خبرگزاری فارس ـ گروه آموزش و پرورش: چند روز پیش معاونت آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش، مصوبهای را به هنرستانها ابلاغ کرد که بر اساس آن 17 رشته مهارتی حذف شده است و در سال تحصیلی جدید مجوز ثبتنام هنرجویان جدید در پایه دهم در رشتههای پرورش درخت و درختچه زینتی، تأسیسات حرارتی و برودتی، تراشکاری و فرزکاری، تعمیر دستگاههای پزشکی، تعمیر سیستم انتقال نیرو و هیدرولیک تراکتور، تکثیر میگو، تولید محتوا و انیمیشن، تولید محتوای الکترونیکی، جوشکاری برق، خدمات فنی خودرو، خیاطی و دوختهای تزئینی، رنگکاری مبلمان چوب، طراحی و توسعه صفحات وب، کاربر امور مالی، مکانیک تراکتور و تیلر، مدیریت و برنامهریزی خانواده و هوانوردی وجود ندارد.
در این دستورالعمل آمده است: ثبتنام در رشتههای مذکور در هنرستانهای بزرگسال دولتی شاخه کاردانش در سال تحصیلی 1400-1399 بلامانع است اما از سال تحصیلی 1401-1400 ثبتنام هنرجو و ارائه رشتههای یاد شده در این مراکز نیز ممنوع خواهد بود و تنها دانشآموزانی که در این رشته تحصیلکردهاند اما موفق به اتمام دوره نشده است امکان ادامه تحصیل در آن رشته رادارند؛ با توجه به اینکه ارائه رشتههای مهارتی در هنرستانهای بزرگسال غیردولتی منوط به ارائه همان رشتههای مهارتی در دوره روزانه آن هنرستان است لذا با توجه به توقف ارائه این رشتههای مهارتی در هنرستانهای روزانه در سال تحصیلی 1400-1399، این هنرستانها شرایط اجرای این رشتهها را از تاریخ مذکور ندارند.
با توجه به اینکه این رشتهها، مورد استقبال دانشآموزان قرار گرفته بودند، این سؤال پیش آمد که دلیل حذف این رشتهها چیست و چرا باید رشتههای پرمخاطب حذف شوند؟ به سراغ سید مصطفی آذرکیش مدیرکل آموزشهای فنیوحرفهای و کاردانش وزارت آموزش و پرورش رفتیم و در خصوص این اتفاق به گفتوگو نشستیم:
* آقای آذرکیش چه اتفاقی برای رشتههای کاردانش افتاده است؟ به نظر میآید این رشتهها پرمخاطب هستند و دلیل حذف آنها اعلام نشده است و نگرانیهای متعددی در سطح جامعه در این خصوص به وجود آمده است؟
بگذارید اول توضیحی درباره کاردانش بدهم تا موضوع به خوبی تبیین شود. اهداف شاخه کاردانش، تربیت نیروی انسانی ماهر و مورد نیاز بازار کار است و در این مسیر تعامل با دستگاههای متولی مهارت به عنوان تأمین کننده محتوای دروس تخصصی رشته و نیازسنجی دنیای کار و اشتغال جامعه صورت میگیرد یعنی کاردانش تربیت نیروی انسانی ماهر و مورد نیاز بازار کار را برعهده دارد و در تعامل با دستگاه متولی مهارت است.
کاردانش، تربیت نیروی انسانی ماهر و مورد نیاز بازار کار را برعهده دارد
در دوره متوسطه دوم، 3 شاخه تحصیلی داریم که اولی شاخه نظری است و این شاخه شامل رشتههای ریاضی، تجربی، انسانی و معارف اسلامی است و دومی نیز شاخه فنی و حرفهای و سومی شاخه کاردانش است. فنی و حرفه ای با ۴۱ رشته فعالیت میکند که محتوا را آموزش و پرورش توسط سازمان پژوهش و برنامهریزی تحصیلی آموزشی تهیه و آماده اجرا میکند البته نیازسنجی را از بازار کار میگیرد و عموما حرفه محور است.
در شاخه کاردانش، تعیین استاندارد آموزش و تأمین کننده محتوای دروس تخصصی و نیازسنجی دنیای کار و اشتغال جامعه، توسط دستگاه متولی مهارت با هماهنگی آموزش و پرورش انجام میشود و از زمان ایجاد آن تاکنون رشتههای متعددی اضافه و کم شده است.
* کاردانش از چه سالی ایجاد شد و چه رشتههایی تغییر کردند؟ مسلما باید رشتههای پرمخاطب حذف نشوند و رشتهها به روزرسانی شوند؟
بله همینطور است. از سال ۷۳ زمانی که کاردانش راهاندازی شد تاکنون ۸ مجموعه رشتهای به کشور معرفی شد. الان در حال طراحی نهایی کردن مجموعه نهم هستیم که مجموعه نهم رشتههای مهارتی شاخه کاردانش است. اما این ۸ مجموعه چگونه ایجاد شد؟ خب یک سری رشتهها حذف شدند و یک سری رشتهها به روز آوری شدند و همچنین یک سری رشتههای جدید هم اضافه شدند.
اکنون هم بیش از ۱۸ رشته جدید متناسب با نیاز بازار کار را تصویب و ایجاد کردیم
پس برای اولین بار و الان نیست و مربوط به این دولت و آن دولت هم نیست بلکه ذات و ماهیت شاخه کاردانش، به روز بودن استاندارد آموزش و انعطاف در آموزش است و اکنون هم بیش از ۱۸ رشته جدید متناسب با نیاز بازار کار را تصویب و ایجاد کردیم.
بگذارید یک مثال بزنم؛ یک زمانی درس تعمیر تلویزیون سیاه و سفید داشتیم اما با آمدن تلویزیون رنگی، السیدی و الایدی، تعمیر تلویزیون سیاه و سفید معنا پیدا نمیکرد و باید رشته جدید میآمد. ببینید شاخه کاردانش رسماً از سال ۷۳ شروع به کار کرد و در این ۲۶ سال، هر ۴ سال مجموعه جدید شروع به کار کرد؛ این ماهیت آموزش کاردانش است که مرتبا بهروز میشود و متناسب با بازار کار رشتهها ایجاد میشود.
* اما رشتههایی که حذف شدند، رشتههای جذاب و پرمخاطبی هستند و به نظر نمیآید دوران آنها تمام شده باشد. مثلا آیا دوره جوشکاری برق تمام شده است؟
منبع تأمین کننده محتوای دروس تخصصی رشته، نیاز دنیای کار و اشتغال جامعه یعنی آمایش منطقه و بازار بومی و محلی در شاخه کاردانش است که با هماهنگی آموزش و پرورش با بازار کار یعنی دستگاه متولی مهارت تعیین میشود؛ در حقیقت او میگوید من نیرو در جوشکاری برق نیاز ندارم بلکه فناوریهای جدید در جوشکاری برق آمده است که رشته جوشکاری لوله و مخزن است و از تجهیزات همان کارگاه استفاده میشود اما نیاز دارد منطبق بر اشتغال و فناوریهای نوین طراحی شود یعنی بازار کار این را می خواهد.
* پس رشته جوشکاری برق تبدیل به رشته جوشکاری لوله و مخزن شده است؟
بله، ما رشته جوشکاری برق را بهروز کردیم و وقتی رشتهای به روز میشود یعنی جدید است؛ هر رشته، کد مشخصی دارد و زمانی که بهروز میشود، کد قبلی حذف و کد جدید جایگزین میشود. این ادبیات تصویب رشته است.
* رشته تولید محتوا و انیمیشن چه تغییری کرده است؟
خب ما تولید محتوا و انیمیشن داشتیم که اکنون به تولید محتوای آموزشی الکترونیکی تغییر کرده است؛ نه اینکه حذف شده بلکه جدید شده است و اکنون که در ایام کرونا هستیم، بیشتر نمود دارد.
* گلایههای زیادی نسبت به رشته تأسیسات حرارتی و برودتی شده است، این رشته چه تغییری کرده است؟
الویت ما متناسبسازی آموزشها با نیاز بازار کار است. اکنون تأسیسات مستقل ساختمانهای مسکونی با استانداردهای به روز شده را جایگزین کردیم ضمن اینکه ۲ رشته دیگر مثل تأسیسات گرمایشی و دیگری تأسیسات سرمایشی را داریم.
باید متناسب بازار کار اقدام کنیم و این نیست که رشته پرطرفدار و دارای بازار کار را حذف کرده باشم
مگر ۸ مجموعه ظرف ۲۶ سال اخیر تحویل ندادیم؟ مدام جابجا، حذف و اضافه میکردیم و اصلا ماهیت کاردانش همین است که توانست در تمام مناطق آموزشی کشور ۱۰۰ درصد پوشش خود را بالا ببرد زیرا به خاطر انعطاف و متناسب بودن آموزش با نیاز بازار است.
اینکه امروز کسی بگوید چرا رشته تلویزیون سیاه و سفید را تغییر دادید که نمی شود. باید متناسب بازار کار اقدام کنیم و این نیست که رشته پرطرفدار و دارای بازار کار را حذف کرده باشم و هنرجو و هنرآموز را بلاتکلیف کنم یا تجهیزات را بلااستفاده کنم.
*رشته تکثیر میگو چه تغییری داشته است؟
رشته تکثیر میگو داشتیم که رشته جدید تکثیر و پرورش میگو است.
* یعنی فقط یک پرورش اضافه شده است؟
ببنید این رشته بهروزآوری شده است و از نظر ما وقتی تکثیر میگو به تکثیر و پرورش میگو تغییر میکند باید تکثیر میگو را حذف کنیم و محتوا را وزارت جهاد و کشاورزی برای ما تعیین میکند.
* درباره رشتههای دیگر هم میگویید، مثلا پرورش درخت و درختچه زینتی چه تغییری کرد؟
رشته پرورش درخت و درختچه زینتی به رشته ایجاد و نگهداری فضای سبز تبدیل شد و اینگونه نیست که حذف شده باشد؛ باز هم تأکید میکنم این حذف شدن، ادبیات تصویب رشته است یعنی وقتی مدیر وارد سامانه میشود نباید کد قبلی را بزند بلکه باید کد جدید را وارد کند.
یا ما رشته مکانیک تراکتور و تیلر داشتیم که وزارت جهاد کشاورزی عنوان کرد این رشته سیستم انتقال نیرو و هیدرولیک را پوشش میدهد و عنوان مکانیک تراکتور و تیلر به مکانیک تراکتور تغییر کرده است.
* رشته مدیریت و برنامهریزی خانواده هم از آن رشتههای پرمخاطب است، آیا این رشته را هم جدید شده است؟
ماجرای این رشته فرق میکند؛ دو دستگاه به ما این رشته را دادند که یکی وزارت ارشاد و دیگری، سازمان فنی و حرفه ای است. سازمان فنی و حرفهای، رشته خود را به روزآوری کرد و ما تصویب کردیم اما وزارت ارشاد گفت که ما بعداً به روزآوری میکنیم.
در نتیجه ما مدیریت و برنامهریزی خانواده وابسته به سازمان فنیوحرفهای را داریم اما کد وزارت ارشاد حذف شد چون خود ارشاد اعلام کرد که بهروزآوری میکنم.
* رشته خدمات فنی خودرو چه تغییراتی داشته است؟
به تعمیر موتور خودرو تغییر نام داده است یعنی بهروز شده و تغییر نام یافته است.
* آیا این تغییرات درباره خیاطی و دوختهای تزئینی هم به این شکل بوده است؟
بلکه دوختهای تزئینی به دوخت های سنتی، تغییر کرده است؛ یکی از اولویتهای ما، حمایت از صنایع دستی و هویت ملی است. در دوختهای سنتی، بوم و آمایش منطقهای را در نظر گرفتیم؛ یک زمان بررسی کردیم که هر استان چه دوختی دارد و میتواند با آن اشتغالش افزایش یابد. این موارد بررسی دقیق شده است و متناسب با بازار کار است. حداقلش میتوانم بگویم در فنیوحرفهای و کاردانش جدید تمام نیازسنجیهایی که بازار کار دارد، لحاظ کردیم.
* هوانوردی از جمله رشتههای پرمخاطب است، این رشته چه تغییراتی را به خود دیده است؟
ببینید هوانوردی حذف شد ولی دو رشته مهمانداری هواپیما و تعمیر و نگهداری موتور هواپیما ایجاد شد یعنی متناسب با شرایط کشور، رشتهها تغییر کردند.
* آیا رشته تعمیر دستگاههای پزشکی هم در بهروزآوری تغییر کرده است؟
ماجرای این رشته متفاوت است؛ هدف در کاردانش تربیت نیروی کار ماهر برای ورود به بازار کار بعد از دیپلم است اما ممکن دستگاه متولی مهارت در یک رشته، تغییراتی ایجاد کند؛ به عنوان مثال درباره تعمیر دستگاههای پزشکی اعلام شد برای اینکه به بازار کار برسد باید با فناوریهای جدید، دورههای بالاتر را بگذراند و مربوط به دورههای بالاتر میشود یعنی یک زمان اقتضائات به گونهای بود که با دیپلم جذب میکرد اما اکنون سطح فراگیر در این رشته فوق دیپلم است.
* رشته طراحی و توسعه وب چه تغییری داشته است؟ آیا حذف شده است یا به روزآوری صورت گرفته است؟
طراحی و توسعه صفحات وب مرتبط با وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بود و به جای آن، توسعه دهنده پایگاههای اینترنتی جایگزین شده است که رشته کاملا جدید و مطابق با فناوری روز آمده است.
* درباره رشته تراشکاری و فرزکاری هم توضیح میدهید؟
تراشکاری و فرزکاری یک رشته بود الان گفتند فرزکاری به صورت جداگانه با محتوای تخصصی ارائه شود و مطابق با نیاز بازار است.
یا رشته رنگکاری مبلمان چوب، تجمیع استاندارد این رشته در رشته بازسازی مبلمان است؛ علم در حال پیشرفت است و هر خبر میدهند میلیون ها شغل حذف و میلیونها شغل در بستر فناوری ایجاد شده است.
* در کاردانش چه تعداد رشته دارید؟
۱۶۰ رشته در کاردانش و ۴۱ رشته در فنی و حرفهای داریم. رشتههای خیلی خوب جدید در راه است. ۳۷ رشته جدید را به روز آوری کردیم در کنار آن، ادامه بهروزآوری و تصویب رشتههای جدید در دستور کار شورای عالی است و امیدواریم به زودی مجموعه جدید آماده شود.
قرار است مجموعه نهم را داشته باشیم؛ در ضمن یک نکته را بگویم همه این 17 رشته اکنون تغییر نکرده است بلکه مثلا مدیریت و برنامهریزی خانواده چندین ماه پیش حذف شد ولی چون برای سامانه ابلاغ میکنیم همه را باید یکجا ابلاغ کنیم.
* عنوان میشود با این حذف رشتهها تعداد زیادی از معلمان و هنرآموزان تخصصی از کار بیکار و به بخشهای غیر مرتبط با تخصصشان فرستاده می شوند. نظر شما چیست؟
اولا در کاردانش هیچکس بیکار نمیشود. رشتهها به روزآوری میشود و دستگاه متولی مهارت و ما، دوره ضمن خدمت برگزار میکنیم؛ ببنید وقتی هنرآموز رشته تعمیر تلویزیون سیاه و سفید، رشتهای تغییر میکند، او هم به روز میشود و تعمیر تلویزیون جدید را میآموزد. کاردانش باید متناسب با فناوری تغییر کند و اینگونه است.
* عنوان میشود با حذف این رشتهها مقادیر قابل توجهی از ابزارها و دستگاههای گرانقیمت از سرمایه ملی خارج و به فروخته میشوند؟
یک اصل داریم و آن هم این است که از تجهیزات به هر میزان که بشود استفاده میکنیم؛ اما یک بار ما را متهم میکنند که تعمیر پیکان را آموزش می دهند، الان سمند را آموزش دهیم بعد میگویند پیکان را چه کار کردید؟
ببنید ما به دنبال ایجاد رشتهها جدید و متناسب بازار کار و آینده هستیم مثلا رشته بیابانزدایی و احیای مراتع را ایجاد کردیم.
* وضعیت هنرستانها را چگونه ارزیابی میکنید؟
ما آنقدر رشتههای جدید داریم که باورتان نمیشود؛ امسال سال هنرستان است؛ ۱۰۰ میلیارد تومان از محل منابع ۲ درصد گاز به حساب استانها رفته است. ۳۸ میلیارد تومان به زودی تخصیص مییابد و ۳۸۸ میلیارد تومان در بودجه است. در این چند سال گذشته، این فعالیتها کم سابقه و شاید بیسابقه بوده است.
انتهای پیام/