اخبار فارس من افکار سنجی دانشکده انتشارات توانا فارس نوجوان

سیاسی  /  سایر حوزه ها

آسیب‌شناسی شیوه کنونی عضویت نمایندگان مجلس در کمیسیون‌ها

عضویت نمایندگان منتخب مردم در کمیسیون‌ها یکی از بحث برانگیزترین موضوعات در روزهای نخست کار مجلس شورای اسلامی در تمام دوره‌ها بوده است، که انتقاداتی را هم به دنبال داشته است.

آسیب‌شناسی شیوه کنونی عضویت نمایندگان مجلس در کمیسیون‌ها

خبرگزاری فارس - امیر مرواریدی: عضویت نمایندگان منتخب مردم در کمیسیون‌ها یکی از بحث برانگیزترین موضوعات در روزهای نخست کار مجلس شورای اسلامی در تمام دوره‌ها بوده است، که انتقاداتی را هم به دنبال داشته است. یکی از مهمترین مسائل مربوط به آن نبود توازن برای انتخاب کمیسیون‌هاست‌، به این معنا که همیشه تعدادی از کمیسیون‌ها پرطرفدار است و برخی خواهان ندارد؛ گویا روابط برای حضور در کمیسیون‌ها تاثیرگذار است. 

رادیو گفتگو با حضور محمد اسدیان پژوهشگر و کارشناس حوزه پارلمان، حسین بهزاد زاده پژوهشگر و کارشناس حوزه پارلمان و ارتباط تلفنی با محمدجواد ابطحی نماینده ادوار مجلس شورای اسلامی به این موضوع پرداخت.

در آغاز محمدجواد ابطحی در این باره گفت: این موضوع را باید در مسائل مهمتری از جمله آسیب شناسی ساختاری مجلس شورای اسلامی جستجو کرد.  در چهل سال گذشته تحولات بسیاری در عرصه های مختلف رخ داده است اما خلاقیت و نوآوری که مورد انتظار است در مجلس ایجاد نشده است که به نقش انتخابات ، کیفیت آن و قوانین این حوزه باز می گردد.

وی تضاد منافع ملی با منافع محلی را از مسائل تاثیرگذار بر انتخاب کمیسیون ها دانست و اظهار کرد : گرچه قوه قضاییه و مجریه با مجلس شورای اسلامی مکمل هم هستند اما باید توجه داشت این دو قوه باید در ریلی که قوه مقننه ایجاد می کند حرکت کنند . در واقع اینکه قوه مقننه در راس امور است به دلیل ماهیت آن و حدی است که به دو قوه دیگر می دهد اما نمایندگان ما به این موضوع بی توجه هستند و بیشتر در حوزه اجرا وارد می شوند مثلا عملکرد خود را در حوزه ساختن راه و بیمارستان نشان می دهند . 

قدرت چانه زنی عامل اصلی حضور در کمیسیون ها 

در واقع نمایندگان منتخب سعی می کنند در کمیسیون هایی عضو شوند که قدرت چانه زنی بیشتری با دستگاه های اجرایی داشته باشد ، به همین دلیل کمیسیون های برنامه و بودجه ، سیاست خارجی و صنایع شاخص قرار می گیرد و سایر کمیسیون ها مانند فرهنگی  به حاشیه می روند .

این نماینده ادوار مجلس با ابراز تاسف نسبت به نداشتن دانش برای حضور در کمیسیون های  تخصصی گفت : متاسفانه نمایندگانی که انتخاب شده اند تخصص کافی ندارند و به دلیل اینکه پاسخگوی مردم حوزه انتخابیه خود باشند در کمیسیون خاصی عضو شده اند . در سال های گذشته بارها شاهد بوده ایم که نمایندگان بدون داشتن تخصص در کمیسیون برنامه و بودجه عضو می شوند .

ابطحی به پیامدهای این انتخاب غیر تخصصی اشاره کرد و گفت : نمایندگان به دلیل نداشتن دانش در حیطه کار کمیسیون خود ، قانون ها را به خوبی چکش کاری نمی کنند  . نتیجه این کار تصویب قانون در صحن مجلس بدون کار کارشناسی است و به همین دلیل  75 درصد از این قوانین نیاز به بازنگری و اصلاح دارند .

گاهی وعده ناصادق نماینده را به سوی کمیسیون می کشاند 

در ادامه محمد اسدیان تاثیر ساختارهای مجلس در شیوه انتخاب کمیسیون ها را مورد بررسی قرار داد و عنوان کرد : تبصره یک ماده 36 آیین نامه داخلی مجلس ، دستورالعملی برای شناسایی و استقرار نمایندگان کمیسیون های تخصصی  در نظر گرفته است که این دستورالعمل نسبت به دوره های قبل بهتر شده است . بر این اساس مدرک تحصیلی ، سوابق نمایندگی دوره های پیشین و کمیسیون قبل امتیازاتی برای نمایندگان دارد که در نهایت بعد از جمع بندی صلاحیت هر نماینده برای حضور در کمیسیون ها را مشخص می کند.

وی ادامه داد : باید توجه داشت نماینده ای که تقاضای ورود به یک کمیسیون دارد آیا طرح تخصصی برای آن در نظر دارد یا خیر. مثلا کنشگران صنایع و معادن ، قانون ها را می شناسد و برنامه ای برای حل مشکل آنها دارد ؟

این کارشناس حوزه پارلمان  انگیزه های هر نماینده برای ورود به کمیسیون های خاص را برشمرد و گفت : برخی متغیرها توسط خود نماینده در نظر گرفته می شود و  منافع و روابط سازمان های مرتبط با کمیسیون  ها مورد نظر قرار می گیرد . بسیاری ازاین مشکلات که انگیزه نمایندگان برای حضور در یک کمیسیون خاص است از طریق  پارلمان محلی و شورای شهر حوزه انتخابیه حل است اما به دلیل وعده های ناصادقی که نماینده داده است توقع مردم را از وظیفه نمایندگی بالا برده است و می توان گفت نماینده مجبور است که این راه را انتخاب کند.

اسدیان عامل دیگر را در کنشگرهای مرتبط با کمیسیون ها می داند و اظهار می کند :  کمیسیونی مانند انرژی که کنشگرهایی مانند وزارت نیرو و نفت دارد یا کمیسیون اقتصاد که با وزارت اقتصاد و دارایی ، سازمان مالیات ، بانک ها و بورس در ارتباط است  در انتخاب نماینده تاثیر گذار است.

وی درباره انگیزه های دیگر نمایندگان برای حضور در یک کمیسیون خاص می گوید : عامل دیگر میزان اختیارات و نقش تصمیم گیرنده ( نماینده ) است ، بنابراین  باید  آیین نامه داخلی مجلس را اصلاح کنیم و مشخص شود سوال ، نطق ، استیضاح و تفحص بر چه اساسی انجام شود تا نمایندگان وارد بازی و سیکل کاری اشتباه  شوند .

حسین بهزاد زاده دیگر کارشناس حوزه پارلمان  هم به تغییر ذائقه مردم در حوزه انتخابیه اشاره کرد و گفت : نمایندگان از بعد قانونگذاری و نظارت به حوزه اجرائی وارد شده اند و مردم فکرمی کنند وظیفه نماینده هم این است و این موضوع در انتخاب کمیسیون ها تاثیرگذار است. گرچه این موضوع به عملکرد مدیران دولتی هم مربوط است که با نداشتن عملکرد مناسب موجب ورود نمایندگان به اجرا شده اند اما  خود نماینده ها نیز در این تغییر ذائقه بی تاثیر نبودند و درواقع اگر پارلمان شهری که همان شورای شهر است قوی تر باشند یا رویکرد دیگری در نظر می گرفتیم لازم نبود نمایندگان تا این حد به دنبال ورود به حوزه اجرائیات برای رفع مشکلات شهر خود باشند و کمیسیون ها درگیر تعارض منافع نبودند.

نطق کردن معیار فعال بودن نماینده

آنچه که این روزها به معیاری برای محک زدن فعالیت یک نماینده در مجلس تبدیل شده نطق های بلند و فریادهای طوفانی در صحن علنی است و کمتر به کار تخصصی نمایندگان در حوزه کاری توجه می شود . به همین دلیل ابطحی معتقد است نماینده باید برای حضور در یک کمیسیون محک زده شوند ، یعنی باید نسبت به قوانین آن شناخت داشته باشند و بدانند چه طرح ها و لوایحی نیاز به چکش کاری دارند اما متاسفانه این گونه نیست و مبنای شایستگی چیز دیگری است . مثال این موضوع حسن سبحانی است که تمام وقت خود را صرف وظیفه اصلی یک نماینده یعنی قانون گذاری و نظارت گذاشت اما چون کارکرد محلی نداشت ، وزیر خاصی را به حوزه انتخاباتی خود نبرد و تعداد استیضاح هایی که در آن دخالت داشت کم بود در این دوره رای نیاورد .

بهزاده زاده  هم در این باره گفت : از سوی دیگر چون یک نظام درست جهت ارزیابی عملکرد نمایندگان نداریم ، کارآمدی نمایندگان را به تعداد نطق های آنان در صحن مجلس خلاصه کردیم اما میزان فعالیت و تاثیرگذاری آنان در بحث های تخصصی و کارشناسی در کمیسیون ها نادیده گرفته می شود به همین دلیل نماینده ای که همیشه در صحن صحبت می کند خوب و فعال به نظر می رسد  .

مجلس ایران یک پارلمان طرح محور 

بهزاد زاده در ادامه به ریشه یابی وضعیت فعلی مجلس و تمایل نمایندگان به جلب رضایت مردم حوزه انتخابیه پرداخت و اظهار کرد :  غلبه تعداد طرح ها بر لوایج یکی از دیگر مشکلات مجلس است این در حالی است که در مطالعات تطبیقی می بینیم که مجالس دنیا لایحه بنیان هستند و این مسئله خودش یکی از ایرادات مجلس محسوب می شود . 

عدم وجود چارچوب مشخص در تقسیم بندی کمیسیون ها

بهزاد زاده در پاسخ به این پرسش که چه باید کرد که از ادوار بعدی روال کنونی و عرفی مجلس پاسخگوی جانمایی صحیح نمایندگان در کمیسیون‌ها باشد؟ گفت : از ده مجلسی که گذشت برای تقسیم بندی کمیسیون ها چارچوب خوبی وجود نداشته است اما در مجلس جدید گام هایی برداشته شد و چارچوبی ایجاد شده است که نماینده ها بر اساس معیارهایی در کمیسیون ها تقسیم شوند گرچه این یک گام رو به جلوست اما ناقص است و نیاز به ترمیم دارد . 

هماهنگی نمایندگان با دولت برای حضور در کمیسیون

خبری در رسانه ها وجود دارد  مبنی بر اینکه برخی از نمایندگان در دوره های گذشته حتی پیش از ورود به کمیسیون ها با وزارت خانه ها هماهنگی انجام می دادند و حتی از مدیران دولتی دست خط داشتند تا در کمیسیون ها عضو شوند. البته در این دوره این مسائل به صفر رسیده است .

بهزاد زاده درباره هماهنگی‌های برخی نمایندگان با وزرا برای عضویت در کمیسیون‌ها در دوره‌های گذشته گفت : از آنجایی که در 10 دوره گذشته مجلس یک سازو کار مناسب برای کمیسیون ها وجود نداشت قطعا دولت ها ورود پیدا می کردند و در کمیسیون ها نفوذ داشتند . طبیعی است که دستگاه ها و وزارت خانه های دولتی تمایل دارند بدانند اعضای کمیسیون های مرتبط با آنها همراه هستند یا خیر ، به آنها کمک می کنند و آیا وزیران را تحت فشار قرار می دهند یا نه . به طور کلی می خواهند  نماینده دلخواه آنها در کمیسیون های تخصصی حضور داشته باشند اما در این دوره این مقوله کمتر احساس می شود چرا که  ساز و کاری مشخص شده است  . 

این پژوهشگر پارلمانی افزود : تبصره یک ماده 36 آیین نامه داخلی مجلس دخالت های دولت را کاهش می دهد. گرچه در حال حاضر آماری دیدیم که 75 نماینده به کمیسیون های خود معترض بودند  و باید اصلاحاتی در آن صورت گیرد. در واقع  اینکه برخی از کمیسیون ها پرطرفدار و برخی مظلوم واقع می شوند باید عارضه یابی شود.

نماینده منتخب باید حامی ملت باشد نه حوزه انتخابیه 

اسدیان در بخش دیگری از برنامه ، به تمرکز نمایندگان مجلس بر حوزه انتخابیه و بی تفاوتی به ملت اشاره کرد و گفت : اصل 84 با صراحت اعلام می کند نماینده ای که رای آورد دیگر نماینده حوزه انتخابیه خود نیست بلکه نماینده ملت است  ، این در حالی است که نمایندگان پس از حضور در مجلس این موضوع که باید در حوزه قانون گذاری ریل گذار ، پاسخگو و کنشگر باشد را از یاد می برند .

استیضاح ابزاری برای معامله !

ابطحی گفت : متاسفانه موضوعاتی دامن گیر قوه مقننه ما شده است که باعث تاسف است . به عنوان مثال  نماینده وزیر را استیضاح می کند ، معامله ای می کند ، پروژه ای را می گیرد و امضای خود را پس می گیرد به این صورت ابزار نظارت به ابزار کسب رای در انتخابات بعدی تبدیل می شود .در تقسیم بودجه نیز نمایندگان درگیر حاشیه می شوند و قوه مجریه هم این مسئله را آموخته و نمایندگان را مشغول این مسائل می کند تا از هدف اصلی خود دور کند. به همین دلیل است که  وزرا هیچ باکی ندارند که در مجلس حاضر شوند و استیضاح شوند .

راهکار چیست ؟

ابطحی راه حل را در اصلاح نظام انتخاباتی دانست و گفت : باید آزمون علمی وجود  داشته باشد تا نمایندگان صلاحیت تخصصی حضور در کمیسیون ها را داشته باشند. 

به عقیده ابطحی نمایندگان مجلس یازدهم که با شعار مجلس انقلابی و دلسوزانه وارد این نهاد شده اند . امید است هیئت رئیسه به درستی ریل گذاری کند تا تغییرات و اصلاح در آیین نامه داخلی مجلس صورت بگیرد و نرم افزار قانون گذاری که فشل است اصلاح شود .

بهزاد زاده اما معتقد است نمایندگان در حوزه انتخابیه خود تحت فشار هستند و از طرف موکلان خود برای انتخاب کمیسیون ها سرزنش می شوند . بنابراین اگر ریل گذاری درست انجام شود و نمایندگان به وظیفه ذاتی خود برگردند باری از رو دوش نمایندگان برداشته می شود و کمیسیون ها هم تخصصی تر می شوند. از سوی دیگر چون فرآیندهای داخل کمیسیون های ما شفاف نیست به همین دلیل هر نماینده به خود اجازه می دهد هر کمیسیونی را انتخاب کند حتی اگر در آن تخصصی نداشته باشد. 

وی در پایان این گفت‌وگو که در چارچوب برنامه «بی‌قاب، بی‌نقاب» تهیه شده بود، تاکید کرد: برای متحول کردن مجلس به آسیب شناسی 10 مجلس پیشین نیاز داریم تا به شرایط بهینه تری برسیم وضرورت ایجاد کمیسیونی مستقل جهت رصد و نظارت بر شیوه کارآمدی مجلس و تحول آن بویژه جهت ارزیابی عملکرد کمیسیون ها احساس می شود.  با توجه به بند 10 سیاست های کلی انتخابات ابلاغی مقام معظم رهبری ( مد ظله العالی) که باید معیار ها و شاخصه های اختصاصی و عمومی کاندیداها احصاء شود و باید از مدل های تخصصی و درست برای محک زدن کاندیداها مانند آنچه که در مجلس خبرگان داریم بهره ببریم و حلقه مفقوده به نام شایسته سالاری را احیا کنیم.

انتهای پیام/ 

این مطلب را برای صفحه اول پیشنهاد کنید
نظرات
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط خبرگزاری فارس در وب سایت منتشر خواهد شد پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد
Captcha
لطفا پیام خود را وارد نمایید.
پیام شما با موفقیت ثبت گردید.
لطفا کد اعتبارسنجی را صحیح وارد نمایید.
مشکلی پیش آمده است. لطفا دوباره تلاش نمایید.

پر بازدید ها

    پر بحث ترین ها

      بیشترین اشتراک

        اخبار گردشگری globe
        اخبار کسب و کار تریبون
        همراه اول