به گزارش خبرنگار اندیشه خبرگزاری فارس، در سالهای اخیر با توجه به پیچیدگی فساد، دولتها برای رسیدن به سلامت جامعه، شیوههای مختلفی را اجرایی کردند که یکی از این شیوهها برای مبارزه با فساد «سوتزنی» است.
در روزهای اخیر نیز مقام معظم رهبری به اهمیت رسیدگی به مفاسد و ظلمها توسط دستگاه قضا مطرح شد و پس از آن حجتالاسلام رئیس رئیس قوه قضائی به لزوم افشای فساد و حمایت از افشاکنندگان مفاسد اشاره کرد که در نهایت خبرگزاری فارس با توجه به اهمیت این موضوع «سامانه سوتزنی فساد» را راهاندازی کرد.
اما اینکه اصلاً سوتزنی به چه معناست و چه افرادی میتوانند اقدام به افشاگری فساد کنند، موضوعی است که برای آشنایی بیشتر از جایگاه آن در کشور، با حجتالاسلام «سیداکبر حسینینژاد» رئیس مجمع نمایندگان طلاب و فضلای حوزه علمیه قم به گفتوگو نشستیم که مشروح آن را میخوانیم:
مفاسد اقتصادی، نتیجه سکوت افراد مطلع است
گزارشگری فساد در فلسفه «نهی از منکر» چه جایگاهی دارد و سوتزنی برای افشای فساد چقدر میتواند مؤثر باشد؟
همانطور که مقام معظم رهبری فرمودند و در قرآن و روایات نیز به آن اشاره شده است، امر به معروف و نهی از منکر یک واجب دینی است. به طوری که این وظیفه شرعی از فروع دین به شمار میرود، اما متأسفانه تاکنون درباره امر به معروف و نهی از منکر کار فقهی عمیقی صورت نگرفته است تا اهمیت آن به درستی برای مردم تبیین شود.
اکنون اگر فسادی در جامعه رخ میدهد، نتیجه همان نگفتنها و سکوت کردنهای افراد مطلع از مفاسد است. فلسفه سوتزنی هم این است که وقتی جلوی فساد گرفته نشود، هم جامعه به فساد کشیده خواهد شد و هم مردم به بدی و شرارت روی میآورند، چرا که وقتی فسادی دیدند، آن را تقبیح نکردند.
قبل از پیروزی انقلاب اسلامی، بدی و شرارت مورد تشویق هم قرار میگرفت، اما اکنون با پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی، امور زشت و فساد، سرزنش میشود و عدالت اجتماعی مورد توجه قرار گرفته است. البته درست است که در برخی امور ارزشها و آرمانهای انقلاب اسلامی اجرایی نشده، اما برای تحقق این امور اول مردم باید مطالبهگر بوده و بعد مسؤولان به فکر پیادهکردن آنها باشند. چرا که این مردم بودند که با تلاشهای خود انقلاب را پیروز کردند.
بر همین اساس مهمترین کاری که باید پیگیری شود، عدالت اجتماعی است و این عدالت اجتماعی یعنی همه در برابر قانون یکسان باشند و اگر حقی وجود دارد، برای همه باشد، نه اینکه فرزند وزیر و وکیل از آن حق بهرهمند شوند، اما مردم عادی حتی از آن حقوق خبری هم نداشته باشند. بنابراین قرارگیری امکانات و تسهیلات برای همه به صورت یکسان، در جامعهای که به امر به معروف و نهی از منکر معتقد است، باید مورد توجه قرار گیرد. در مقابل، اگر جلوی عدالت اجتماعی گرفته شود، یعنی دین را زیر پا گذاشتیم و به عدالت رفتار نکردیم.
وقتی صدای مظلوم شنیده نمیشود، افراد دست به شایعه و شعار میزنند/ در افشاگری داشتن سند و شاهد امری ضروری است
کسی که فساد را گزارش میکند، به جز منتفع نشدن از سوتزنی باید چه مشخصاتی داشته باشد و برای افشای مفاسد چه اقدامی انجام دهد؟
موضوع مهم در افشاگری، داشتن مدرک و سند است، چرا که در اسلام برای اثبات هر کاری باید شاهد و مدرک وجود داشته باشد و اگر فردی به فرض موضوعی را افشا کند و نتواند ادعای خود را به اثبات برساند، تهمت تلقی شده و از نظر شرعی حد هم میخورد که گاهی حدود ۷۰ تا ۸۰ ضربه شلاق است. بنابراین در افشاگری داشتن سند و شاهد امری ضروری است و صِرف شنیدن یا شایعه کافی نیست، چرا که در شایعه، دروغپردازی نیز مطرح میشود. به همین دلیل افشاگر مفسده باید با ادله و برهان در محکمه قضایی ادعای خود را به اثبات برساند.
برخی افشاگریها از رسانههای بیگانه، بیپایه و اساس است و برخی نیز به عنوان شایعه عنوان میشوند، اما در جایی هم باید به همین شایعات توجه کرد، چرا که در مواقعی به دلیل اینکه افراد از طریق قانون صدایشان به جایی نمیرسد، مجبور میشوند با شعار یا حتی شایع کردن خبر غیررسمی افراد را از موضوعی مطلع کنند. در این موارد باید جایی برای شکایت افراد وجود داشته باشد، تا بتوانند آن را مکتوب کرده و با دلیل، مدرک و سند موضوع را اثبات کنند و دستگاههای مربوطه نیز برای افشای آن دست به کار شوند.
برای حمایت از افشاگران فساد باید قانون اساسی به درستی پیاده شود
با وجود تعرض به آمران به معروف و ناهیان منکر در سالهای گذشته، چگونه میشود امنیت روانی و اجتماعی گزارشگران فساد را فراهم کرد؟
امر به معروف و نهی از منکر بر همه جوامع امری واجب است. البته برای این وظیفه شرعی، شرایط و قواعدی وجود دارد، مثلا اینکه چه کسانی میتوانند امر به معروف و نهی از منکر کنند یا اصلا در چه موقعی باید این واجب انجام گیرد.
امر به معروف و نهی از منکر یک وظیفه عمومی و مردمی است که مراتبی دارد. مثلا تذکر لسانی که اولین مرحله امر به معروف و نهی از منکر به شمار میرود، توسط تمام افراد میتواند انجام گیرد. اما به طور مثال، دستگیر کردن فرد خاطی یا اعدام و ... که نمیتواند توسط مردم انجام شود. بلکه قوانینی دارد و خط قرمز در این رابطه قانون است که دولت و قوه قضائیه در این باره وظیفه خطیری دارند.
قانون اساسی که مردم با رأی اکثریت آن را مورد پذیرش قرار دادند تا سایر قوانین بر اساس آن تدوین و مصوب شود، باید به درستی در جامعه پیاده شود. بنابراین، تمام دستگاهها و نهادها باید از آمران به معروف و ناهیان از منکر حمایت کنند، چرا که در صورت عدم حمایت آنها، مفسدان جامعه را به فساد میکشانند و روحیه امر به معروف و نهی از منکر در جامعه به مرور زمان کمرنگ شده و از بین میرود. در نهایت کسی رغبتی به انجام این فریضه الهی از خود نشان نمیدهد و «ظالم» به عنوان «حاکم» و «مظلوم» به عنوان «محکوم» شناخته میشود.
در مجموع سوتزنی به معنای آن است که وقتی فساد و گناهی را دیدید، آن را آشکار کرده و فریاد بزنید. البته برخی از گناهان نباید آشکار شود، چرا که مفسده بیشتری دارد. اما در برابر خلاف عمومی، باید فریاد زد و آن را انگشتنما و برملا کرد تا در جامعه خلاف زینت نشده و کسی که دزدی کند و رشوه بگیرد، عزیز و افراد پاکدست، ذلیل نشوند.
اگر فساد را داد نزنیم، در جامعه رشوهخواری رواج یافته و افراد سودجو هزاران میلیارد دلار اختلاس میکنند. در این رابطه به طور حتم افرادی از این رشوهخواری و اختلاس خبر داشتند، شریک فرد خاطی به حساب میآیند، چون موضوع را افشا نکردند.
وقتی قانونگریزی ننگ تلقی میشود
جامعهای که در آن نظارت همگانی فعال باشد، از نظر فرهنگی چه رفتارهایی دارد؟
وقتی فرهنگ جامعه نسبت به ارزشها رشد پیدا کرد و نسبت به زشتیها حساس شد، قانونگریزی ننگ تلقی میشود و همه به دنبال اجرای قوانین هستند. در این زمان، حتی وقتی ماشینی از چراغ قرمز رد میشود، همه با بوق زدن اعتراض خود را نشان میدهند، یا وقتی کسی در ماه رمضان سیگار میکشد و روزهخواری میکند، افراد عکسالعمل نشان داده و فرد خاطی دیگر جرأت به تکرار اشتباه خود نخواهد داشت. حالا اگر در سطوح بالاتر، کسی با فساد و تخلفی مواجه شد، باید مسیر و مجرایی باشد برای فریاد زدن و رسوا کردن فاسد و متخلف.
یادآور میشود، خبرگزاری فارس پس از مطالعات مختلف، بستری را با عنوان گزارش فساد در سامانه «فارس من» راهاندازی کرده که مردم میتوانند در مواردی که فسادی را مشاهده میکنند، گزارش آن را در این سامانه ثبت کنند.
انتهای پیام/