والدین مقصران اصلی قربانی شدن فرزندان در فضای مجازی

خبرگزاری فارس- گروه هنر و رسانه: داشتن رژیم مصرف رسانه در فضای مجازی امری ضروری است، به همان نسبت که در زندگی حقیقی مان، مراقب خوراک مان هستیم، باید در فضای مجازی هم نسبت به مصرف مان دقت ویژه ای داشته باشیم که افراط یا تفریط در استفاده سبب زیان های بسیاری می شود.

استفاده بسیار از فضای مجازی در طول روز سبب می شود که افراد دچار بی هویتی و به نوعی افسردگی شوند؛ چراکه در فضای مجازی به ویژه شبکه های اجتماعی شاهد شکاف طبقاتی بسیاری هستیم و کودکان و نوجوانانی که ساعت ها و بطور مداوم در این فضا قرار می گیرند، ناخودآگاه دچار یأس و ناامیدی می شوند؛ چراکه آنها هم دوست دارند در آن موقعیت ها باشند.

حجت الاسلام حامد قربان زاده کارشناس رسانه معتقد است بیش از 90 درصد کلیپ های موسیقی یا موضوع دلبری کردن زن از مرد است و یا خیانت زن و مرد. شما چه توقعی از کودکی دارید که می خواهد این ها را ببیند و ذهنش سرشار از این چراها نشود که چرا دیگران آن طور هستند، اما من این طور؟ همین مسائل باعث می شود که دختران کم سن و سال ما علاقه به داشتن رابطه با جنس مخالف داشته باشند و از همان سن دلبری کردن را بخواهند تمرین کنند که در این راه با هزاران مسأله کوچک و بزرگ دیگر درگیر می شوند. 

او بر این باور است که ما باید برای خودمان یک رژیم غذایی مناسب جهت استفاده از فضای مجازی تعریف کنیم . مادر خانواده همان طور که به رژیم غذایی و خوراکی خانواده اهمیت می دهیم باید به خوراک فکری فرزندان هم اهمیت بدهیم، اینکه بچه ها چقدر باید بازی کنند، چقدر باید با موبایل کار کنند، چقدر باید با کنسول بازی کنند، چقدر باید در آپارات یا یوتیوب فیلم ببینند، چقدر باید در برنامه های VOD به تماشای فیلم بنشینند و هزاران باید دیگری که در مورد فضای مجازی صادق بوده از جمله همین مسائل است. 

** رژیم مصرف رسانه به ویژه فضای مجازی تا چه اندازه می تواند اهمیت داشته باشد؟

-همان طور که همه ما می دانیم، فضای مجازی اسمش مجازی بوده اما در حقیقت حقیقی است و حتی از خیلی لحاظ از فضای حقیقی هم حقیقی تر است. فرزندان، خانواده و دوستان ما کاملا تحت تأثیر فضای مجازی قرار دارند؛ بر همین اساس این مهم است که ما در فضای مجازی دنبال چه چیزی هستیم. فضای مجازی بسیار جای خوبی است، شاید یکی از بهترین ابزاری که بشر از ابتدای خلقت تا به حالا اختراع کرده است، همین فضای مجازی باشد. مشخص ترین بارزه آن هم همین است که علم بشر در هر مدت کوتاهی دو برابر می شود؛ این در حالی است که در طی قرون گذشته مطلقا چنین چیزی نبوده است، یعنی اساسا علم این قدر گسترش نداشته است که بخواهد تأثیر داشته باشد، اما به قدری آسیب ها و مضرات فضای مجازی امروزه گسترش یافته که در برخی اوقات فواید آن را از چشم انسان می اندازد. برای مثال ایام کرونا طبق نقل بسیاری از مشاوران، باعث افزایش مراجعه افراد در اثر مشکلات زناشویی ناشی از استفاده نادرست فضای مجازی توسط همسران شده است.

همه این مسائل بر می گردد به اینکه افراد برای خود برنامه ریزی استفاده از فضای مجازی را ندارند، یعنی نمی دانند از فضای مجازی چه چیزی می خواهند، چه چیزی را باید ببینند و چه چیزی را نباید ببینند. امروزه برنامه ها و فیلترهای زیادی برای بچه ها جهت استفاده از فضای مجازی وجود دارد، اما 99 درصد از خانواده ها حتی اسم این برنامه ها را هم نمی دانند. همه این مسائل باعث مشکلات جدیدی می شود که قبلا وجود نداشته است.

فرزندان را بدون هیچ مراقبتی در فضای مجازی رها نکنید

یکی از اقوام ما فرزند 12 ساله ای دارد که بدون هیچ مراقبتی او را در فضای مجازی رها کرده اند. چند وقتی است که استوری های عجیب و غریبی می گذارد. زشت ترین کلماتی که آن خواننده خارج از کشور می زند را استوری می کند تا بقیه ببینند! او فیلم های درخواست برهنه شدن را استوری می کند و حتی به استوری کردن برخی از آن فیلم هم می پردازد. شاید پدر و مادر او هم خوش شان نیاید که این فرزند این کارها را می کند، اما مشکل آن جایی است که خودشان به قدری غرق شده اند که جای خود دارد، یعنی استدلال پدر و مادر این است که امروز نبیند فردا این مسائل را می بیند و....؛ در حالی که این طور نیست .

اگر یک موضوع را فرزند در سن نامناسب با آن مواجه شود، این امر باعث می شود که فکرش مشغول شود و هزاران مطلب نادرست از آن استنتاج کند، به حدی که باعث ضربات جبران ناپذیری در سنین نوجوانی او می شود.

خود شما چه حسی پیدا می کنید زمانی که بفهمید که فرزند 10-12 ساله شما در اینترنت دنبال عکس های برهنه دیگران باشد؟ شاید این موضوعات برای یک فرهنگی مناسب باشد، اما قطعا برای فرهنگ ما مناسب نیست. همه ما موضوع قتل ستایش قریشی دختربچه 9 ساله ای که توسط همسایه نوجوان 16 ساله سربه زیر و مؤدب همسایه که در اثر دیدن این نوع فیلم ها تحریک شده بود و دست به تجاوز به آن دختر زده و بعد از تجاوز جنازه او را با آن وضع شنیع در اسید انداخته بود تا از بین برود را شنیدیم، اما مرور زمان باعث شد که در کمتر از دو سال آن را فراموش کنیم.

در واقع ما باید برای خودمان یک رژیم غذایی مناسب جهت استفاده از فضای مجازی تعریف کنیم . ما در خانواده همان طور که به رژیم غذایی و خوراکی خانواده اهمیت می دهیم باید به خوراک فکری فرزندان هم اهمیت بدهیم، اینکه بچه ها چقدر باید بازی کنند، چقدر باید با موبایل کار کنند، چقدر باید با کنسول بازی کنند، چقدر باید در آپارات یا یوتیوب فیلم ببینند، چقدر باید در برنامه های VOD به تماشای فیلم بنشینند و هزاران باید دیگری که در مورد فضای مجازی صادق بوده از جمله همین مسائل است. این وظیفه مادر خانواده است که هدایت و راهبری خانواده را در این زمینه به عهده بگیرد.

** بنابراین شما بر این تصور هستید که خانواده ها با آشنایی از نرم افزارهای مختلف می توانند، فرزندان خود را کنترل کنند.

-واقعا فضای مجازی یک فضای بی در و پیکر است. شما خیلی راحت می توانید این موضوع را امتحان کنید. خصوصا اینکه بسیاری از نرم افزارها و برنامه های موبایل برای نگهداشتن شما در آن برنامه طراحی شده است. یعنی آن گروه طراحی کننده اینستاگرام برنامه شان را طوری طراحی کرده اند که شما وقتی وارد آن می شوید، حداقل نیم ساعت را در آن می گذرانید. هزاران مغز متفکر پشت این برنامه قرار گرفته اند تا هوش مصنوعی ای را طراحی کنند که بر اساس چیزهایی که شما می پسندید انواع و اقسام فیلم ها و متن ها را به شما معرفی کنند تا شما آن را ببینید و فقط در آن برنامه باشید تا به مرور زمان در لابه لای آن ها طرز فکر مورد نظر خودشان را به شما نشان بدهند. این سیاست این برنامه هاست.

هیچ کسی مثل خود شما نباید به فکر خودتان باشد. خداوند متعال در آیه 6 سوره تحریم درباره شرایط مشابه این موضوع می فرماید: «یَآ أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ قُواْ أَنفُسَکُمْ وَأَهْلِیکُمْ نَاراً وَقُودُهَا النَّاسُ وَ الْحِجَارَةُ عَلَیْهَا مَلاَئِکَةٌ غِلَاظٌ شِدَادٌ»  یعنی ای کسانی که ایمان آورده اید خودتان و خانواده تان را از آتشی که سوخت آن مردم و سنگ هاست حفظ کنید. بر آن آتش فرشتگانی خشن و سخت گیر گمارده شده اند.

ضرورت افزایش سواد رسانه ای در کنترل رژیم مصرف رسانه

در واقع همه ما وظیفه مان در این شرایط این است که در وهله اول از خودمان مراقبت کنیم. با افزایش سواد رسانه ای،مطالعه درباره مسائل مرتبط و در وهله بعدی به سراغ خانواده مان برویم و این بصیرت و آگاهی را به آن ها منتقل کنیم.هیچ راهی بجز این متصور نیست.

ما نمی توانیم همه عالم را درست کنیم یا صبرکنیم همه درست شوند و بعد وارد جامعه شویم. این شدنی نیست. ما باید خودمان را درست کنیم و سپس بعد از درست کردن خودمان نسبت به اصلاح اطرافیان مان اقدام کنیم. همین برای ما بس است. خداوند فرموده است: «خودتان و خانواده تان را نگهدارید»، حرف «قاف» زمانی که با کسره همراه شود در عربی به معنای امر به نگهداری است. مثلا هنگامی که در قنوت نمازمان می گوییم :«رَبَّنَا آتِنَا فِی‏الدُّنْیَا حَسَنَةً وَ فِی‏الآخِرَةِ حَسَنَةً وَقِنَا عَذَابَ النَّارِ» این حرف «ق» در «قنا» به معنای نگهداری است. یعنی ما از خدا می خواهیم که ما را از آتش جهنم نگهدارد. در این آیه هم خداوند به ما می گوید : «قُوا أَنْفُسَکُمْ وَ أَهْلِیکُمْ» یعنی اول خودتان را نگهدارید و سپس خانواده تان را حفظ کنید. این باید در همه زندگی ما جاری و ساری باشد.

** سواد رسانه ای در پیدا کردن رژیم صحیح مصرف رسانه چه نقشی می تواند داشته باشد؟

سواد رسانه ای برای خانواده های امروزی دقیقا مانند غذای روزانه مهم است. همان قدر که صبحانه و ناهار و شام برای خانواده های ما مهم است ، سواد رسانه ای هم مهم است.

یکی از اساتید بحث فضای مجازی در دوره ای می گفت طبق بررسی هایی که دانشمندان صورت داده اند حجم اطلاعاتی که امروزه در طی 72 ساعت به ما می رسد به اندازه حجم اطلاعاتی است که یک قرن پیش در طی 72 سال به افراد می رسید. در گذشته زندگی ها خیلی ساده بود، اساسا خبر خاصی نبود. نهایت خبری که یک نفر در طی یک روز و یا حتی یک ماه و یا یک سال با آن مواجه می شد این بود که گاو فلانی زاییده یا فلان کس با فلانی وصلت کرده است؛ هر چندین سالی یک بار هم خبر می رسید فلان خان یا فلان شاه مرده و فلانی جای او آمده است.

بسیار و بسیار می دیدیم و می بینیم که با این همه پیشرفت ها هنوز هستند افرادی که در گذشته ها سیر می کنند. شما این را مقایسه بکنید با انبوه اطلاعاتی که امروزه هر کدام از ما با آن مواجه هستیم. صبح ها که از خواب بیدار می شویم چرخی در گروه ها و کانال های اجتماعی مان می زنیم تا ببینیم چه خبر است. خبر چیست؟ یک موضوع منفی که در سطح وسیع منتشر می شود. فردی، دیگری را کشت. مکانی آتش گرفت، در نقطه ای تعدادی انسان کشته شدند، مسئولی اختلاس و فرار کرد و هزاران موضوع مثل این از جمله خبرهایی است که روزانه ما با آن مواجه هستیم. تک تک این خبرها بر روی ما اثر منفی می گذارند.

**و البته اگر از نوع خبرهای زرد باشد...

- بله دقیقا و اگر از نوع خبرهای زرد باشند که به مراتب این اثرگذاری منفی شان بر روی ما بیشتر هم می شود. مثلا اینکه بازیگر یا فوتبالیستی ماشین چند میلیاردی اش را به معشوقه اش هدیه داد و ماشین چند میلیاردی دیگری خرید. این خبر چه اثر روانی بر روی ما و فرزندان مان دارد؟ چه اثری بر روی ذهنیت فرزندان مان دارد؟ آیا ما سعی نمی کنیم که خودمان را شبیه بازیگرها کنیم؟ آیا همه هم و غم بچه های ما این نمی شود که بازیگر یا فوتبالیست شوند؟ و آیا در این راه هزار انسان سودجو جلوی بچه های ما سبز نمی شوند؟

همه این ها به خاطر این است که ما با اخباری مواجه هستیم که بیشتر از اینکه بار مثبت برای ما داشته باشند، دارای بار منفی هستند. این مقایسه ها در ضمیر ناخودآگاه افراد است و ممکن است افراد بگویند که ما تأثیری از این وقایع نمی پذیریم، اما مگر می شود؟ تمام جامعه و ذهنیت آن بازیچه شبکه های اجتماعی شده اند. یک مسأله کوچک در یک روستای دورافتاده در بسیاری اوقات می شود مهم ترین دغدغه یک کشور! علتش این است که شبکه های اجتماعی می دانند که کجا را باید هدف بگیرند.

نمونه های بارز آن را در سیل های سال گذشته دیدیم، اینکه در چند روز اول که در همه جای دنیا هنوز حکومت بر روی اوضاع مسلط نشده کمبودهای کوچک را به بزرگترین بحران برای یک کشور تبدیل می کردند و آن مسأله  نماد ناکارآمدی حکومت شده بود. بر همین اساس لازم است که نسبت به ورودی های ذهن خودمان مراقبت داشته باشیم. باید مراقب باشیم که چه چیزی را به ذهن خودمان می دهیم، در وهله بعدی باید نسبت به این مراقبت برای فرزندان و اطرافیان مان اهتمام داشته باشیم. این کمترین کاری است که می توانیم در این زمینه داشته باشیم.

** چه کسی در این میان تعیین می کند که مخاطب ما در مورد فضای مجازی چه رژیمی داشته باشد؟

رژیم غذای روحی خودمان را باید خودمان تعریف کنیم، نباید بگذاریم دیگران برای ما تصمیم بگیرند که چه چیزی را گوش کنیم یا چه چیزی را ببینیم. این کار بسیار بسیار سختی است . آن قدر سخت است که شاید باورکردنش امری دور از ذهن باشد، اما شدنی است. با برنامه ریزی برای استفاده از تلویزیون می توانید شروع کنید. در بسیاری از خانواده های ایرانی و حتی در جهان، افراد از زمانی که از خواب بیدار می شوند اولین کارشان این است که تلویزیون را روشن می کنند تا زمانی که شب بخوابند، این تلویزیون مداوم روشن است. انواع و اقسام فیلم ها و برنامه ها و مسابقات و کارتون های مناسب و نامناسب برای سنین مختلف در این شبکه ها پخش می شود که خانواده ها بدون توجه و حساسیت نسبت به دیدن آن ها اقدام می کنند و از آن ها اثر می پذیرند. این مناسب نیست. حتی اگر شبکه هایی را که فقط موسیقی پخش می کنند را هم روشن بگذارید باز این کلیپ های موسیقی دارای تصاویر نامناسبی است که شاید خود شما دیدن آن را برای فرزندان تان نپسندید. بیش از 90 درصد کلیپ های موسیقی یا موضوع دلبری کردن زن از مرد است و یا خیانت زن و مرد. شما چه توقعی از کودکی دارید که می خواهد این ها را ببیند و ذهنش سرشار از این چراها نشود که چرا دیگران آن طور هستند، اما من این طور؟ همین مسائل باعث می شود که دختران کم سن و سال ما علاقه به داشتن رابطه با جنس مخالف داشته باشند و از همان سن دلبری کردن را بخواهند تمرین کنند که در این راه با هزاران مسأله کوچک و بزرگ دیگر درگیر می شوند. باید به این مسائل دقت کنیم، شاید قربانی بعدی این مسائل خود ما یا خانواده ما باشد.

انتهای پیام/