به گزارش خبرنگار تجسمی خبرگزاری فارس، همه چیز از یک خبر کوتاه شروع شد؛ ترکیه در ماه مارس ۲۰۲۰ (فروردین ۹۹) برای ثبت هنر خوشنویسی به عنوان میراث ناملموس خود اقدام کرده است و قصد دارد شهر استانبول را به عنوان پایتخت هنر خوشنویسی اسلامی مطرح سازد.
این خبر، بسیاری از هنردوستان به ویژه خوشنویسان را نگران کرد، به عنوان نمونه علی شیرازی خوشنویس شناخته‌شده کشومران در واکنش به این موضوع گفت: جایگاه ترکیه در خوشنویسی غیرقابل انکار است و فعالیت‌های آنها باید ارج گذاشته شود، اما اینکه کشوری با شعار «قرآن در مکه نازل شد، در مصر تلاوت شد و در استانبول نوشته شده است» بخواهد همه این دستاوردهای فرهنگی و هنری را به نام خودش بزند، درست نیست.
جواد بختیاری دیگر هنرمندی بود که بر پیشینه خوشنویسی درترکیه صحه گذاشت: «نمی‌توان انکار کرد که در دوره صفویه استانبول مرکز فعالیت خوشنویسان بود، همان‌طور که ایران در همان زمان مرکز درخشان خوشنویسی بود و میرعماد سالها در استانبول زندگی کرد» اما تأکید کرد: «خوشنویسان برجسته خط نستعلیق متعلق به ایران هستند. ترک‌ها خوشنویسان بزرگی در خطوط نسخ و ثلث دارند که قرآن با آنها نوشته می‌شد و احتمالا مسئله ثبت خوشنویسی ترک‌ها نیز در این حوزه خواهد بود، زیرا آنها در نستعلیق حرفی برای گفتن ندارند.»
سرانجام غلامحسین امیرخانی، رئیس انجمن خوشنویسان ایران به میدان آمد و گفت: «نمی‌توان منکر نقش ترکیه در خوشنویسی شد با وجود اینکه چند دهه پیش خط این کشور تغییر کرد. با این‌حال در انجمن خوشنویسان در حال تدوین یک بیانیه محکم و مستدل هستیم که با استناد به دلایل و شواهد تاریخی، جایگاه کهن خوشنویسی در ایران را معرفی کنیم.»
البته با گذشت چند روز از این موضوع، هنوز خبری از بیانیه نیست. شاید حتی این تصمیم منتفی شده باشد، چرا که حجت‌الله ایوبی دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو در ایران، خیال دغدغه‌مندان هنر خوشنویسی ایرانی را راحت کرد و گفت: بحث ثبت خوشنویسی در یونسکو توسط ترکیه مطرح نیست و در سال ۲۰۲۱ با همراهی وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی، هنر خوشنویسی در فهرست انتظار ثبت میراث ناملموس ایران با عنوان «اقدامات پاسدارنده خوب» قرار دارد.
با این حال نباید از غفلت به میراث هنری و داشته‌های فرهنگی خودمان غفلت کنیم. موضوعی که مورد تأکید هنرمندان و ایران‌دوستان است و تفاوتی هم ندارد که در ایران باشند یا مانند «بهمن پناهی» خوشنویس و مبدع موزیکالیگرافی در پاریس.
او در این باره نوشته است:
هر آنچه را که ما امروزه به عنوان میراث فرهنگی از آن نام می‌بریم، دستاورد آفرینش‌ها، تلاش‌ها و همّت و غیرت فرهنگی گذشتگان در طول تاریخ است. ما نیز با نگهداری بایسته این دستاوردها و گنجینه‌های فرهنگی خواهیم توانست آنها را به آیندگان بسپاریم. به عبارتی، نگاه ما به «میراث فرهنگی» باید شامل گذشته، حال و آینده باشد. با حفظ این توالی است که میتوانیم به هوّیت و شخصیّت ملّی و تاریخی خود اعتبار داده و از آن پاسداری نماییم.
در ایران پس از اسلام، هنر خوشنویسی نه تنها بیشترین تعداد آثار هنری را به خود اختصاص داده و نه تنها با تمامی آفرینش‌های ادبی، هنری و معماری در هم تنیده و همراهی کرده، بلکه معتقدم که خط و خوشنویسی، طی قرون متمادی، مبانی، ساختار و الفبای زیبایی‌شناسی و ذائقه هنری ایرانیان را شکل داده است.
وی ادامه داده است: بر همگان روشن و مبرهن است که «انجمن خوشنویسان ایران» که با همّت و غیرت فرهنگی و هوشیارانه بزرگانی فرهیخته به همراه آخرین سلسله اساتید خوشنویسی پایه‌گذاری شده است، در تداوم، حفظ و آموزش هنر خوشنویسی در دوران معاصر نقش محوری را به عهده داشته و دارد. و البته این انجمن از اولیّن نهادهای هنری دوران معاصر ایران نیز به شمار می‌آید. ساختمان مرکزی «انجمن خوشنویسان ایران» واقع در خیابان خارک تهران، در یک محلّه قدیمی و فرهنگی از اولّین روزهای تأسیس این نهاد، مرکز تعلیم و تربیت هنرجویان خوشنویسی بوده است.
سیدحسین میرخانى و ابراهیم بوذرى، از مؤسسان فقید انجمن خوشنویسان ایران
طی سالیان دراز، اساتیدی همچون: سیدحسین میرخانی، سیدحسن میرخانی، علی‌اکبر کاوه، ابراهیم بوذری و نسل‌های بعدی اساتید چون زنجانی، امیرخانی، فرادی، خروش، اخوین، یزدانی، کابلی، سلحشور، راهجیری، نظام العلماء، شمس انصاری، سخاوت، واشقانی و دیگران با نفس‌های قدسی، عشق و دلدادگی به هنرهای ملّی و شرافت آموزگاری، شعله‌های درخشان سنّت، فرهنگ و آفرینش خوشنویسی را در فضای این بنا افروخته نگه داشته و در جان تشنه هنرجویان جاری کرد‌اند. نگارنده این نوشتار هم افتخار تنفس در این معبد عشق و آئین و آموزش را از سنین نوجوانی داشته و از دوران جوانی در جوار بسیاری از این نام‌آوران به تعلیم هنرجویان پرداخته‌ام.
پناهی در بخش دیگری از دیدگاه خود، پیشنهاد جالبی مطرح کرده است: این ساختمان در طول سالیان اخیر همراه با تغییر و تحولات تشکیلاتی و مدیریتی دچار تغییرات ظاهری و روبنایی، کالبدی، فضای داخلی و کاربری شده و امروزه صرفاً به دفتر مرکزی و اداری تشکیلات انجمن خوشنویسان ایران تبدیل شده است. مسیر این دگردیسی و تبدیلات البته، ناخواسته، به مرور زمان و برمبنای نیازها و ضرورت‌ها، سلیقه‌ها و گاهی کج‌سلیقگی‌های شخصی و عدم دوراندیشی فرهنگی به وجود آمده است.
در حالی شاهد اینگونه نامرادی‌ها و شلختگی‌های فرهنگی در سرزمین تاریخی و تمدنی ایران هستیم که در اقصی‌نقاط جهان، از باب حفظ میراث فرهنگی، محل سکونت هنرمندان شاخص، کارگاه هنری آنان و یا حتی نقطه ای در طبیعت که هنرمند، سه پایه خود را برای طراحی و نقاشی کردن مستقر کرده است، با دقت شناسایی، حفظ و در معرض نمایش و بازدید عموم قرار می‌گیرد.
به عنوان عضو خانواده بزرگ خوشنویسان این سرزمین و دلداده میراث فرهنگی ایران، بر خود فرض مسلّم دانستم که توجه اساتید، هنرمندان، مسئولان و اهالی فرهنگ و ادب را به ضرورت این موضوع جلب کنم و پیشنهاد تبدیل ساختمان مرکزی انجمن خوشنویسان ایران به یک «موزه» را ارائه دهم. با تکیه بر مفاهیم زیبای فرهنگ اصیل ایرانی که مکان حضور بزرگان دین، عرفان، ادب و هنر را «قدمگاه» می‌نامند و بر آن حرمت می‌گذارند، پیشنهاد می‌کنم که این ساختمان به «قدمگاه خوشنویسان ایران» نامگذاری شده و به ثبت میراث فرهنگی برسد.
او ادامه داده است: می‌توان با مشاوره اساتید و هنرمندانی که یادگاران زنده این مرکز آموزشی و فرهنگی هستند و با استفاده از کارشناسان طرّاحی و معماری، یک پروژه دقیق و علمی را تعریف کرد و این بنا را به یکی از جاذبه‌های منحصربه‌فرد در بافت فرهنگی شهر تهران و حتی ملّی تبدیل کرد. بازآفرینی فضای داخلی، کلاس‌ها، دکوراسیون و مبلمان این بنا به شکل روزهای نخستین آن به همراه نمایش پیکره‌ها، تندیس‌ها، تصاویر و آثار اساتید پیشکسوت میتواند یادآوری شایسته آن بزرگان باشد و بازدیدکنندگان را درسی از میراث‌داری فرهنگی بیاموزاند. این مهم، در قدم نخست به عهده همّت و غیرت فرهنگی اساتید، هنرجویان و مدیران انجمن خوشنویسان ایران در سراسر کشور و سپس پشتیبانی و همراهی اهالی فرهنگ و هنر و مسئولان فرهنگی است. دفتر مرکزی و اداری تشکیلات انجمن خوشنویسان ایران میتواند با یک برنامه‌ریزی مدیریتی صبورانه، مناسب و البته همیاری و همکاری مدیریت فرهنگی شهری و کشوری به هر نقطه دیگر شهر در بنائی درخور، امروزی و کاربردی منتقل و یا احداث شود.
این خوشنویس ساکن پاریس در پایان تصریح می‌کند: چند سالی است که فرهنگ موزه‌سازی از محل سکونت هنرمندان معاصر در برنامه‌های فرهنگی کلان کشور باب شده است. بر این روش شایسته، بدیهی است خانه‌ای که روزی مجمع آموزش، عرفان، فرهنگ و هنر بزرگان تاریخ خط و خوشنویسی ایران بوده، از اولویت ویژه و ممتازی برخوردار باشد. از همه دست‌اندرکاران، مسئولین رسمی و دولتی، نهادها و به خصوص اساتید، هنرمندان و هنرجویان خط و خوشنویسی می‌خواهم که با این پیشنهاد همراهی کرده و در گسترش این مطالبه فرهنگی نقش و مسئولیت تاریخی خود را ایفا کنند. با اطمینان خاطر معتقدم همچنان که انجمن خوشنویسان ایران سالها قدمگاه بزرگان خط و خوشنویسی معاصر ایران بوده است، در آینده نیز قدمگاه بازدیدکنندگان و شیفتگان بی‌شمار فرهنگ، هنر و خوشنویسی این مرز و بوم خواهد بود. بیایید با هم یک بار دیگر، یک قدمگاه فرهنگی برای آیندگان بسازیم و آن «قدمگاه خوشنویسان ایران» است. به امید آن روز …
انتهای پیام/
افشای کامل
روایتگری موثر
زیستگاه رسانه
قصه های کرونا
کد اقناع
کیفیت حکومت
