خبرگزاری فارس ـ یادداشت میهمان؛ مهدی فضائلی: «عقل» واژه ای جذاب و البته پیچیده است و هر کس به صفت عقل متصف و عاقل خوانده شود،جایگاهی ارزشمند برای خود رقم زده است.
اما در اینکه حقیقت «عقل» چیست؟ و «عاقل» حقیقی کیست؟ بحث بسیار است.
برخی مقام عقل را صرفا" ابزاری برای دست یافتن به متاع دنیایی دانسته و برخی آنرا سخیف تر دیده حتی به شارلاتان بازی های سودجویانه تنزل داده و کسی را هم که از هر راهی به منفعت و سود ظاهری دست یابد یا عزتش را برای منافع زودگذر دنیا در برابر دشمن پایمال کند زرنگ یا عاقل توصیف می کنند!
اما عقل، در تفکر اسلامی جایگاه و منزلتی رفیع دارد.
در اندیشه دینی، زندگی بدون عقل ممکن نیست. «لا یُستَعانُ عَلَى الدَّهرِ اِلّا بِالعَقل».
بر اساس آموزه های دین اسلام،عقل هم نقش هدایتگر دارد و هم نجات بخش است و در مجموع موجب تعالی انسان می شود. «اَلعَقلُ یَهدی وَ یُنجی» و این نقش هم در امور دنیایی کاربرد دارد و هم در امور اخروی و معنوی.
عقل همچنین در تفکر اسلامی عبارت از آن چیزی است که عبودیت انسان را در برابر خدای قادر متعال موجب می شود و بهشت را سرانجام صاحبش قرار می دهد. «اَلعَقلُ ما عُبِدَ بِهِ الرَّحمٰنُ وَ اکتُسِبَ بِهِ الجَنان»
حال چگونه می توان افراد عاقل را شناخت و آنها را از عاقل نمایان تفکیک کرد؟
امام علی بن موسی رضا(ع) که این روزها بخصوص فضای کشور ما از یاد ایشان عطرآگین است، در حدیثی گهربار ده خصلت و نشانه کامل بودن عقل را اینگونه بیان فرموده‌اند.
«لا یَتِمُّ عَقْلُ امْرِء مُسْلِم حَتّى تَکُونَ فیهِ عَشْرُ خِصال: أَلْخَیْرُ مِنْهُ مَأمُولٌ. وَ الشَّرُّ مِنْهُ مَأْمُونٌ. یَسْتَکْثِرُ قَلیلَ الْخَیْرِ مِنْ غَیْرِهِ، وَ یَسْتَقِلُّ کَثیرَ الْخَیْرِ مِنْ نَفْسِهِ. لا یَسْأَمُ مِنْ طَلَبِ الْحَوائِجِ إِلَیْهِ، وَ لا یَمَلُّ مِنْ طَلَبِ الْعِلْمِ طُولَ دَهْرِهِ. أَلْفَقْرُ فِى اللّهِ أَحَبُّ إِلَیْهِ مِنَ الْغِنى. وَ الذُّلُّ فىِ اللّهِ أَحَبُّ إِلَیْهِ مِنَ الْعِزِّ فى عَدُوِّهِ. وَ الْخُمُولُ أَشْهى إِلَیْهِ مِنَ الشُّهْرَةِ.
ثُمَّ قالَ علیه السلام: أَلْعاشِرَةُ وَ مَا الْعاشِرَةُ؟ قیلَ لَهُ: ما هِىَ؟ قالَ علیه السلام: لا یَرى أَحَدًا إِلاّ قالَ: هُوَ خَیْرٌ مِنّى وَ أَتْقى».
«تحف العقول، صفحه 443»
عقل شخص مسلمان تمام نیست، مگر این که ده خصلت را دارا باشد:
1ـ از او امید خیر باشد
2ـ مردم از بدى او در امان باشند
3ـ خیر اندک دیگرى را بسیار شمارد
4ـ خیر بسیار خود را اندک شمارد
5ـ هر چه حاجت از او خواهند دلتنگ نشود
6ـ در عمر خود از دانش طلبى خسته نشود
7ـ فقر در راه خدایش از توانگرى محبوبتر باشد
8ـ خوارى در راه خدایش از عزّت با دشمنش محبوبتر باشد
9ـ گمنامى را از پرنامى خواهانتر باشد
سپس فرمود: دهمین و چیست دهمین؟ به او گفته شد: چیست؟
فرمود: احدى را ننگرد جز این که بگوید او از من بهتر و پرهیزکارتر است.
تلاش برای دست یافتن به این ده خصلت از نیازهای مبرم امروز و هر روز ماست و البته این خصلت ها برای همه پسندیده است و برای مسئولان و کارگزاران کشور پسندیده تر!
انتهای پیام/
افشای کامل
روایتگری موثر
زیستگاه رسانه
قصه های کرونا
کد اقناع
کیفیت حکومت
