خبرگزاری فارس - بندرعباس؛ مهدی خسروی: سالروز شهادت امام جعفر صادق (ع) فرصت بی‌نظیری است تا ابعاد شخصیتی و فکری آن امام بزرگوار بیش از گذشته بیان و از سویی دیگر، مصادیقی از حیات طیبه امامان در زندگی فردی و اجتماعی را مورد بازکاوی قرار دهیم. بخش‌هایی که با شرایط امروز جامعه ما در ارتباطی عینی است و می‌توان با الگوبرداری از رفتار ائمه اطهار بخصوص امام صادق (ع) که فرصت تبیین و تشریح بیشتری نسبت به دیگر امامان عزیز داشته‌اند، راه بکارگیری دین در امورات عمومی و خصوصی را یافت و به سعادت رسید.
در همین زمینه با حجت‌الاسلام علی‌اکبر میرزایی استاد حوزه و دانشگاه و مولف ده‌ها کتاب مختلف دینی و فرهنگی به گفت‌وگو نشستیم. او با اشراف به کتب مختلف معتبر تاریخی بخصوص تاریخ اسلام و زندگی ائمه اطهار، در این گفت‌وگوی رسانه‌ای به بیان بخش‌هایی از روش و سیره امام صادق (ع) پرداخته که ناظر بر اصول حکومت‌داری اسلامی و ایستادگی آن امام بزرگوار در برابر انحرافات فکری زمانه خویش بود و راه‌هایی را به شاگردان مکتب خویش آموخت که امروزه نیز می‌تواند معیاری برای یافتن راه حق و حقیقت در دنیای غبارآلود امروز باشد.
فارس: به عنوان اولین پرسش، چرا امام صادق (ع) در حوزه تربیت شاگردانی اثرگذار در مکتب خود در میان امامان دیگر شیعیان جایگاه ویژه‌ای دارد؟
در ابتدا باید عرض کنم که در میان امامان عزیز ما هر کدام فرصت و شرایط خاص دوران حیات خویش را داشتند. مهم آن است که ما در باب شخصیت‌شناسی این امامان بزرگوارمان بتوانیم توشه‌های ارزشمندی از حیات آنان برای زندگی امروز خودمان بیابیم و بر اساس آنها عمل و رفتار کنیم. هر کدام از امامان ما با توجه به شرایط زمانی خاص خودش، تکالیفی که خدای متعال بر دوش آنها نهاده است را به انجام رسانده‌اند. مثلا آنچه که امام حسین (ع) در دشت کربلا با نثار خون پاک خودشان و خانواده و یاران‌شان انجام دادند یک تکلیف الهی بود که تاریخ ساز شد. این تکلیف در حیات مطهر امام علی (ع)، امام حسن (ع)، امام سجاد(ع) و دیگر امامان از جمله امام صادق (ع) شکل دیگری داشته است اما همه امامان ما با همان روحیه و همیتی که امام حسین (ع) در راه خدا جانش را نثار کرد، رسالت خود را ایفا کردند اما در هر دوره شکل و شیوه متفاوت خود را داشته است.
امام صادق (ع) در دوره‌ای از تاریخ به امامت رسیدند که دوران تغییر حاکمیت زمان از بنی امیه به بنی عباس بود و لذا امام با هوشیاری و خرد ویژه‌ای راه ویژه‌ای را برگزیدند و آن بیان دقیق انحرافات حکومت بنی امیه بود و در این راه توانستند اصلاحات بزرگی را در مسیر دورساختن جامعه از انحرافات رقم بزنند. حقیقت حرکت امام صادق (ع) آن بود که ایشان در قالب نقد حکومت بنی‌امیه، مفاهیم اصیل حکومت‌داری اسلامی را نیز تشریح می‌کردند که اکنون به عنوان اسنادی حقیقی در پیش روی ما است. علاوه بر این امام صادق تکلیف خودشان در تربیت شاگردانی متعهد در راه اسلام به خوبی ایفا کردند. چهره‌های شاخصی نظیر زراره، محمد بن مسلم، مومن طاق و ... از جمله شاگردان آن امام عزیز هستند که در راه گسترش فرهنگ ناب اسلام و انتشار آن در جهان گام‌های بلندی برداشتند. امام صادق (ع) در طول دوران حیات 65 ساله‌شان بیش از 4هزار شاگرد تربیت کردند.
فارس: یکی از اصلی‌ترین مباحث در مورد حیات امام صادق (ع) آن است که ایشان اصلی‌ترین تکلیف خودشان را «ترویج علوم حقی اسلام » قرار داده بودند. با توجه به این که این رسالت بر دوش تمامی امامان ما نیز قرار داشته، تمایز میان دوران حیات امام صادق (ع) و روش ایشان با دیگر امامان عزیز ما چیست؟
امام صادق (ع) را شیخ الائمه می‌نامند. چون ایشان بیش از 65 سال عمر با برکت‌شان بود و دوران حیات‌شان در زمان حکومت بنی امیه و بنی‌عباس قرار گرفت و بنی‌امیه در آن دوران واقعا تمامی شئونات جامعه اسلامی را به انحراف کشانیده بود. از توحید و معاد گرفته تا نبوت. این شرایط موجب شد تا امام صادق در دوران گذار حاکمیت از بنی امیه به بنی عباس این فرصت را بیابند تا بتوانند انحرافات در جامعه اسلامی را به درستی و با دقت تبیین و تشریح کنند. ذات تفکر و اندیشه ایشان متمرکز بر ارائه شیوه و الگویی ارزنده و منطبق بر اسلام در حکومت‌داری بود. روش هر کدام از امامان ما منطبق بر شرایط زمانه است اما ذات این این روش‌های منطبق بر مفاهیم و ارزش‌های الهی و اسلامی است.
فارس: کدام بخش از حیات امام صادق (ع) را می‌توان یافت که با شرایط امروزه جامعه ما و وضعیت کنونی جهان اسلام به صورت عینی قال قیاس باشد؟
اگر بخواهیم شاکله‌های شخصیتی امام صادق (ع) را با جامعه امروز گره بزنیم، می‌توانیم در شاخص‌ترین وجه آن از توجه به معنویت در اندیشه و سیره آن امام عزیز و از توجه خاص ایشان به ضرورت برطرف کردن فقر از جامعه اسلامی اشاره کنیم. به طوری که در روایات داریم که ایشان حتی نسبت به فقر غیرمسلمانان نیز دغدغه و بر رفع آن جدیت و همیت داشته‌اند. همچنین نخبه پروری در اندیشه امام صادق (ع) جایگاه ویژه‌ای داشته است. این که این همه جدیت در مکتب سازی و پرورش شاگردانی توانا و عالم وجود داشته باشد به معنای تحقق یک رسالت الهی است.
شما ببینید اگر بخواهیم جامعه امروز را از گزند گرفتاری‌هایی که بدان مبتلا شده رهایی بخشیم. سه فراز مهم از حیات امام صادق (ع) برای آن می‌توان برشمرد. یکی این که ما با تقویت معنویت در جامعه می‌توانیم راه را بر فساد ببندیم. بسیاری از گرفتاری‌های ما این است که معنویت در جامعه ما از بین رفته است. افراد اگر خود را در چارچوب‌های دینی و عقیدنی بدانند، کمتر فساد می‌کنند.
یکی دیگر از فرازهای حیات امام صادق (ع) این بود ایشان نسبت به فقر در جامعه بسیار حساس بوده‌اند. ما هم در جامعه‌مان نسبت به فقر مردم مسؤولیم. فقر دروازه ورود به بسیاری از گمراهی‌ها است. همت هرچه بیشتر حاکمیت در این زمینه می‌تواند در سلامت زندگی مردم اثر مستقیم داشته باشد.
یکی دیگر از فرازهای حیات ایشان، نگاه خاص به موضوع پرورش شاگردانی متعهد بود. در عمق وجود امام صادق، نخبه‌پروری موج می‌زند. ایشان باور داشتند که باید برای آینده جهان اسلام، نیروهایی توانمند، متعهد، باورمند به اسلام و اندیشه‌های الهی تربیت کرد. همین نگاه ایشان نیز موجب شده بود تا روزانه ساعت‌ها زمان برای پرورش شاگردانی در سطح عمومی و اختصاصی قرار دهند.
در مکتب عمومی ایشان که روزانه در مسجد رسول الله در مدینه برپا بوده است، صدها نفر از مسلمانان با گرایش‌های مختلف و حتی غیرمسلمانان نیز حضور می‌یافتند و این کلاس‌ها عمدتا با محوریت بیان معارف الهی و دفاع از حق و حقیقت و دفاع از ضروریات دین بوده است تا انحرافات عمومی را از جامعه بزدایند و از سوی دیگر در کلاس‌هایی ویژه نیز شاگردانی متخصص به دین خدا و معارف روز پرورش می‌دانند که سفیران اسلام در دیگر بلاد و در میان دیگر مسلمانان باشند.
فارس: یکی از اصلی‌ترین محورهای فکری امام صادق (ع) مبارزه با انحرافات بوده است. به نظر می‌رسد این بخش از فرازهای حیات امام صادق (ع) نیز با شرایط امروز جهان ما در ارتباط است. درس‌هایی که آن امام بزرگوار در این زمینه داشته‌اند، در شرایط زندگی امروز نیز قابل بهره‌برداری است...
بله. امام صادق یکی از کارویژه‌های حیات‌شان مبارزه با انحرافات بوده است. امام صادق (ع) انحرافات دوران بنی‌امیه را برملا می‌کردند و در این راه توانستند کمک بسیار بزرگی به اصلاح جامعه کنند. ما نیز امروز موظفیم بر اساس آموزه‌های دینی‌مان در برابر انحرافات بایستیم. رهبر معظم انقلاب اسلامی فرمودند که دست‌هایی در کار است که دوران ظلمت رضاشاه و شاه را تطهیر کنند و جلوه دیگری از آنان را برای نسل امروز که آن دوران را ندیده، ارائه و عرضه کنند. یکی از مهم‌ترین وظایف ما در جامعه امروز آن است که در برابر این انحرافات که با هدف مقابله با انقلاب اسلامی صورت می‌گیرد بایستیم. دشمن می‌خواهد که داشته امروزمان را بی‌بها بدانیم و به حال گذشته تلخی که رژیم پهلوی با دیکتاتوری محض و نوکری بیگانه برای ملت ایران رقم زده بود، غبطه بخوریم.
وارونه جلوه دادن واقعیات امروز و به انحراف کشانیدن فکر مردم از داشته‌هایشان یکی از دستورکارهای دشمنان ما است. درهم ساختن مشکلات و ارائه تصاویری مخدوش از جامعه ما و ناکارآمد جلوه دادن نظام از جمله انحرافاتی است که نظام سیاسی و رسانه‌ای دشمن در کنار تحریم‌های اقتصادی برای شکست ملت ایران به کار گرفته است.
فارس: در مورد شاخص مهمی نظیر پرورش نیروی انسانی در مکتب امام صادق (ع) که از آن به نخبه‌پروری یاد کردید، چه وجوه مرتبط با شرایط امروز جامعه ما وجود دارد که می‌توانیم از آن درس بگیریم؟
امام صادق (ع) در مکتب نورانی‌شان سعی فراوانی داشتند که مفاهیم ارزشمند اسلامی را به شاگردان خود بیاموزند تا این دانش و معرفت سرشار ایشان به نسل‌های بعدی و به دیگر ملت‌های مسلمان جهان نیز منتقل شود. این نگاه ایشان امروز پیش روی ماست. هر جامعه‌ای که بدنبال سعادت و پیشرفت است باید نخبه‌پروری در هر رشته و عرصه‌ای را در اولویت بداند. اگر مسؤولان جامعه ما به این تفکر به عنوان وظیفه‌ای دینی و شرعی بنگرند، خود را موظف می‌دانند که برای آینده مجموعه خود، نیروی انسانی آگاهی پرورش دهند که بتواند مدیریت خرد و کلان آینده را در دست بگیرد.
یا وقتی از موضوع توجه به معنویت در سیره امامان سخن می‌گوییم، مصداق عینی آن را می‌توانیم در افرادی جست‌وجو کنیم که با وجود زمینه برای فساد، هرگز به سمت فساد گام برنداشته‌اند و به خدا و وعده‌های الهی پای‌بند مانده‌اند. اگر معنویت در جامعه‌ای تقویت شود، حتما اختلاس و احتکار و گرانفروشی و فساد اقتصادی و اخلاق در آن کمتر خواهد شد. بواقع معنویت سرعت‌گیر رفتارهای غیراخلاق انسان است.
فارس: از فقر به عنوان دورازه ورود بسیار از گرفتاری‌ها به جامعه یاد کردید. به نظر شما در شرایط کنونی که جامعه ما با مشکلات اقتصادی دست و پنجه نرم می‌کند و گسترش ویروس کرونا نیز موجب تشدید این وضعیت شده، چه مسیری از منظر معارف اسلامی در پیش روی ما است که هم اخلاقی عمل کنیم و هم بتوانیم بر این مشکلات غلبه کنیم؟
مهم‌ترین مسأله در این زمینه در شرایط خاص کنونی، کنار هم ماندن مردم است. اکنون به واسطه بروز یک بیماری جهانی، متأسفانه اقتصاد کشورهای مختلف، کم و بیش با این گرفتاری مواجه هستند. در این ایام باید به یکدیگر رحم کنیم و در کنار هم باقی بمانیم و با کمک هرچند کوچک به یکدیگر، راهی برای عبور از این شرایط بیابیم. اگر بخواهیم همه به هم فشار را منتقل و از طریق یکدیگر این گرانی‌ها و مشکلات اقتصادی را جبران کنیم، بدون شک شکست می‌‌خوریم اما معارف اسلامی ما و آموزه‌های دینی ما به ما می‌گوید که در این شرایط باید به هم کمک کنیم. صاحب خانه‌ها به مستأجران کمک کنند. طلبکاران به بدهکاران فرصت بدهند. اگر به هم رحم کنیم بدون شک مدد الهی به کمک‌مان خواهد آمد. این‌ها شعائر دینی ماست که می‌تواند در این روزهای سخت به کمک ما بیاید.
مسؤولان نیز وظیفه دارند تا هر اقدامی که به اقتصاد ملت ما آسیب می‌زند و فشار را بر آنها بیشتر می‌کند، پرهیز کنند. گشودن گره‌ها و گرفتن تصمیمات کارشناسی و دقیق و پرهیز از نگاه‌های سلیقه‌ای گاهی به اندازه هزاران میلیارد تومان اعتبار در زندگی مردم اثر دارد. مسؤولان با صداقت و انصاف با مردم رفتار کنند و با پرهیز از زندگی تجملاتی، خودشان را در کنار مردم قرار دهند. این‌ها راه‌هایی است که ما از بزرگان دین‌مان و از امامان و رسول خدا آموخته‌ایم و باید بکار ببنیدیم.
انتهای پیام/88055/و
افشای کامل
روایتگری موثر
زیستگاه رسانه
قصه های کرونا
کد اقناع
کیفیت حکومت
