیار حائز اهمیت است و با کمک رخدادهاست که می‌توانیم آن را مدیریت کنیم. البته لازمه‌ی رسیدن به نتیجه‌ی مطلوب، جداسازی رخدادهای ملی و بین‌المللی و برنامه‌ریزی بر مبنای آن است.

*لزوم جراحی اساسی بر روی حوزه‌ی فرهنگ

یک پژوهشگر و استاد ایرانی فعال در زمینه‌ی فلسفه هنر نیز در این نشست با تاکید بر نقش تقابل ماده و معنا در نظام فرهنگی دوهزارساله‌ی کشورمان، گفت: همین تقابل است که اجازه نمی‌دهد صنعت و فرهنگ در کنار هم قرار گیرند و تلاقی این دو مفهوم را مذموم تلقی می‌کند.

حسن بلخاری تصریح کرد: این در حالی‌است که اگر تفکر اقتصادی نباشد، نمی‌توان ایده‌ای پرورش داد. این موضوع در حوزه‌های فلسفه، دین، عرفان و هنر هم مصداق دارد.

این استاد دانشگاه افزود: اگر از ابتدا تاکنون از حوزه‌ی فرهنگ و هنر حمایتی صورت نمی‌گرفت، اکنون ما شاهد رشد و پیدایش هیچ هنرمندی نبوده‌ایم؛ ازاین‌رو باید گفت بنیان این حوزه تکثر است و الزام تکثر به این معنا است که هر حوزه‌ای بتواند خودکفا باشد؛ فرهنگ هم باید خودکفا باشد.

وی اظهار کرد: با این تفاسیر لازم است عمل جراحی اساسی روی حوزه فرهنگی انجام دهیم و بدانیم که اقتصاد و فرهنگ مکمل یکدیگرند.

*نقش مهم رسانه‌ها در جریان‌سازی و نشان دادن صنایع فرهنگی

معاون صنایع دستی وزارت میراث فرهنگی نیز در رابطه با موضوع این نشست، خاطرنشان کرد: وقتی سخن از توسعه به میان می‌آید، منظور توسعه‌ی ظرفیت‌ها و شناسایی آن‌ها است؛ این در حالی‌ است که در حوزه‌ی صنایع فرهنگی و صنایع خلاق بسیاری از ظرفیت‌های کشور ما هنوز شناسایی نشده‌اند.

پویا محمودیان افزود: پس از شناسایی، مهم‌ترین اقدام هم‌افزایی و هدف‌گذاری برای تحقق این امر است. در مدل‌های توسعه بسیاری از مزیت‌های رقلبتی کشورها پررنگ و تاثیرگذار دیده می‌شود.

وی تصریح کرد: موضوعاتی هم‌چون صنایع دستی، موسیقی، گردشگری، رسانه و... نیز وقتی کنار یکدیگر قرار می‌گیرند، می‌توانند سهم بزرگی از بازارهای تجاری دنیا را به خود اختصاص دهند.

محمودیان اظهار کرد: متاسفانه در کشور ما، این هم‌افزایی اتفاق نیفتاده و این در حالی است که در دیگر کشورها به دلیل وجود استراتژی و نقشه‌ی راه درست، توانسته‌اند از این هم‌افزایی نهایت استفاده را ببرند.

وی ادامه داد: به عنوان مثال کشوری مانند انگلیس که در حوزه‌ی صنایع دستی در مقابل کشورهایی چون ایران و هند حرفی برای گفتن ندارد، با یک برنامه‌ریزی و استراتژی صحیح توانسته یکی از صنایع دستی کشورش را برجسته کند.

محمودیان عنوان کرد: البته در این جریان‌سازی، رسانه‌ها نیز نقش مهمی ایفا کرده‌اند؛ این‌گونه صنایع دستی کشورشان را توسط گردشگران با یک شناس‌نامه به خارج از مرزهای کشور خود می‌فرستند.

وی تاکید کرد: این ماجرا در یک شب اتفاق نمی‌افتد و نشانه‌ی هوشمندی و هدفمندی دست‌اندرکاران این حوزه است.

*عدم توجه به توسعه‌ی استراتژی بخش فرهنگ

یکی دیگر از پژوهشگران کشور در زمینه‌ی اقتصاد فرهنگ و هنر نیز در این نشست که با ویدیوکنفراس در جمع حضور یافت، با اشاره به مفهوم صنایع خلاق، گفت: با توجه به اینکه ایران یک‌درصد اقتصاد جهان را در اختیار دارد، اگر بخواهیم همین اتفاق برای صنایع خلاق هم بیفتد، باید 20 سال روی این حوزه کار کنیم.

حمیدرضا ششجوانی افزود: این همان مساله‌ای است که راجع به آن صحبت می‌کنیم. به نظر می‌رسد مهم‌ترین مانع تحقق این موضوع، فقدان استراتژی توسعه در سطحی بالاتر از اقتصاد کلان است.

وی ادامه داد: در اقتصاد، هیچ‌گاه توسعه‌ی استراتژی بخش فرهنگ را مورد توجه قرار نداده‌ایم و به همین دلیل است که متغیرهای تعیین‌کننده در این حوزه را نمی‌شناسیم و حتی آماری در این رابطه در اختیار نداریم.

ششجوانی اظهار کرد: در چندسال گذشته عده‌ای انتقاد می‌کردند که چرا مفهوم اقتصاد و هنر را در کنار یک‌دیگر می‌آوریم، اما می‌بینیم که امروزه راجع به آن صحبت می‌شود.

وی تاکید کرد: بنابراین اگر می‌خواهیم در این حوزه با جهانیان هم‌گام شویم، باید از پتانسیل‌های موجود در کشور استفاده کنیم؛ ازاین‌رو باید چندپارگی سیاست‌گذاری را که به‌عنوان یکی دیگر از مشکلات این حوزه مطرح می‌شود، مرتفع کنیم.

ششجوانی تصریح کرد: از دیگر موانع اصلی رشد این مقوله در کشورمان شبه علم است که مهم‌ترین ضربه را به حوزه‌ی سیاست‌گذاری صنایع خلاق فرهنگی کشور می‌زند.

انتهای پیام/