به گزارش خبرگزاری فارس از جاجرم، عاشورا، حماسه‌ای است تکرار نشدنی که هرسال مردمان مسلمانان در سراسر جهان به‌ویژه در کشور عزیزمان ایران برای زنده نگاه‌داشتن این حماسه عظیم و سوگواری اباعبدالله الحسین (ع)، مراسم باشکوهی را در کوچه و خیابان شهر یا روستای خود برگزار می‌کنند.
حال‌آنکه امسال باوجود بحران ویروس کرونا این مراسم‌ها به‌صورت هر خانه یک حسینیه و یا با رعایت پروتکل‌های بهداشتی در فضاهای باز برگزار می‌شود و در شهرستان جاجرم هم مراسمی که قدمت ۴۰۰ ساله دارد برگزار نخواهد شد اما برای درک این روز، بهتر است به یکی از شهرستان‌های استان خراسان شمالی سفری مجازی کنیم تا شور و عزای حسینی را به تصویر بکشیم.
جاجرم مهد اندیشه و تمدن، یکی از شهرستان‌های استان خراسان شمالی است که سوگواره‌ای با قدمت ۴۰۰ سال دارد.
آئین نخل برداری و شبیه‌خوانی شهرستان جاجرم در ایام سوگواری تاسوعا و عاشورای حسینی قدمتی ۴۰۰ ساله دارد و هرساله در حسینیه مرکزی شهرستان جاجرم واقع در مرکز بافت تاریخی این شهر برگزار می‌شود.
در روز تاسوعای حسینی هریک از هیئت‌های مذهبی بانظم خاص خود وارد حسینیه بزرگ می‌شوند و به زنجیرزنی می‌پردازند. گفتنی است مراسمات معنوی تاسوعا و عاشورای حسینی، مردم متدین را از نقاط مختلف کشور در این مکان گردهم می‌آورد و در غروب تاسوعا مردم جاجرم یا حسین گویان علم‌ها را برداشته و در اطراف بافت قدیمی جاجرم ۳ مرتبه علم گردانی می‌کنند.
گویا اینجا، نمایشی غمگین، روح همگان را تسخیر کرده، چشم‌ها همه خیس می‌شود و همه به سمت حسینیه بزرگ با علم‌ها حرکت می‌کنند و مراسم سینه‌زنی برپا می‌شود. در این مسیر مردم با بر پا کردن ایستگاه‌های صلواتی از شربت گرفته تا شیر، آش، شله‌زرد نذری از عزاداران حسینی پذیرایی می‌کنند.
نخل برداری یا نخل گردانی ازجمله آداب مرسوم محرم در شهرهای کویری ازجمله جاجرم است که به معنای تشییع پیکر پاک سرور شهیدان در روز عاشورا هرسال برگزار می‌شود. این آئین در حسینیه بزرگ جاجرم شور عجیبی را در میان عزاداران حسینی ایجاد می‌کند.
در روز عاشورا سیل عظیمی از جمعیت سیاه‌پوش را می‌بینی که با احترام ناظر صحنه‌ای هستند. زنان و مردانی که با چشمانی گریان با صدایی آرام نجوا می‌کنند و گاه از میان ناله‌ها فریاد "یاحسین" شنیده می‌شود. در روز عاشورا جوانان و مردانی تنومند نخلی را بر روی دوش نهاده و آن را حمل می‌کنند. نخل چوبی جاجرم قدمتی ۱۸۰ تا ۲۰۰ ساله دارد که بعد از نماز ظهر عاشورا وارد حسینیه بزرگ می‌کنند.
فلسفه نخل گردانی
اسکلت چوبی اتاق مانندی که در ایام عزاداری دهه اول محرم و در آستانه روز عاشورا به وسیله پارچه‌های الوان، آینه، چراغ، و امثال آن تزیین می‌شود را نخل میگویند. نخل را در مراسم عزاداری سیدالشهدا بر دوش خود حمل می‌کنند و همراه آن به عزاداری و نوحه‌خوانی می‌پردازند.
نخل بسیار بزرگ و سنگین‌وزن است و معمولاً از چوب درخت گردو ساخته می‌شود آن‌چنان‌که چندین مرد قوی باید آن را از زمین بردارند و بر دوش خود حمل کنند.
تعریفی که در لغت‌نامه دهخدا برای نخل آمده این‌چنین است: " نخل یعنی تابوت بزرگ و بلندی که بر آن خنجر، شمشیر و پارچه‌های قیمتی و آینه‌ها بسته است و در روز عاشورا با عنوان تابوت امام حسین علیه‌السلام حرکت داده می‌شود و چون شبیه درخت خرما ساخته می‌شود، به آن نخل میگویند." بنابراین تعریف، نخل نمادی از پیکر مطهر امام حسین (ع) و تزیینات آن مثل خنجر و شمشیرهای تمثیلی از ضرباتی است که به بدن امام (ع) از سوی سپاه دشمن اصابت کرده است.
نخل برداران آماده می‌شوند، زنجیرزن‌ها در جایگاه قرار می‌گیرند و زنجیر می‌زنند و بعد از زنجیر زنی مراسم نخل برداری با سنج زدن آغاز می‌شود. صدای طبل‌ها لرزه بر اندام می‌اندازد و خیل عظیم جمعیت با فریاد «یا حسین» نخل را بلند کرده و سه مرتبه نخل را می‌گردانند.
گفتنی است مراسم عزاداری محرم جاجرم در دوره حکومت صفوی و شاه عباس در سال ۱۰۴۰ گزارش و نخل چوبی در زمان قاجار دوره محمدشاه ساخته‌شده است. نخل گردانی در روز عاشورا یک مرتبه در ظهر عاشورا و یک مرتبه در بعدازظهر عاشورا برگزار می‌شود و در انتهای مراسم با فریاد «حسین حسین» نخل را بر سر جایش قرار می‌دهند و به سوگواری و عزا می‌پردازند.
نمازظهر عاشورا در حسینیه جاجرم
این مراسم غروب عاشورا، پس از شام غریبان به اتمام می‌رسد و نخل را به جایگاه خود در حسینیه برمی‌گردانند. این آئین کهن هرساله در جاجرم با شور و شکوه عجیبی برپا می‌شود و جمعیت عاشقان حسینی را گرد هم می‌آورد.
گزارش: فاطمه معینی
انتهای پیام/
افشای کامل
روایتگری موثر
زیستگاه رسانه
قصه های کرونا
کد اقناع
کیفیت حکومت
