رقابت بر سر «گوهر شب چراغ»/ یک بازی کودکانه با اقتباس از مثنوی معنوی
بازی مهره و صفحه «گوهر شب چراغ» یکی از بازی‌هایی‌ست که با اقتباس از مثنوی‌معنوی و بر اساس داستانی با همین نام از سوی مهنام منفرد برای کودکان بالای 7 سال طراحی شده است.
خبرگزاری فارس - سعیده اسدیان: وقتی از تفریح و سرگرمی صحبت می کنیم یکی از اولین گزینه‌هایی که به ذهن می‌رسد بازی است. از گذشته‌های دور هم بشر همواره به دنبال راهی برای ابداع سرگرمی ها و بازی های جدید بوده، بازی‌های روی کاغذ را به یاد بیاورید که در جمع‌های خانوادگی بسیار سرگرم‌کننده بود و برای مدت های طولانی افراد زیادی را دور هم جمع می کرد. مثلاً بازی اسم-فامیل که همه حداقل یکبار آن را تجربه کرده اند یا نقطه-خط و دوز که با قوانین بسیار ساده‌ای که دارند، هنوز هم می‌توانند بسیار سرگرم‌کننده باشند، اما در سال های اخیر بازی های رومیزی نه تنها در ایران بلکه در تمام جهان به محبوبیت چشمگیری رسیده اند، این گونه بازی ها که به حداقل دو بازیکن نیاز دارندبرخلاف بازی های کامپیوتری باعث بهبود مهارت های ارتباطی و اجتماعی می شوند و در تضاد با بازی های ویدیویی، تجربه های جالبی را برای جمع های خانوادگی و دوستانه به همراه دارد و می تواند ساعت ها یک جمع چند نفره را به شکلی مهیج، سرگرم کند.
شاید بتوان بازی «راز جنگل» را از اولین نسل بازی‌های رومیزی به شمار آورد که هنوز هم برای فروش در بازار پیدا می شود و همچنان هم پرهیجان و سرگرم کننده است، اما قدمت بازی های رومیزی که این روزها بازار داغی هم دارد به خیلی قبل ترها بازمی گردد، برای اثبات این ادعا، نقاشی‌ای در یکی از مقبره‌های مصریان باستان وجود دارد که در آن بازی رومیزی‌ای به نام سِنِت (Senet) دیده می‌شود، یا قدمت شطرنج که جزو بازی های رومیزی شناخته شده است و به عنوان یک نوع ورزش فکری هم شناخته می شود به حدود قرن 6 میلادی می رسد در دوره‌های متأخر، دو بازی به نام‌های Traveller’s Tour Through the United States و Traveller’s Tour Through Europe در سال 1822 در آمریکا منتشر شدند که جزو اولین بردگیم‌های آمریکایی به حساب می‌آیند، هرچند در سال‌های بعدی بردگیم‌های دیگری هم در آمریکا منتشر شد اما در سال 1935 یکی از این بازی‌ها به نام مونوپولی (Monopoly) به بازار آمد و حالا پس از بیش از ۸۰ سال، در نسخه‌های بسیار زیادی همچنان در تمام دنیا فروخته می‌شود و طرفدار دارد. مونوپولی آنقدر بازی محبوبی از آب درآمد که در بیش از 103 کشور مجوز انتشار دارد و به بیشتر از 37 زبان چاپ شده است. اساس این بازی بر تجارت و اقتصاد است.
بازیکنان در این بازی پول به دست می‌آورند یا از دست می‌دهند یا حتی سر از زندان درمی‌آورند! مونوپولی در ایران هم طرفداران زیادی پیدا کرده و بازی‌هایی بر اساس آن به زبان فارسی نیز منتشر شده، همین امر باعث شد تا سیر تولید بازی های کپی محصولات غربی که در بسیاری از موارد حتی در طراحی و بسته بندی هم شبیه نمونه خارجی عمل کرده اند در ایران زیاد شود و عملاً تولید بازی های بومی چندان رواجی نداشته باشد، در حالی که سرشار از ظرفیت های لازم برای تولید بازی های داخلی و برگرفته از داستان های ایرانی هستیم بازی‌های بومی برای خانواده‌های ایرانی هرچند دیر اما مدتی است بازی سازان ایرانی رغبت بیشتری به طراحی بازی هایی برگرفته از داستان های ایرانی نشان داده اند، تا جایی که چندی قبل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان 10 بازی رومیزی و کارتی برگرفته از آثار فاخر ادبیات کهن فارسی و ادبیات معاصر را رونمایی کرد. این بازی‌ها که مناسب کودکان و نوجوانان 7 سال به بالاست، از آثار فاخر ادبیات کهن فارسی همچون مثنوی معنوی مولانا، منطق‌الطیر عطار نیشابوری، کلیله و دمنه و تاریخ بیهقی و همچنین ادبیات معاصر شامل آثار نیما یوشیج و حبیب یغمایی اقتباس شده، بازی مهره و صفحه «گوهر شب چراغ» هم یکی از بازی‌های این مجموعه است که با اقتباس از مثنوی‌معنوی و بر اساس داستانی با همین نام از سوی مهنام منفرد برای کودکان بالای 7 سال طراحی شده است.
به همین بهانه با طراح این بازی گفت و گو کردیم و او از «گوهر شب چراغ» و روند تولید این بازی برایمان صحبت کرد خودتان را به طور کامل معرفی کنید و بگویید چه شد که به سراغ طراحی بازی گوهر شب چراغ رفتید؟ مهنام منفرد هستم، فارغ التحصیل کارشناسی ارشد طراحی صنعتی از دانشگاه علم و صنعت که در حال حاضر به طور تخصصی در حوزه طراحی اسباب بازی فعالیت می کنم . سرگرمی که طراحی شده با نام «گوهر شب چراغ»، برگرفته از داستان گاو دریایی و گوهر شب چراغ مثنوی معنوی از مولانا است و یکی از نتایج پروژه طراحی با عنوان «بازی رومیزی با الهام از ادبیات فارسی» که طی صحبت های اولیه از مرکز سرگرمی های سازنده کانون پرورش فکری و آیدین مهدی زاده تهرانی شکل گرفت و در جلسات توجیهی که طی یک سال گذشته برگزار شد ایده قدم به قدم پخته تر شد. در این پروژه چند کتاب ادبی برای پژوهش و طراحی معرفی شد که کتاب مثنوی معنوی از جمله آنها بود که بعد از بررسی و مطالعه داستان های مولانا از منظر پژوهش طراحی، داستان «گاو دریایی و گوهر شب چراغ» محور طراحی بنده قرار گرفت. تحصیلات تان مرتبط بود و آیا پیش از گوهر شب چراغ بازی هایی دیگری هم طراحی کرده بودید؟ بله از آنجایی که رشته دانشگاهی ام طراحی صنعتی است و از همان دوره کارشناسی به حوزه طراحی برای کودکان علاقه داشتم باعث شد پژوهش های دانشگاهی خودم را در دوره های کارشناسی و کارشناسی ارشد در حوزه کودک، بازی و اسباب بازی پیش ببرم.
علاوه بر این، در دوره ارشد در کنار پژوهش های دانشگاهی، کار حرفه ای خودم را در زمینه اسباب بازی با یکی از کارخانه های مطرح اسباب بازی شروع کردم، اسباب بازی های طراحی شده مثل رنجر، پارک شادی و برج قطار هوهو چی چی که اکنون در بازار ایران هست و دو اسباب بازی دیگر که هنوز وارد بازار نشده است امکانات شما برای شروع کار چقدر بود؟ آیا پشتیبان و حمایت کننده ای هم داشتید؟ ابتدای پروژه به سفارش و با حمایت های کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان شروع شد و در حین مسیر در بخش های مختلف مثل جمع آوری اطلاعات و دسترسی به کتابخانه تخصصی کانون، از طراحان این پروژه حمایت شد. جلسات خوبی با متخصصین حوزه ادبیات ایران داشتیم که بدون پیگیری های دفتر سرگرمی های کانون قطعاًی ن جلسات برپا نمی‌شد. البته در مرحله ماکت سازی بازی ها نیز دفتر سرگرمی های سازنده امکانات و زیر ساخت های خود را در اختیار طراحان قرار گذاشتند. ویژگی های بازی گوهر شب چراغ چیست و از چه بخش هایی تشکیل می شود؟ در طراحی این اسباب بازی از داستان گاو دریایی و گوهر شب چراغ مولانا الهام گرفته شده که در این داستان تاجری است که سعی دارد گوهر شب چراغ گاو دریایی را به دست آورد .این سرگرمی، یک بازی دو نفره با کاراکترهای گاو دریایی و تاجر است و هدف هردو بازیکن به دست آوردن گوهر شب چراغ است.
هدف اصلی شما از طراحی این بازی چه بود؟ اگر این بازی تأملی کوچکی باشد برای کودکان این سرزمین بر اینکه مولانا کیست؟ و داستان هایش چه می گوید برای من کافی است فکر میکنم آشنایی با ادبیات غنی کشورمان باید مهم ترین هدف هر طراح ایرانی به خصوص در حوزه طراحی بازی و اسباب بازی باشد. اولین دلیل انتخاب کتاب مولانا از بین متون ادبی کهن، علاقه شخصی به حضرت مولانا بود و دلیل دیگر بن‌مایه‌های داستان‌های مولانا هست. در داستان‌های مولانا لایه‌های پنهان و نهانی وجود دارد که هم برای کودکان و هم خوانندگان حرفه‌ای جذاب است و از لحاظ طراحی، قدرت مانور طراحی اسباب‌بازی و بازی برای رده‌های مختلف سنی را ایجاد میکند. نقاط تعامل خواننده با یک داستان، شخصیت‌های داستان، تعامل آنها با هم و با موضوع داستان هست که هر چه فضاسازی بین این سه راس بهتر نمایش داده شود، خوانندگان بیشتری را جذب میکند. بنابراین، طراحان بازی برای شروع ایده‌پردازی باید به این مسأله توجه کنند. چقدر زمان برد تا این بازی طراحی و تولید شود؟ به طور کلی فرآیند طراحی از زمان ایده پردازی تا تولید یک محصول نیاز به بازه زمانی 6 ماه تا 1 سال است، در مورد این بازی، از زمان شکل گیری ایده اولیه پروژه حدود یک سال میگذره و در حال حاضردر مرحله تولید انبوه است.
باید چه کار کنیم تا بچه ها از بازی ها غربی فاصله گرفته و جذب بازی های ایرانی شوند؟ علت اصلی جذب والدین و کودکان به بازی های غربی جذابیت ظاهری و کیفیت بالای آنهاست که این کیفیت فقط منوط به استفاده مواد مناسب محصول نیست بلکه کیفیت بسته بندی نیز در جذب مخاطب تاثیرگذار است و طراحی خوب، عامل دیگریست که ماندگاری آن محصول در بازار را تضمین میکند اگر این عوامل در محصولات ایرانی نیز حفظ شود باعث موفقیت آن می شود. علت انتخاب اسم گوهر شب چراغ چه بود؟ هم عنوان اصلی داستان بوده و هم در بازی نیز «گوهر شب چراغ» هدف دوکاراکتر است. در شرایطی که اکثر بازی ها کپی محصولات غربی است، اقتباس از مثنوی و طراحی بازی حرکتی پر ریسک و البته جدید و خاص محسوب می شود! فرآیند بازی گوهر شب چراغ فرآیند دور از انتظار و معنای ذهنی مخاطب نیست، ارزش آن موضوع فرهنگی است که محور دستانی بازی قرار گرفته است. وضعیت بازی های رومیزی رو چطور ارزیابی می کنید؟ صنعت بازی های رومیزی و اسباب بازی در ایران یک صنعت نوپا و رو به رشدی است و در این روزها محبوبیت بازی های رومیزی باعث افزایش رقابت بین تولیدکنندگان می شود و این مقوله بر افزایش سطح کیفیت و طراحی تاثیر می گذارد. امیدوارم در آینده نه چندان دور، شاهد محصولات فوق العاده ای نه در ایران فراتر از مرزهای ایران باشیم و دنیای سرگرمی ها از این محصولات به خوبی یاد کنند.
متأسفانه در بسیاری از بازی های رومیزی شاهد بسته بندی ضعیف و کیفیت پایین قطعات بازی هستیم، چقدر تلاش شده تا گوهر شب چراغ اینگونه نباشد؟ کیفیت یک محصول، اولین عامل برای حضور موفق در بازار و جذب مخاطب است که این کیفیت فقط منوط به استفاده از مواد مناسب محصول نیست بلکه کیفیت بسته‌بندی نیز در جذب مخاطب تأثیرگذار است و طراحی خوب، عامل دیگری است که ماندگاری آن محصول را در بازار تضمین میکند هم‌اکنون تولیداتی در ایران داریم که از لحاظ کیفیت با نمونه‌های خارجی برابری میکند،البته صنعت بازی و اسباب‌بازی یک صنعت نوپا در ایران است اما در چند سال اخیر از لحاظ طراحی رشد قابل توجهی داشته است که نوید آینده‌ای روشن برای این صنعت را می‌دهد. این بازی هنوز وارد بازار نشده و تمام تلاش ما در این هست که محصولی که شایسته کودکان ایران زمین است به بازار ارائه دهیم، قطعاً این محصول با توجه به بازار رقابتی که در کشورمان ایجاد شده از کیفیت جعبه خوبی برخوردار خواهد بود. نکته پایانی؟ ضعف نپرداختن به موضوع‌های ادبی در طراحی سرگرمی‌ها ناشی از عدم آگاهی طراحان از این ظرفیت‌ها است که آن هم از جزیره‌ای بودن فعالیت حوزه‌های ادبی و طراحی و عدم ارتباط و آگاهی از فعالیت‌های یکدیگر نشأت می گیرد. استادان و فعالان برجسته‌ای در حوزه ادبیات و طراحی داریم که با ارتباط مناسب هر یک از این حوزه‌ها اتفاق‌های موثری رخ خواهد داد.
محبوبیت بازی‌های رومیزی باعث افزایش رقابت بین تولیدکنندگان می‌شود و این موضوع بر افزایش سطح کیفیت و طراحی تأثیر می‌گذارد، امیدوارم در آینده نه چندان دور، بازی‌ها و اسباب‌بازی‌های طراحی شده در ایران پا فراتر از مرزهای کشور بگذارد و دنیای سرگرمی‌ها از این محصولات به خوبی یاد کنند خیلی ممنونم از وقتی که برای ترویج و آشنا کردن مردم و مخاطبین با حوزه بازی و اسباب بازی می کنید. واقعا بازی بخش مهمی از رشد کودکان هست و اهمیت د ادن به آن در واقع سرمایه گذاری روی یک نسل خلاق و مولد است. البته من پیشنهاد میکنم که با بقیه طراحان این پروژه هم صحبت کنید. دیدگاه های این دوستان در طراحی قطعاً ارزشمند خواهد بود. بازی‌های رومیزی یکی از مهم‌ترین سرگرمی‌های پرطرفدار در دنیاست که می‌تواند شما را از فضای مجازی دور کرده و کنار خانواده اوقات خوشی را برای‌تان بسازد. انتهای پیام/.
09:50 - 26 July 2020
1 Reposts
11 Views
1 Reply