بررسی کارکردهای پوشش گیاهی در سلامت از نگاه دین و علم

به گزارش خبرگزاری فارس از قم، جهان کنونی مملو از مشغله‌هایی است که خانواده ها را از هم دور کرده است. پدر چنان مشغول کار است که حتی شب هنگامی که زمان استراحت و در کنار خانواده بودن است به رتق و فتق امور کاری و انجام کارهای عقب افتاده می پردازد.

افزایش هزینه های زندگی یا تحصیلات دانشگاهی هم سبب شده تا مادر خانواده، رفتن سر کار را به ماندن در خانه ترجیح دهد که در این صورت نیز حداقل نصفی از روز را بیرون از خانه می گذارند.

فرزندان نیز در مدرسه مشغول به تحصیل هستند و در خانه یا به مرور درس ها پرداخته و یا موبایل و تبلت به دست، در دنیای مجازی غرق شده اند.

این وضع زندگی، تکرار ملالت باری را در بسیاری از زندگی ها به وجود آورده تا فضای شاد و سرحال خانواده ها به فضای مملو از سکوت و غرق شدن در خود و فضای مجازی مبدل شده است.

اکثر خانواده های ایرانی برای فرار از این وضعیت ترجیح می دهند آخر هفته به دامن طبیعت پناه برده تا هم نفس پاکی را به شش ها تزریق کرده و هم نفس راحتی از دنیای پر هیاهوی شغل و کار و جامعه پرازدحام بکشند.

جنگل سرسبز، باغ‌های مملو از درخت و فضای سبز بهترین مکانی است که می تواند هیاهوی یک هفته ای را از ذهن ها دور کرده و آرامش را بر دل و جان شهروندان حاکم سازد.

بر هیچ کس پوشیده نیست که جنگل و پوشش گیاهی و فضای سبز نقش بسیار مهمی در سلامتی جسم و روان انسان ها ایفا می‌کند.

درختکاری و حفظ جنگل ها از چنان اهمیتی برخوردار است که آیات و روایت های فراوانی در این زمینه در قرآن کریم و کلام معصومین(ع) وجود دارد.

پیامبر اکرم(ص) می فرماید: «مَا مِنْ مُسْلِمٍ‏ یَغْرِسُ‏ غَرْساً یَأْکُلُ مِنْهُ إِنْسَانٌ أَوْ دَابَّةٌ أَوْ طَیْرٌ إِلَّا أَنْ یُکْتَبَ لَهُ صَدَقَةٌ إِلَى یَوْمِ الْقِیَامَة» (هیچ مسلمانى نیست که نهالى بکارد و انسان یا حیوان یا پرنده از آن بخورد مگر آن‏که تا روز قیامت براى وى صدقه بنویسند).

همچنین کاشت درخت در ادبیات اهل بیت به عنوان یکی از اعمال صالحی که مؤمنین پس از مرگ هم از آنها منتفع می گردند ذکر شده است.

در روایتی از امام صادق(علیه السلام) می خوانیم: «سِتُّ خِصَالٍ یَنْتَفِعُ بِهَا الْمُؤْمِنُ بَعْدَ مَوْتِهِ: وَلَدٌ صَالِحٌ یَسْتَغْفِرُ لَهُ، ...‏ وَ غَرْسٌ‏ یَغْرِسُه‏...»؛ شش خصلت است که مؤمن بعد از مرگ خود از آنها سود می برد: فرزند صالحی که برایش طلب مغفرت کند، ... و درختی که کاشته است.

این اهمیت چنان است که برای کاشت درخت آدابی در نظر گرفته شده، بر آب دادن به درختان تأکید شده و علاوه بر نهی شدید از قطع درختان، توصیه شده اگر مجبور به قطع درختی شده باشید، بهتر است که به جای آن یک درخت دیگر کاشته شود.

مطالعات بین المللی نیز ثابت کرده که زندگی یا گذراندن وقت در فضای سبز طبیعی آثار بسیار زیادی بر سلامتی افراد می گذارد به گونه ای که احتمال بیماری های قلبی و عروقی، دیابت نوع دوم و مرگ و تولد زودرس را کاهش داده و مدت خواب عمیق را می افزاید.

نظریات معاصری مانند نظریه بهبود استرس الریچ نشان داده است زندگی در طبیعت عملکرد قلبی و عروقی را به گونه ای مثبت تحت تأ ثیر قرار می دهد، میزان پاسخ‌های فیزیولوژیک به استرس را کاهش می دهد و توانایی سازگاری با وقایع استرس زا را بهبود می بخشد. همچنین مشخص شده است که دیدن طبیعت، ضربان قلب را کاهش داده، تنش های ماهیچه ای را از بین می برد، فشار خون را کاهش و هدایت الکتریکی پوست را افزایش می دهد.

پیش از این بررسی‌ها نشان داده بود افرادی که درآمد کمتری دارند و در محلات فقیرتر شهر زندگی می‌کنند، از لحاظ طول عمر و شاخص‌های سنجش سلامت، پایین‌تر از افراد ثروتمند جامعه محسوب می‌شوند. اما مطالعات جدید نشان داده که با کاشت درخت و گیاه در این محلات، می‌توان فاصله طبقاتی را که در سلامت این دو گروه وجود دارد، تا حد قابل‌ملاحظه‌ای از بین برد.

این مطالعات همچنین نشان می دهد که مرگ ناشی از بیماری‌های قلبی با افزایش مساحت فضاهای سبز شهری، کاهش می‌یابد. توسعه فضاهای سبز، باعث می‌شود احتمال مرگ و افزایش بیماری‌های قلبی، در محلات فقیرنشین، به نصف کاهش پیدا کند.

تحقیقات دیگری نشان می دهد افراد ساکن در مکان‌های سبز و پر درخت، در مقایسه با افراد ساکن مکان‌هایی با پوشش درخت کمتر کاهش خطر حمله قلبی به میزان ۲۵ درصد، خطر بیماری قلبی ایسکمیک به میزان ۲۰ درصد، خطر نارسایی قلبی به میزان ۱۶ درصد و خطر فیبریلاسیون دهلیزی به میزان ۶ درصد را تجربه کردند.

برخی افراد گمان می‌کنند گیاهان عامل ایجاد آلرژی و حساسیت در کودکان هستند، این در حالی است که کودکانی که در خیابان پردرخت شهر زندگی می‌کنند، کمتر از سایر کودکان احتمال دارد که به آسم و حساسیت مجاری تنفسی دچار شوند.

در بسیاری از بیمارستان‌ها و مطب پزشکان معمولاً تصاویر جنگل و دیگر مناظر طبیعی به عنوان بخشی از دکور استفاده می‌شود. اگرچه اثر این تصاویر به اندازه حضور در طبیعت نیست، اما پژوهش‌ها نشان داده‌اند که مشاهده مناظر سبز می‌تواند استرس در بدن را کاهش دهد.

با وجود همه این ویژگی هایی که برای فضای سبز و جنگل ذکر شد، قم به عنوان یک استان کویری در این زمینه با کمبود جدی روبه روست. کمبود این فضا به حدی است که ذرات گرد و غبار حداقل در یک سوم از روزهای سال در ریه های شهروندان قمی جولان می دهد.

با این حال، مسؤولان در سال های اخیر به تکاپو افتاده تا این معضل که پا را بر گلوی راه تنفسی مردم قرار داده و نفس ها را به شماره انداخته است، برطرف کنند.

اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان قم در این راستا مدت‌هاست دست بکار شده تا بحران را از استان دور کند.

رئیس اداره جنگل‌داری و جنگل‌کاری اداره‌کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان قم در این باره می‌گوید: در سال جاری تلاش‌های مختلفی برای ترویج فرهنگ نهال‌کاری در استان قم دنبال شده است.

کمبود باران در استان به یکی از موانع تحقق جنگل کاری از سوی این اداره کل مبدل شده است. داوودی با اشاره به نیاز قم به کاشت گونه های گیاهی مناسب و کم آبخواه، می افزاید: بذرکاری در مناطقی باید انجام ‌شود که حداقل 300 میلی‌متر بارندگی در طول سال داشته‌باشد و استان قم این ظرفیت را ندارد و با توجه به این شرایط، پروژه‌های نهال‌کاری در استان انجام می‌شود.

وی بر نهال کاری در قم با مشارکت مردم در سطحی به وسعت 2 هزار هکتار خبرداده و  اظهار می کند: مردم و نهادهای مختلف استقبال بسیار خوبی از این طرح داشته و بیش از 550 نفر داوطلبانه از نهادهای عمومی و ادارات مختلف استان در این نهضت شرکت کرده‌اند.

داوودی می‌گوید: اداره جنگل‌داری و جنگل‌کاری در سال 98 می بایست در سطحی به وسعت 173 هکتار از اراضی استان قم در قالب طرح توسعه جنگل‌ با نهال، از محل اعتبارات صندوق توسعه ملی و طرح صیانت از جنگل‌های زاگرس، مرکزی و جنوبی، نهال کاری انجام می داد، که تاکنون مرحله کاشت این پروژه به پایان رسیده است.

اهمیت کاشت درخت و جنگل کاری و گسترش فضای سبز در استان قم تا حدی است که مسوول حوزه نمایندگی ولی فقیه در سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری نسبت به بی اعتنایی به آن هشدار داده است.

حجت الاسلام و المسلمین سید مصطفی طباطبایی‌نژاد با اشاره به ویژگی‌های استان قم می گوید: این استان یک استان گرمسیر است که حدود 11 هزار هکتار جنگل طبیعی دارد، ولی با این وجود بیش از هزار و 800 هکتار جنگل دست کاشت در استان قم ایجاد شده است تا جلوی حرکت ریزگردها به قم را بگیرد و نگهداری چنین جنگل‌هایی بر عهده همه مردم است.

وی خاطرنشان می‌کند: رهبر معظم انقلاب به درخت‌کاری اهمیت می‌دهند و ایشان در روز درخت کاری، نهال مثمر را می‌کارند تا دیگران را به این کار تشویق کنند، مقام معظم رهبری امسال در روز درخت کاری نسبت به کاشت نهال‌های مضر در کشور هشدار دادند که این هشدار باید مورد توجه مدیران قرار بگیرد.

در حالی که سازمان پارک ها و فضای سبز شهرداری قم وظیفه سرسبز کردن شهر را برعهده داشته و از افزایش سرانه فضای سبز به بالای 20 مترمربع خبر می دهد، توسعه فضای سبز در اراضی خارج شهر را دنبال نمی‌کند.

رئیس اداره جنگل‌داری و جنگل‌کاری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان قم در این مورد می‌گوید: توسعه فضای سبز در اراضی خارج شهر نیز در حوزه اختیارات این اداره به شمار می‌رود به همین علت با شناسایی مناطق مستعد، در راستای توسعه فضای سبز و افزایش پوشش گیاهی برای جلوگیری از فرسایش خاک، پروژه‌های مختلفی را انجام می‌دهیم.

داوودی ادامه می دهد: بیشتر پروژه‌هایی که بر عهده اداره جنگل‌داری است به دو بخش ملی و استانی تقسیم می‌شود که در بخش استانی بیشتر  فعالیت این اداره در حوزه جنگل‌داری و مراقبت و نگهداری از پارک‌های جنگلی اطراف قم است.

وی تأکید می کند: پارک جنگلی فاطمیه با مساحت حدود 230 هکتار، پارک جنگلی ثامن‌الائمه در کیلومتر دو جاده قم ـ گرمسار با مساحت حدود 435 هکتار، پارک جنات در حاشیه اتوبان قم ـ تهران با مساحت 79 هکتار و دو نهالستان در قم از جمله پروژه‌هایی هستند که سالیانه توسط اداره جنگل‌داری و جنگل‌کاری با تامین اعتبار بودجه استانی، مراقبت و نگهداری می‌شوند.

نهضتی که اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری به راه انداخته است باید با استقبال بیشتری از سوی مردم مواجه شده و به یک فرهنگ در جامعه مبدل شود، تا نگرش درباره قم که از آن به عنوان منبع خطر ریزگردها معرفی می شود، تغییر یابد.

انتهای پیام/2258/خ