گروه سلامت خبرگزاری فارس: در 14 ژوئن سال 2020 سازمان جهانی بهداشت و همه کشورها روز جهانی اهداکننده خون را جشن می‌گیرند. خون سالم برای درمان و نیز اقدامات اورژانس ضروری است. و می‌تواند به زندگی طولانی‌تر و کیفیت بالاتر بیمارانی که از شرایط تهدیدکننده زندگی رنج می‌برند، کمک کرده و از روش‌های پیچیده پزشکی و جراحی پشتیبانی کند.
همچنین انتقال خون برای درمان مجروحان در مواقع اضطراری از جمله بلایای طبیعی، تصادفات درگیری‌های مسلحانه و غیره و مراقبت‌های مادر و کودک نقش حیاتی را ایفا می‌کند. اما دسترسی به خون سالم هنوز برای افراد کمی در دسترس است.
در سطح جهان، 43 درصد اهدای خون در کشورهای با درآمد بالا جمع‌آوری می‌شود؛ در حالی که فقط 16 درصد از جمعیت جهان را در خود جای می‌دهند.
تأمین خون سالم و کافی فقط با اهداکنندگان مستمر و داوطلب بدون چشم‌داشت مادی تضمین می‌شود؛ به همین دلیل است که مجمع جهانی بهداشت در سال 2005 برای تشکر از اهداکنندگان خون و تشویق بیشتر مردم به اهدای داوطلبانه خون، روز خاصی را تعیین کرد.
روز جهانی اهداکننده خون هر ساله در 14 ژوئن برگزار می‌شود. در این روز علاوه بر تشکر از اهداکنندگان خون، افزایش اطلاع‌رسانی در مورد نیاز جهانی به خون سالم و چگونگی مشارکت همه مورد توجه قرار می‌گیرد.
روز جهانی اهداکنندگان خون؛ روز 14 ژوئن (24 خرداد) تولد کارل لنداشتاینر کاشف گروههای خونی به نام روز جهانی اهداکننده خون نامگذاری شده است. از سال 2004 در این روز، با حمایت سازمان‌های بین‌المللی مانند سازمان جهانی بهداشت، فدراسیون بین‌المللی جمعیت‌های صلیب سرخ و هلال احمر، انجمن بین‌المللی انتقال خون و فدراسیون بین‌المللی سازمان‌های اهدای خون هر سال در یک کشور منتخب مراسم جهانی برگزار می‌شود.
همزمان با برگزاری مراسم در کشورها، در مراسم جهانی با حضور نمایندگان کشورها، سازمان‌های بین‌المللی علاوه بر گرامیداشت این روز و تجلیل از اهداکنندگان برجسته، به بررسی چالش‌ها و فعالیت‌های انجام شده پرداخته، سیاست‌ها و اهداف خود را بیان کرده و نمایندگان کشورهای مدعو به تبادل تجربیات خود می‌پردازند.
موضوع کمپین امسال روز جهانی اهداکنندگان خون «خون سالم، نجات بخش زندگی» با شماره «اهدا خون برای جهانی سالم‌تر» است. هدف این است که بر روی نقش یک فرد اهداکننده بر بهبود سلامت دیگران در جامعه تمرکز شود.
اهداکنندگان خون در سراسر جهان برای تضمین دسترسی افراد و جوامع به خون و محصولات خونی سالم و با کیفیت در شرایط عادی و اضطراری، مورد نیاز هستند از طریق این کمپین، از تعداد بیشتری از مردم در سراسر جهان می‌خواهند از طریق اهدای داوطلبانه و مستمر خون به نجات‌دهندگان زندگی تبدیل شوند.
این کمپین همچنین از دولت‌ها، مقامات بهداشتی ملی و خدمات انتقال خون ملی درخواست می‌کند که برای تأمین منابع کافی و ایجاد سیستم‌ها و زیرساخـ‌ها برای افزایش جمع‌آوری خون از اهداکنندگان خون داوطلب و بدون چشم‌داشت. در حال حاضر حدود 270 آنتی‌ژن گروه خونی تایید شده موجود است که اکثر آنها در یکی از 26 سیستم گروه خونی جای می‌گیرند.
برای آشنایی با آخرین وضعیت اهدای خون و ذخائر خونی و مصرفی در کشور با بشیر حاجی بیگی، سخنگوی سازمان انتقال خون کشور به گفت‌وگو نشستیم و مشروح آن در ادامه از نظرتان می‌گذرد.
** به عنوان اولین پرسش درباره فعالیت سازمان انتقال خون ایران و چگونگی اجرای برنامه‌های آن توضیح دهید؟
سازمان انتقال خون ایران طی 4 دهه پس از انقلاب اسلامی ایران و بیش از گذشت 45 سال از زمان تأسیس آن در سال 1353 یعنی 9 مردادماه گام‌های توسعه و بالندگی و رشد را طی کرده است و هر تهدیدی را به فرصتی برای توسعه بدل کرده است؛ به طوری که در طی این سال‌ها توانسته است جایگاه خود را در بین کشورهای منطقه و دنیا و نزد سازمان جهانی بهداشت ارتقا بخشد.
سازمان انتقال خون ایران با تکاپوی بی‌وقفه علمی و فرهنگی توانسته است خون فروشی را که از پیش از تأسیس این سازمان در سال 1353 رواج داشت به اهدای خون جایگزین و سپس به اهدای خون صدرصد داوطلبانه و بدون چشم‌داشت و با اهداف انسان‌دوستانه و ایثارگرانه بدل کند؛ به طوری که در سال 2007 (1386) اهدای خون در کشور به صورت صد در صد داوطلبانه اعلام شد.
به طور معمول خون اهدایی در کشور به طور میانگین به این صورت است که 27درصد مردم گروه خونی A مثبت و 2 درصد A منفی هستند. 22 درصد مردم گروه خونی B مثبت و 2 درصد B منفی هستند،7 درصد مردم گروه خونی AB مثبت و یک درصد AB منفی هستند؛ همچنین 34درصد مردم گروه خونی O مثبت و 4 درصد O منفی بوده‌اند.
**بیشترین گروه خونی در کشور مربوط به چه استانهایی است؟
بیشترین میزان گروه خونی +A مثبت در کشور مربوط به استانهای آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، اردبیل و ایلام است. بیشترین میزان گروه خونی - A منفی در کشور مربوط به استانهای آذربایجان شرقی، اردبیل و زنجان و بیشترین میزان گروه خونی +B مثت در کشور مربوط به استانهای یزد، خراسان جنوبی و کرمان است.
همچنین بیشترین میزان گروه خونی -B منفی در کشور مربوط به استانهای یزد، خراسان جنوبی و خراسان رضوی است.بیشترین میزان گروه خونی AB مثبت در کشور مربوط به استانهای خراسان جنوبی، خراسان رضوی، یزد و زنجان و بیشترین میزان گروه خونی AB منفی در کشور مربوط به استانهای خراسان رضوی، اردبیل، یزد و سمنان است.
بیشترین میزان گروه خونی +O مثبت در کشور مربوط به استانهای بوشهر، کهگیلویه و بویراحمد و هرمزگان، بیشترین میزان گروه خونی -O منفی در کشور مربوط به استانهای ایلام، خراسان جنوبی و یزد است.
شاخص 60 درصدی اهدای خون مستمر در کشور
**درباره میزان استقبال مردم برای اهدای خون و اینکه به چه میزان فرهنگ اهدای خون در جامعه نهادینه شده است، توضیح دهید.
در حال حاضر با ارتقای سطح آگاهی عمومی مردم و فرهنگ‌سازی در زمینه‌های خون داوطلبانه و شناساندن اهمیت رفتارهای پرخطر به جامعه و تلاشی در جهت ارتقای رضایت‌مندی اهداکنندگان اکنون جامعه اهداکنندگان خون در حال تبدیل به جامعه اهداکنندگان آگاه و مستمر است و شاخص اهدای مستمر خون در سال 98 نزدیک به 60 درصد رسید.
شاخص اهدای خون مستمر به عنوان یکی از شاخص‌های ارتقای مراکز انتقال خون در دنیا شناخته می‌شود. این شاخص در بعضی از استانهای کشور ما نظیر استان سمنان به 80درصد می‌رسد.
امروز با نهادینه شدن فرهنگ اهدای خون و آگاهی‌بخشی به جامعه خصوصاً اهداکنندگان خون سازمان انتقال خون ایران توانسته است اهدای خون هیجانی را به سمت اهدای خون آگاهانه و مسئولانه به جهت افزایش ضریب امنیت خون سوق دهد.
راه‌اندازی مراکز جامع اهدای خون برای به دست آوردن خون و فرآوردههای آن نظیر پلاکت و پلاسما به طور مستقیم از اهداکنندگان و تکریم مناسب در شأن اهداکنندگان خون در تمامی استانهای کشور از دستاوردهای مهم این سازمان است؛ به طوری که در تمامی استانهای کشور می‌توان پلاکت را به صورت پلاکت فرزیی از اهداکنندگان تهیه کرد.
ایران در حال حاضر از نظر شیوع پایین عفونت‌ها در میان اهداکنندگان خون در کشورهای منطقه مدیترانه شرقی رتبه نخست را دارد
در حال حاضر پس از گذشت 45 سال از زمان تأسیس سازمان انتقال خون ایران در 9 مرداد 1353 روز به روز این سازمان در تأمین خون و فرآوردههای آن برای بیماران به خصوص بیماران خاص کیفیت محصولات را افزایش داده است.
**شما به تلاش سازمان انتقال خون در جهت ارتقا کیفی محصولات خونی اشاره کردید، لطفا به مصادیق این ارتقای کیفی اشاره کنید.
جهت شناسایی عوامل عفونی مثل هپاتیت B و هپاتیت C و HIV و استفاده از خون اشعه دیو و گلبول قرمز شسته شده و استفاده از کیسه‌های کم کلوسیت برای بیماران خاص که توان استفاده از خون کامل را ندارند؛ از جمله دستاوردهای سازمان انتقال خون ایران است.
**وضعیت خون اهدایی در کشور در مقایسه با کشورهای دیگر چگونه است؟
در حال حاضر سلامت خونهای اهدایی در کشور با انجام شیوه‌ها غربالگری اهداکنندگان بار اولی و اجرایی طرح واکسیانیون اهداکنندگان مستمر علیه ویروس هپاتیت B و افزایش کیفیت تست‌های غربالگری و شیوه‌های نوین آزمایشگاهی، به ریسک صفر اهدای خون نزدیک شده است و هم اکنون طبق گزارش سازمان جهانی بهداشت سلامت خون ایران همپای کشورهای اروپایی و بالاتر از آمریکا است.
اکنون با گذشت 45 سال از تأسیس سازمان انتقال خون ایران در سال 1353 میزان خون اهدایی تا پایان اردیبهشت‌های 1399 از مرز 52 میلیون واحد گذشت. ایران در حال حاضر از نظر شیوع پایین عفونت‌ها در میان اهداکنندگان خون در کشورهای منطقه مدیترانه شرقی (EmRo) رتبه نخست را دارد.
ایران به همراه تونس در کشور منطقه هستند که به تولید داروهای مشتق از پلاسما می‌پردازند.
آمار اهدای خون در بد تأسیس سازمان انتقال خون ایران در سال 1353، 12 هزار و سیصد و پنجاه و چهار واحد خون بود؛ در حالی که این آمار در پایان سال 1398 به 2 میلیون و چهارصد و شش واحد افزایش یافته است.
**سازمان انتقال خون ایران در سطح جهانی چه همکاری هایی با سازمان جهانی بهداشت دارد؟
به رسمیت شناخته شدن ایران به عنوان مرکز همکار سازمان جهانی بهداشت در زمینه آموزش و پژوهش سلامت خون در منطقه مدیترانه شرقی در سال 1392 و تأیید دوباره در سال 1396 و تمدید آن برای یک دوره 4 ساله دیگر پس از بازرسی سازمان انتقال خون توسط بازرسان سازمان جهانی بهداشت از موفقیت‌های بزرگ سازمان انتقال خون ایران محسوب می‌شود. در حال حاضر ایران همکار در تدوین برنامه راهبردی انتقال خون کشورهای منطقه مدیترانه شرقی سازمان جهانی بهداشت است.
**وضعیت اهدای خون در ایران در منطقه مدیترانه شرقی چگونه است؟
در حال حاضر بیشترین میزان اهدای خون در منطقه مدیترانه شرقی در ایران صورت می‌گیرد؛ به طوری که از 9.9 میلیون واحد خون اهدایی در این منطقه بیش از 2 میلیون اهدای خون در کشور ما انجام می‌شود.
بیش از 85 درصد از خونهای کامل اهدایی در سطح جهان تبدیل به فرآوردههای خونی می‌شوند؛ در حالی که متوسط این نرخ در کشورهای عضو منطقه مدیترانه شرقی 65 درصد است. ایران با تبدیل بیش از 97 درصد خونهای اهدایی مردم به فرآوردههای خونی در رده کشورهای با درآمد بالا قرار دارد.
ایران اولین کشور اهدای خون داوطلبانه در منطقه
**شاخص اهدای خون و جایگاه ایران در سلامت خون در جهان چگونه است؟
شاخص اهدای خون نسبت به 1000 نفر جمعیت در کشور ما 25 در هزار است؛ در صورتی که در کشورهای عضو مدیترانه شرقی 14.9 است. در حالی که اکنون هنوز 70 کشور جهانی به اهدای خون جایگزین و پولی وابسته‌اند؛ ایران از سال 2007 (1386) به اهدای خون صددرصد داوطلبانه دست یافته است که اولین کشور در منطقه بوده است.
ایران رتبه نخست در سلامت خون را در مدیترانه شرقی یعنی 23 کشور داراست؛ همچنین در دنیا 85 درصد خون به فراورده های خونی تبدیل می‌شود؛ در حالی که در ایران 97 درصد خون به فرآورده های خونی تبدیل می‌شود.
**آیا کیفیت فرآوردههای خونی برای بیماران در همه نقاط کشور برابر است؟
امروز با گسترش فعالیت شبکه ملی خون رسانی کشور توزیع عادلانه خون سالم و فرآوردههای آن در کشور دستاوردهای بزرگ است؛ به نحوی که نیاز مبرم به تأمین خون در هر جای کشور به آسانی قابل انجام است. امروز عدالت در کیفیت و کمیت تأمین خون و فرآوردههای آن را شاهد هستیم؛ به نحوی که در کیفیت خونهای اهدایی در تهران هیچ تفاوتی با دور افتاده‌ترین نقاط کشور ندارد.
بیش از 90 درصد مردم ایران گروه خونی مثبت دارند
**در ایران کدام گروه خونی بیشترین گروه خونی رایج در بین مردم است؟
توزیع گروههای خونی اصلی RH و ABO در مناطق مختلف جغرافیایی و با توجه به تفاوت‌های قومی و نژادی در کشور متفاوت است. بررسی فراوان گروههای خونی اصلی در مناطق مختلف جغرافیایی ایران در بین جمعیت اهداکنندگان خون نشان می‌دهد بیش از 90 درصد مردم کشور ما دارای گروه خونی مثبت و کمتر از 10 درصد مردم دارای گروه خونی منفی هستند.
**چه عواملی باعث تغییرات در شیوع گروه های خونی می‌شود و گروه خونی هر فرد بر روی چه نیازهای بدنی ما تأثیر گذار است؟
مهاجرت و ازدواج‌های بین نژادها و قومیت‌های مختلف عواملی هستند که شیوع گروههای خونی را در طول زمان دستخوش تغییرات می‌کنند و موجب بروز تغییرات در شیوع گروههای خونی حتی در یک کشور نیز می‌شوند.
نتایج تحقیقات پژوهشگران مشخص کرده که نیاز ما به مواد غذایی مشخص و نیز تنوع فعالیت‌های فیزیکی به نوع گروه خونی ما بستگی دارد و تمام این موارد به صورت رمز در ژن‌های ما ثبت شده است و برای طراحی یک رژیم غذایی مناسب می‌توان از گروههای خونی استفاده کرد.
**درباره میزان مصرف و نیاز خون در استانهای مختلف توضیح دهید و اینکه کدام استانها نیاز به خون بیشتری دارند؟
در تهران با 170 بیمارستان و در کلانشهرهایی مانند مازندران، فارس، خراسان رضوی و تبریز مصرف خون بیشتر است. همچنین در مناطقی که بیماران خاص هستند؛ مانند گیلان و مازندران، هرمزگان و بوشهر نیز نیاز به خون بیشتری وجود دارد.
** کدام استانها بالاترین میزان اهدای خون را دارند؟
استانهای تهران، فارس و خراسان بیشترین اهدای خون را دارند.
** کدام استان پرمصرف ترین خون و فرآورده های آن را در کشور داراست؟
تهران پرمصرف ترین استان کشور از نظر خون است.همچنین 25 درصد خون اهدایی در استان تهران اهدا می‌شود و استانهای فارس و خراسان بیشترین اهدای خون را در کشور دارا هستند.
** وضعیت مصرف پلاکت خون در کشور با توجه به وجود بیماری‌های خاص چگونه است؟
با توجه به گسترش مراکز آنکلوژی در کشور مصرف پلاکت زیاد شده است، اما اکنون ما در 31 استان کشور دستگاه‌های پلاکت فریز داریم و افراد اهدا کننده خون می‌تواند هنگام اهدای خون خود پلاکت نیز اهدا کنند.
** آیا اکنون ما در کشور با توجه به شیوع کرونا و کاهش میزان مراجعه مردم با کمبود یا بحران خون مواجه هستیم؟
خوشبختانه ذخائر خون کشور مطلوب است و ما هیچ وقت وارد بحران خون نشده‌ایم، اما از مردم تقاضا داریم اهدای خون را مانند همیشه داشته باشند.
انتهای پیام/
افشای کامل
روایتگری موثر
زیستگاه رسانه
قصه های کرونا
کد اقناع
کیفیت حکومت
