به گزارش خبرگزاری فارس از مشهد، شاید جوان‌ترها یادشان نباشد، اما در روزگاری نه چندان دور زائران و مسافران عطش دیدار امام رئوف را در اولین منزلگاه که چشم‌اندازی به بارگاه ملکوتی داشت و به نام «تپه سلام» معروف بود سیراب میکردند؛ اما با پیشرفت و توسعه شهر و ساخت راه‌ها و جاده‌های جدید،کم‌کم این پدیده تاریخی به بوته فراموشی سپرده شد تا جایی که امروزه جز یک نام، چیزی از آن باقی نمانده است از همین رو جهت بررسی پیشینه تاریخی تپه سلام‌ها با پژوهشگر و محقق مشهدشناس گفتوگو کردیم.
بهزاد چوپانکاره در گفتوگو با خبرنگار فارس در مشهد بیان کرد: به لحاظ تاریخی مشهد دارای تپه سلام‌های متعددی در بخش‌های مختلف جغرافیایی بوده، به طوری که اگر در کتاب‌های تاریخی و سفرنامه‌ها مطالعه کنیم متوجه خواهیم شد شهر مشهد صرفا دارای یک تپه سلام نبوده است.
پژوهشگر تاریخ شفاهی مشهد تصریح کرد: این شهر علاوه بر تپه سلام فعلی که در ۱۸ کیلومتری جاده فریمان به مشهد واقع شده است دارای تپه‌سلام‌های متعدد دیگری در سمت جاده قوچان حول و حوش اراضی کنونی صفی‌آباد شاندیز و همچنین در سمت جاده کلات و سرخس بوده است.
وی ادامه داد: وجود مضجع مطهر و بارگاه ملکوتی امام رضا(ع) باعث شده از زمان شکل گیری این شهر خیل عاشقان این حضرت تا به اکنون جهت زیارت به مشهد سفر کردند و در قرن‌های پنجم و ششم هجری قمری در سفرنامه‌ها به این شکل گفتمان و عرض سلام از روی تپه‌های مشرف به شهر(موسوم به تپه سلام) اشاره شده است.
پژوهشگر و محقق مشهد شناس عنوان کرد: مردم و مسافران در طول راه هر وقت به نزدیک شهر مشهد می‌رسیدند بر روی تپه مرتفعی که معمولا از آنجا شهر مشهد و بارگاه منور را نظاره میکردند می‌ایستادند و به حضرت سلام می‌دادند.
چوپانکاره در خصوص پیشینه تاریخی تپه سلام‌ها گفت: کاروان سالار‌ها وقتی به تپه سلام می‌رسیدند شروع به چاوش خوانی در وصف امام رضا(ع) میکردند و وقتی به بالای کوه می‌رسیدند به زیارت اولی‌ها برای بار اول گنبد امام را نشان می‌دادند که به گنبد نما معروف بود.
وی افزود: کاروان سالار به جهت اینکه حلاوت زیارت را بیشتر کند معمولا به چند نفری که برای بار نخست به زیارت می‌آمدند در بالای کوه گنبد مطهر را نشان می‌داد و آن افراد با این سفر لقب «مشهدی» یا اصطلاحا «مشدی» می‌گرفتند.
محقق و پژوهشگر مشهد با اشاره به تپه سلام از یاد رفته در گردنه گوجکی جاده کلات یادآوری کرد: معمولا کسانی که از این مسیر وارد مشهد می‌شدند به لحاظ ارتفاع و اشراف این نقطه به شهر مشهد، به حرم امام رضا(ع) سلام می‌دادند.
چوپانکاره تصریح کرد: بر اساس یادداشت‌های سفرنامه‌ها، مردم بعد ادای سلام ستون‌های دست چین مرتبی را در بالای تپه‌ای که به تپه سلام معروف بود ساخته بودند تا یادمان انسان‌هایی باشد که از این مسیر عبور کرده بودند و به امام رضا (ع) سلام داده بودند.
وی افزود: در قرن‌های ۱۰ و ۱۱ هجری قمری صلوات خاصه و خواندن اشعار در مدح امام رواج پیدا کرد.
پژوهشگر و محقق مشهد شناس در ادامه سخنانش به عامل دخیل در کم رنگ شدن تپه سلام‌ها در سال‌های اخیر پرداخت و گفت: بنا به تاریخ شفاهی که در دست است، تا ۳۰ سال پیش مسافرانی که به قصد زیارت به مشهد می‌آمدند، یک بقچه حاوی شیرینی محلی شهر یا روستایشان را به همراه داشتند تا وقتی به تپه سلام می‌رسند به میمنت این اتفاق و زیارت بار نخست آن شیرینی را در بین اعضای کاروان یا اتوبوس پخش کنند.
چوپانکاره با بیان اینکه این حرکت تا ۳۰ الی ۴۰ سال پیش ادامه داشت، متذکر شد: بعدها، عواملی مانند ساخت و سازهای شهری و مرتفع‌سازی‌ها در اطراف حرم مطهر، عدم دیده شدن حرم از خارج از شهر شد و تغییر مسیرهای مواصلاتی به شهر مشهد دست به دست هم داد تا این حرکت تاریخی و تپه سلام‌ها به بوته فراموشی سپرده شود.
وی ادامه داد: هم‌اکنون نیز در برخی از روستاها وقتی به شهر مشهد سفر می‌کنند این بشارت را انجام می‌دهند و شیرینی پخش می‌کنند.
پژوهشگر و محقق مشهد شناس در خصوص استفاده گردشگری از این تپه سلام‌ها توضیح داد: ما به لحاظ بنای تاریخی و مذهبی آنقدر در شهر مشهد غنا داریم که همین عناصری که در داخل شهر موجود است قابلیت این را دارد به عنوان مکان گردشگری برای مخاطبان خاص خودش استفاده شود.
چوپانکاره با بیان اینکه از قابلیت این تپه سلام‌ها می‌توانستیم برای کاروان‌های زیارتی آقا علی بن موسی الرضا علیه السلام استفاده کنیم، عنوان کرد: با توجه به قدمت هزار ساله این موضوع مطمئنا این پدیده تاریخی در هر جای دیگر وجود داشت، به عنوان یک جاذبه گردشگری از آن استفاده می‌شد اما متاسفانه در مشهد مورد غفلت قرار گرفت.
وی ادامه داد: البته این در گرو تدبیر در خصوص ایجاد زیرساخت‌های لازم و وحدت رویه بین تمام مجموعه‌های بانی این جریان است که اگر تمام این ارگان‌ها و ادارات اعم از آستان قدس رضوی، میراث فرهنگی و اوقاف دست به دست هم در نشان دادن این پدیده می‌دادند، این موضوع امکان پذیر بود که از این پدیده به عنوان یک جاذبه گردشگری استفاده کنیم.
انتهای پیام/ ۷۰۰۶۸/ح
افشای کامل
روایتگری موثر
زیستگاه رسانه
قصه های کرونا
کد اقناع
کیفیت حکومت
