خبرگزاری فارس کرمان، محبوبه سعیدی؛ قالی دستباف کرمان از قدمت دیرینهای برخوردار است و مشتریهای خاص خودش را در داخل و خارج از کشور داشته و دارد، طبق گفته بسیاری، بافت قالی در کرمان به ۵۰۰ سال پیش برمیگردد.
یکی از دلایل آوازه و شهرت قالی کرمان رنگآمیزی و طراحی آن است و طرح و رنگ قالی کرمان یکی از نفیسترین، زیباترین و خوشسبکترین بافتههای جهان به شمار میآید، بهطوری که کمتر میتوان دو قالی از نظر رنگ و نقشه شبیه به هم پیدا کرد.
در گذشته ضربالمثلهای زیادی در زمینه قالی دستباف کرمان وجود داشت، چند سالیست قالی دستباف کرمان به دلیل استفاده از مواد اولیه بیکیفیت آن جایگاه واقعی خود را در بازارهای داخلی و جهانی از دست داده است اما زیبایی خود را همچنان دارد.
به سراغ تعدادی از تولیدکنندگان قالی دستباف کرمان رفتیم تا در شرایط کنونی به آخرین وضعیت این هنر دست مردان و زنان کرمان زمین را و مشکلاتی که با آن دست و پنجه نرم میکنند.
قالی کرمان نیاز به تبلیغات ندارد/همیشه ضربالمثل خاص و عام بوده است
فخری اللهتوکلی تولیدکننده و صادرکننده قالی دستباف کرمان با بیان اینکه جایگاه قالی کرمان امروز از نظر تولید بد نیست و قالیهای زیبایی در راور در حال تولید است، اظهار داشت: مردم دنیا همیشه از قالی بهعنوان یک کالای لوکس، کالای سرمایهای، تزئینات خانه و ... استفاده کرده و میکنند.
وی عنوان کرد: امروز دیگر مثل گذشته به قالی دستباف بهعنوان یک کالای سرمایهای نگاه نمیشود، بلکه امروز بهعنوان یک کالای مصرفی به حساب میآید.
تولیدکننده فرش دستباف در استان کرمان میگوید: قالی کرمان نیاز به تبلیغات ندارد زیرا همیشه ضربالمثل خاص و عام بوده است.
الله توکلی در پاسخ به این سوال که یک مدت گفته میشود قالی کرمان گره ندارد و از کیفیت گذشته برخوردار نیست، تاکید کرد: یک مدت بحثی بود قالی کرمان بیگرهبافی است اما این ادعا اشتباه بود زیرا،خود کرمانیها ثابت کردند که دو تکنیک بافت به نام کمان بالا و کمان شیت داریم که خود کمان شیت گرهها را فیکس میکند و بیگره نیستند.
وی افزود: یک مدتی ما از مواد اولیه خوبی برای بافت قالی استفاده نمیکردیم و تولیدکنندگان اصلی مواد اولیه به دلیل کهولت سن دیگر کار نکردند و به همین دلیل قالی کرمان مدتی دچار افت شد اما اکنون نسل جدید و جوانان وارد این کار شدند و اکنون در سطح استان بهترین قالیهای دستباف تولید میشود.
مسئول سابق کمیسیون فرش اتاق بازرگانی استان کرمان تصریح کرد: مواد اولیه قالی کرمان اکنون از کیفیت بسیار خوبی برخوردار است و کارگاههای رنگرزی گیاهی در سطح کرمان راهاندازی شده است.
الله توکلی بیان کرد: یک مدت حضور ما در نمایشگاههای قالی دستبافت در سطح کشور و جهانی کمتر شده بود و ما در یکی، دو سال گذشته حضور پررنگی در نمایشگاههای داخلی و خارجی داریم.
وی با اشاره به اینکه تنها در سطح استان کرمان دو، تا سه نفر هستند که کار صادرات قالی کرمان را انجام میدهند، گفت: جای سوال دارد که در استانی که گفته میشود ۱۵ هزار بافنده وجود دارد چرا ۵ نفر صادرکننده وجود ندارد.
الله توکلی بیان داشت: یکی از دلایل این مسئله این است که هزینهها خیلی زیاد است که بتوانیم خودمان مستقیم وارد بازار صادرات شویم زیرا تولیدکننده تمام سرمایه خود را در تولید سرمایهگذاری کرده و باید یک بخشی وجود داشته باشد که او را حمایت کند تا به بازار دنیا قالی کرمان و ایران را عرضه کند و اکنون بنده قالیهای خودم را به واسطه میفروشم و به تهران برده شد و از آنجا صادر میشود.
وی با بیان اینکه قالی دستباف کرمان و حتی گلیم سیرجان توسط تجار تهرانی جمعآوری و از تهران به دیگر نقاط دنیا صادر میشود، گفت: طرحهای قالی کرمان براساس سلیقه مشتری نوآوری شده است.
الله توکلی افزود: بنده در چندسال اخیر به دلیل درگیری کارهای اجرایی، فرهنگی و اجتماعی داشتم که بخشی از آن در مورد قالی بوده و توانستیم قالی گلسرخ اسفندقه جیرفت را ثبت ملی کنیم، نتوانستم در زمینه صادرات فعالیت داشته باشم اما در گذشته صادرات به چین، سنگاپور، مالزی، آلمان و امارات داشتهام.
وی در پاسخ به این سوال که آیا کشورهایی مانند چین، افغانستان، هند، پاکستان، ترکیه و ...توانستند جایگاه قالی ایران و کرمان را در جهان بگیرند، بیان کرد: کشورهای چین، هند، پاکستان، افغانستان و ... تنها توانستند در بعد فروش قالی در بازارهای جهانی چند سالی زبانزد شوند اما در زمینه کیفیت و رنگآمیزی هیچ کدام از این کشورها نتوانستند اصالت قالی کرمان و ایران را حفظ کنند.
دولت صادرکننده فرش را حمایت کند
تولیدکننده کرمان عنوان کرد: دلیل دیگر که این کشورها توانستند تا حدودی بازار قالی را در دست خود بگیرند، حضور کمرنگ ما در نمایشگاههای بینالمللی است.
الله توکلی افزود: تولیدکنندگان قالی جهان در طول سال برنامهریزی میکنند که در نمایشگاه دموتکس آلمان که بزرگترین نمایشگاه قالی دنیا است و در دیماه هر سال برگزار میشود، شرکت کنند و یک روز این نمایشگاه اختصاص به انتخاب بهترین قالیهای دنیا دارد که ایران همیشه در این زمینه رتبه اول را کسب کرده است.
وی تاکید کرد: در این نمایشگاه من با افرادی که از سایر کشورها حضور داشتند صحبت میکردم میگفتند دولتهایشان به آنها برای حضور در ایننمایشگاه کمک میکند.
تولیدکننده قالی دستباف عنوان کرد: دولت باید از تولیدکننده حمایت کند زیرا امروز ما با دلار ۱۸ یا ۲۰ هزار تومان نمیتوانیم در نمایشگاههای بینالمللی شرکت و غرفه اجاره کنیم و قالی خود را به نمایش و عرضه بگذاریم.
اللهتوکلی ابراز داشت: دولت یک برنامهریزی بلندمدتی در نظر بگیرد و از تولیدکنندگانی که توانمند در زمینه تولید قالی هستتند حمایت کند.
وی گفت: ویروس کرونا یک فرصت خوبی را به وجود آورد، زیرا افرادی که چندین سال دیگر بافت قالی را کنار گذاشته بودند، دوباره قالیبافی را شروع کردند که امیداوریم زمانی که ویروس کرونا ریشهکن شد دوباره بازارهای قالی از رونق خوبی برخوردار شوند زیرا انسان به امید زنده است.
اللهتوکلی با بیان اینکه هزینههای ما در بافت قالی افزایش یافته و نخ که جزء مواد اولیه قالی محسوب میشود قبلا بین ۴۰ تا ۴۵ هزار تومان خریداری میکردیم، ادامه داد: اما اکنون همین نخ را باید ۷۵ هزار تومان در بازار کرمان خریداری کنیم که فشار اقتصادی به تولیدکننده وارد میشود اگر حمایت نشویم ممکن است تا یک جایی دوام بیاوریم و اگر نتوانستیم، مجبور نیستیم خودمان را مقروض کنیم و این کار را کنار میگذارم.
وی گفت: دولت باید از تولید پشتیبانی کند و وامهای با بهره پایین و مهلتدار برای تولید قالی در نظر بگیرد تا بتوانیم در این بازار دوام بیاوریم.
اللهتوکلی خاطرنشان کرد: با توجه به اینکه که نیروی خوبی در استان در زمینه بافت قالی وجود دارد، اگر کارفرمایان حمایت شوند دوباره تولید افزایش پیدا میکند و بازارها بعد از کرونا رونق میگیرند.
توسعه بافت گلیم و منسوخشدن بافت قالی در بین عشایر
حمید محمودی از تولیدکنندگان و فروشندگان قالیهای دستباف عشایری مانند قالی افشاری و گلسرخ جیرفت در گفتوگو با خبرنگار فارس اظهار داشت: فرش عشایری اکنون از آن حالت سنتی که بافته میشود، کامل تغییر کرده است.
وی افزود: در گذشته، قالی در بین عشایر شهرستان سیرجان، بافت، جیرفت بافته میشود و مدت زیادی است که قالیبافان عشایر دیگر قالی نمیبافند بلکه بافنده گلیم شدهاند.
محمودی عنوان کرد: از ۱۰۰ درصد بافندگان قالی عشایر شاید تنها۱۰ درصد هنوز قالی برای مصارف خودشان میبافتد و دیگر مثل گذشته در بین عشایر قالی برای صادرات بافته نمیشود و بیشتر قالیهایی که در بین عشایر بافته میشود در قالب قالیهای شهری است.
تولیدکننده قالیهای عشایری در استان کرمان افزود: یکی از باکیفیتترین قالی عشایری کشور قالی عشایر استان کرمان است.
وی با اشاره به اینکه بافت گلیم در بین عشایر توسعه پیدا کرد و بافت قالی دیگردر بین آنها منسوخ شد، بیان داشت: به دلیل اینکه گلیم راحتتر و زودتر از قالی بافته میشود، تجارت گلیم بیشتر شد و دیگر در بین عشایر نه قالی بافته شد و نه کسی سفارش قالی به آنها داد و عمده بافندگان گلیم در شهرستانهای سیرجان و بافت قرار دارند.
محمودی گفت: دلایل عمده اینکه قالی عشایر دیگر بافت نمیشود، نبود بازاریابی خوب برای فروش قالی عشایر، بهروز نبودن طرح و نقشهای قالی، نبود مواد اولیه با کیفیت و ... را میتوان نام برد.
وی تصریح کرد: تولیدکنندگان قالی افشاری برای اینکه هزینه کمتری پرداخت کنند از پشمهای ماشینی و رنگهای شیمیایی در بافت قالی خود استفاده کردند و این مسئله موجب شد دیگر قالیهای دستباف افشاری عشایر آن کیفیت گذشته خود را نداشته باشد.
محمودی ابراز داشت: مدتی این قالیها به بازارهای خارجی صادر شدند و به دلیل نامرغوببودن مواد اولیه دیگر مورد استقبال قرار نگرفتند و از طرف دیگر گلیمبافی در حال رونق بود و قالی بافی در بین عشایر جمع شد دیگر کسی قالی افشاری در سیرجان و بافت، تولید نکرد.
وی با اشاره به اینکه شهرستان سیرجان بهترین گلیم را در جهان تولید میکند، گفت: گلیم این شهرستان ثبت جهانی شد اما در زمینه قالی نتوانستیم به دلیل استفاده از مواد اولیه نامرغوب با قالیهای افشار عشایر کردستان، کرمانشاه و آدربایجان شرقی و ... رقابت کنیم.
تولیدکننده قالی عشایر عنوان کرد: قالیبافی یک اصولی دارد که یک تولیدکننده باید مواد تهیه و در اختیار بافنده قرار دهد و به آنها در قبال کارشان دستمزد دهد.
وی عنوان کرد: از جمله کارهایی که باید برای احیاء قالی دستباف افشاری عشایر استان انجام شود، استفاده از مواد اولیه با کیفیت در تولید این قالیها و احیاء پشم دستریس است زیرا در این زمینه نمیتوانیم متکی به استانهای دیگر شویم چراکه برای بافت هر قالی دستباف عشایری متناسب با پشم منطقه خود باید استفاده شود.
تشویق عشایر به دستریسی پشم
محمودی ادامه داد: یکی از کارهایی که مسئولان در زمینه تشویق عشایر برای بافت پشم دستریس داشته باشند، قیمت پشم است که اگر دستریس شود بهعنوان مثال کیلویی ۴۰ هزار تومان خریداری شود تا دوباره عشایر و روستاییان به سمت پشمریسی سوق پیدا کنند.
این تولیدکننده خاطرنشان کرد: یکی دیگر از کارهایی که مسئولان در زمینه احیاء قالی دستباف میتوانند انجام دهند، افزایش کارگاههای رنگرزی است چون کارگاه رنگرزی به اندازه کافی در سطح استان کرمان وجود ندارد و تا زمانی که مواد اولیه را نتوانیم تامین کنیم بافتن این قالیها با مواد اولیه بیکیفیت فایدهای ندارد.
وی با اشاره به اینکه آخرین فرشهای افشاری که در استان کرمان بافته شد مربوط به ۲۰ سال پیش بود، ادامه داد: بیشتر مشتریان ما در زمینه قالی افشاری، کشورهای آمریکا و آلمان هستند و اکنون بهعنوان فرشهای آنتیک و کهنه در این کشورها به فروش میرسند و قالیهای افشاری در آمریکا و آلمان فروش خیلی خوبی داشتند.
محمودی افزود: قالی دستباف گلسرخ اسفندقه جیرفت بیشترین مشتریان را در جهان داشته و اکنون هم دارد، اما مواد اولیهای که قدیم در تولید این قالیها استفاده میشد با مواد اولیه قالیهای جدید خیلی فرق دارد.
مواد اولیه باکیفیت لازمه داشتن بازار خوب قالیهای گلسرخ اسفندقه
وی تصریح کرد: اگر در بافت قالیهای گلسرخ اسفندقه جیرفت مواد اولیه با کیفیت استفاده شود این قالیها بازار خوبی در زمینه فروش داخلی، خارجی و صادرات دارند.
محمودی ابراز داشت: تولید و بافت قالی گلسرخ اسنفدقه جیرفت بیشتر در بین عشایر آن منطقه نسبت به قالی افشاری در بین عشایر سیرجان و بافت است، و اگر کیفیت مواد اولیه که استفاده میکنند خوب باشد به صادرات و تجارت بیشتر این نوع قالی کمک زیادی میشود.
استفاده از دانش نانو در مواد اولیه قالی دستباف
رستمی تولیدکننده قالی راور با مواد اولیه نانو با اشاره به اینکه شهرستان راور مهد قالی دستباف کرمان است، اظهارداشت: فرش راوری یکی از بهترین قالیهای کمان بالا و گرهدار استان کرمان است.
وی افزود: قالی راور تا زمانی که مرحوم خواجهحسینی زنده بود، مواد اولیه با کیفیتی تولید و در اختیار قالیبافان راوری قرار میگرفت، اما متاسفانه بعد از فوت او، تعدادی افراد، مواد اولیه بیکیفیت از یکی از استانهای کشور وارد راور کردند.
رستمی عنوان کرد: به دلیل مواد نامرغب اولیه، قالیهای بیکیفیت بافته شد و به همین دلیل قالی راور کیفیت خود را از دست داد.
وی که فوق لیسانس نانوشیمی و دبیر شیمی آموزش و پرورش است، ادامه داد: حدود ۲۰ سال در زمینه تولید قالی در سطح شهرستان راور و کرمان فعالیت دارم، از حدود ۱۰ سال پیش بهدلیل پایینبودن کیفیت مواد اولیه قالی خودم شروع به تولید نخ از پشمهای با کیفیتی که از شهرستان سیرجان و دیگر نقاط استان و ...خریداری میکنم، کردم و تمام مراحل شستوشوی پشم، ریسندگی، رنگرزی را خودم شخصا انجام میدهم.
تولیدکننده قالی راور بیان داشت: به دلیل اینکه تحصیلات دانشگاهی خودم در زمینه نانوشیمیایی است، تصریح کرد: از حدود چهارسال پیش ما کار تحقیق خود را در زمینه استفاده دانش نانو در مواد اولیه قالی دستباف را شروع کردهایم.
وی گفت: اکنون نزدیک به دوسال است که قالی های دستباف را با مواد اولیه نانو تولید میکنیم که به لحاظ رنگ، شادابی و جنس از کیفیت بالایی برخوردار است.
رستمی بیان داشت: مواد اولیه نانویی که در قالی دستباف راور استفاده میشود رنگ آن ثابت است و با شستوشو به رنگ آنها آسیب نمیرسد و تقریبا تمام عیوبی که در فرش دستباف با مواد اولیه سنتی بود را با مواد اولیه نانو برطرف کردیم و هنوز هم در این زمینه فعالیت میکنیم که بهتر از این که است، شود.
وی تاکید کرد: سالانه میلیاردها تومان خسارت به قالیهای دستباف به دلیل بیدخوردگی وارد میشود و با تهیه مواد اولیه نانو قالی دستباف از واردشدن چنین خسارتهایی جلوگیری میشود.
رستمی عنوان کرد: من تنها مواد اولیه نانویی که تولید میکنم برای کارگاه قالی دستباف خودم استفاده میشود و فروشگاه فروش مواد اولیه نانو قالی دستباف را ندارم و افرادی که در خانههای خود در راور برای من قالی میبافند مواد اولیه خودم را در اختیارشان قرار میدهم.
تولیدکننده فرش دستباف راور با مواد اولیه نانو ابراز داشت: بنده با هزینه شخصی خود این مواد اولیه را تهیه کردهام و کار ما یک کار دانشبنیان است و هیچ نهادی تا کنون در این زمینه کمک نکرده است.
رستمی افزود: قیمت قالیهای دستباف که با مواد اولیه نانو تهیه شده با قالیهای دستباف که با مواد اولیه سنتی تهیه میشود، فرق چندانی ندارد.
تولید کننده فرش دستباف راور با الیاف نانویی تصریح کرد: مشکل قالی دستباف استان کرمان نبود مواد اولیه مرغوب است و همچنان این مشکل باقی است.
وی گفت: قالی ما تنها در داخل کشور مصرف میشود و به دلیل نداشتن سرمایه زیاد نمیتوانیم تولید زیاد داشته باشیم تا بتوانیم به خارج از کشور صادر کنیم.
رستمی بیان داشت: در مجموع توانستهایم اشتغالزایی بین ۸۰ تا ۱۰۰ نفر داشته باشم که ۲۵ نفر آن به طور متمرکز در کارگاه راور مشغول بهکار هستند و مابقی در خانههای خود مشغول به بافت قالی هستند.
دلسردی قالیباف راوری از تصمیم افراد غیرمتخصص برای قالیبافان
وی ادامه داد: من دیگر در جلساتی که در زمینه قالی در استان برگزار میشود شرکت نمیکنم زیرا افرادی در این جلسات شرکت میکنند که از قالی و فرش اطلاعاتی ندارند و حرفهای غیرکارشناسی و سطحی میزنند و هیچ اقدامی در زمینه قالی صورت نمیگیرد.
رستمی گفت: در ایام نوروز به دلیل ویروس کرونا کارگاه قالی بافی ما در راور به مدت ۲۰ روز تعطیل شد و بعد طبق پروتکلهای بهداشتی و با رعایت فاصله اجتماعی کارگاه دوباره بازگشایی شده است.
طرحهای قدیمی دیگر بازاری ندارد/ قالی کرمان بدون متولی
محسن اشرف رئیس اتحادیه فرش دستباف و صنایع دستی استان کرمان در گفتوگو با خبرنگار فارس اظهار داشت: قالی کرمان یک زمانی سرآمد قالی کشور و حتی جهان بود، در پنجاه سال گذشته به دلیل بیتوجهی به سلایق جدید جهانی کم کم جایگاه برتر خود را از دست داد.
اشرف بیان کرد: یکی از دلایلی که جایگاه قالی ما در جهان مانند گذشته نیست این است که برخی از کشورهای رقیب ما از جمله چین، پاکستان، هند، ترکیه، مصر و ... نقشهای قالی کرمان و ایران را کپی کردند و به دلیل داشتن نیروی کار ارزان کم کم جای ایران را در زمینه فروش قالی گرفتهاند.
مسئول اتحادیه فرش دستباف و صنایع دستی استان کرمان عنوان کرد: اکنون کشور مصر بزرگترین صادرکننده فرش در جهان است.
وی با اشاره به اینکه بافندگان کرمانی به سلایق مورد علاقه اروپاییها توجه ندارند، گفت: تولیدکنندگان قالی کرمان توجهی به این موضوع ندارد که طرحهای جدیدی را بر اساس سلایق مشتریهای خارجی و داخلی خود طراحی و ببافند.
اشرف گفت: زمینه سرمهای و لاکی دیگر مورد پسند نیست و تنها زمینه کرم که معروف به قالی سرام راور است، بافت میشود و بیشترین مشتری را دارد و تنها قالی به همین یک طرح محدود شده است.
وی تاکید کرد: عمده مشکلات قالی کرمان عبارت از استفاده از طرح و نقشهای قدیمی، بیتوجهی به سلایق مشتری، استفاه از رنگهای منسوخ شده است که موجب شده کاهش استقبال مشتریان از قالی کرمان رقم بخورد.
اشرف با اشاره به اینکه قالی کرمان دارد به بیراه میرود، گفت: قالی کرمان به دلیل اینکه متولی خاص و واحدی ندارد کسی هم پاسخگوی مشکلات آن نیست.
اشرف ابراز داشت: یکی از اصالتهای قالی کرمان استفاده از پشم و رنگ گیاهی مرغوب است، اکنون مواد اولیه قالی مانند پشم مرغوب که دو سال پیش قیمت آن ۳۰ هزار تومان بود، اکنون قیمت آن چهار برابر شده است و به مبلغ ۱۲۰ هزارتومان رسیده است.
وی تصریح کرد: گرانی مواد اولیه موجب شده افرادی که تولیدکننده واقعی هستند زمانی مواد اولیه فرش افرایش یافته و بافندگان زیادی دارند مراقب و مواظبت از قالیها در حین بافت را انجام میدهند تا مواد اولیه به هدر نرود این سبب میشود که قالی باکیفیتی مانند قدیم بافته شود.
اشرف بیان کرد: یکی عدهای که خانگیباف هستند و برای خودشان کار میکنند و پول ندارند نخ کیلویی ۱۲۰ هزارتومان را خریداری کنند، مواد اولیه ارزانتری استفاده میکنند و به همین دلیل کیفیت قالی آنها پایینتر است.
وجود 5 کارگاه رنگرزی در شهر کرمان
مسئول اتحادیه فرش دستباف و صنایع دستی استان کرمان گفت: پنج کارگاه رنگرزی در شهر کرمان وجود دارد، اما ظرفیت این کارگاهها پایین است و جوابگوی تولیدکنندگان قالی کرمان نیست.
وی با اشاره به اینکه از لحاظ صادارت قالی، استان کرمان بعد از تبریز و قم در جایگاه سوم قرار دارد، تاکید کرد: تبریز و قم قالی ابریشمی میبافند و حسن این قالیها این است که حجم و وزن زیادی ندارند و راحتتر توریستها میتوانند آن را حمل کنند.
اشرف بیان کرد: بهترین پشم ایران و حتی جهان در شهرستانهای سیرجان، بافت و بردسیر تولید میشود و اکنون دلالانی از استانهای مرزی، پشم را از دامداران خریداری میکنند و لب مرز به کشورهای چین، ترکیه و ... صادر میکنند، هر چند ما سال گذشته از دولت خواستیم جلوی خروج پشم از مرزها گرفته شود و این اتفاق رخ داد.
وی افزود: اما بازهم به صورت قاچاق پشم مرغوب استان از مرزهای کشور خارج میشود به دلیل اینکه قیمت ارز بالا رفته این اتفاق میافتد.
اشرف در پاسخ به این سوال که چرا قالیهای دستباف کرمانی از خود شهر کرمان به بازارهای هدف صادر نمیشود، تصریح کرد: تا سال گذشته کارشناس ارزیاب قالی در فرودگاه کرمان وجود نداشت که قیمت قالی را تعیین کند.
اشرف با بیان اینکه یکی از مشکلاتی که بعد از تحریمهای آمریکا که در زمینه فرش اعمال کرد برای ما به وجود آمده افزایش هزینه های حمل و نقل است، ادامه داد: یکی دیگر از مشکلات صادرکنندگان قالی دستباف عدم انتقال ارز به داخل کشور و سختگیریهایی که از سوی دولت صورت میگیرد، است.
اشرف تاکید کرد: دولت قالیای که صادر میشود را ارزیابی میکند و قیمت میدهد و صادرکننده باید در یک مدت زمانی کم مانند سه ماه یا شش ماه پول قالی را به داخل کشور برگرداند.
وی ابراز داشت: از ۵ هزار بافنده فرش دستباف که در استان بیمه هستند تنها ۵۰۰ نفر به طور حرفهای این کار را انجام میدهند و مابقی در خانه، این کار برای آنها سرگرمی است و معمولا این نوع بافندگان کناره، پشتی، تابلوفرش و قالیچههای کوچک میبافند که زود تر تمام شود.
انتهای پیام/80018/ب/ق