خبرگزاری فارس- بیرجند؛ محصول زرشک، بهار را با شکوفه‌های زرد شروع می‌نماید و در اواخر تابستان سرشاخه‌های آن به سرخی یاقوت می‌گراید و آرام آرام با خیمه زدن پاییز بر منطقه رنگ گل‌های این درختچه نیز به زرشکی نزدیک می‌گردد.
با سرد شدن تدریجی هوا کم کم خوشه‌های زرشک آماده برداشت می‌شود و کشاورزان این روزها در حال برداشت نوبرانه محصول زرشک بوده تا آن را به‌صورت تازه دست چین نمایند و به صورت خشک شده و تازه به دیگر استانها صادر نمایند.
خراسان‌جنوبی به عنوان شرقی‌ترین استان کشور خاستگاه محصولات استراتژیکی مانند زرشک است که برداشت این یاقوت سرخ با توجه به شرایط آب و هوایی از اوایل مهرماه در این استان شروع شده و در مناطق گرمسیری تا اواخر آذرماه طول می‌کشد.
استان خراسان‌جنوبی به دلیل شرایط آب و هوایی که برای تولید محصول زرشک دارد رتبه نخست تولید این محصول را به خود اختصاص داده، اما با وجود شرایط آب و هوایی مناسب برای کاشت این محصول باز هم در بحث صادرات کمتر از سه درصد زرشک تولیدی استان صادر می‌شود.
خراسان‌جنوبی؛ مهد پرورش «یاقوت سرخ»
خراسان‌جنوبی که مهد پرورش این محصول گران‌بها است در مرداب تنزل این اقتصاد دسته و پنجه نرم می‌کند. این استان ۹۸ درصد تولید زرشک کشور را داراست اما تولید و صادرات آن باهم همخوانی ندارد و این موجب شده تا ارزش‌افزوده زیادی نصیب کشاورزان نشود.
گرچه سالیانه بهره‌برداران زیادی به ویژه در روستاها از این محصول ارتزاق می‌کنند و زرشکی مطلوب را برای صادرات به آن سوی مرز‌ها تولید می‌کنند، اما چیزی که در این بین بازار خرید فروش زرشک را متلاطم می‌کند، دست درازی دلالان به مزارع زرشک است که عواقب سوء آن تنها گریبانگیر کشاورزان می‌شود چرا که عده‌ای از دلالان با دسترنج کشاورزان زحمتکش به تجارت می‌پردازند بی آنکه این قشر را در سود حاصل دخیل کنند.
جدای از این مباحث آنچه این روزها زرشک‌کاران خراسان‌جنوبی را نگران کرده ضربه مهلک کرونا بر پیکره این محصول استراتژیک استان است. حال و روز زرشک‌کاران خراسان‌جنوبی این روزها ناخوش است و رکود بازار فروش و کاهش قیمت زرشک باعث شده که محصول روی دستشان بماند. رستوران‌ها، تالارها و هتل‌ها هم به‌دلیل این ویروس منحوس دیگر خواهان زرشک نیستند و همه این عوامل دست به دست هم داده تا قیمت هر کیلو زرشک از کیلویی ۸۵ هزار تومان به ۴۰ تا ۴۹هزار تومان برسد.
«یاقوت سرخ» مهاجرت معکوس را رقم زد
کریمی یکی از زرشک‌کاران خراسان‌جنوبی در گفت‌وگو با فارس با بیان اینکه درآمد اکثر اهالی روستای شاخن از محصول زرشک است، گفت: محصول زرشک این روستا یکی از مرغوب‌ترین زرشک استان است.
وی یکی از مزیت‌های خوب کاشت و برداشت زرشک را مهاجرت معکوس از شهر به روستا عنوان کرد و افزود: کشت زرشک در این روستا باعث شد طی چند سال گذشته مهاجرت معکوس در روستا اتفاق بیفتد و تعداد زیادی از اهالی روستا دوباره به روستا برگردند.
این بهره‌بردار زرشک نبود مکانی برای نگهداری و خشک کردن زرشک را از مشکلات زرشک‌کاران عنوان کرد و گفت: در این راستا دلالان به دلیل نبود مکانی مناسب برای نگهداری زرشک این محصول را سر زمین با قیمت بسیار پایین از ما خریداری می‌کنند.
رنج از کشاورز، سود از دلال
کریمی با گلایه از اینکه قیمت خرید زرشک از کشاورزان بسیار پایین است و علی‌رغم زحمات کشاورزان سود اصلی را دلال می‌برند، عنوان کرد: نگهداری و فروش زرشک، نیروی انسانی، بازاریابی و محل فروش از عهده کشاورز خارج است و مجبور می‌شود محصول خود را به دلالان بفروشد.
وی با اشاره به اینکه بنابراین سود اصلی به جیب دلالان می رود، افزود: درخواست ما از مسئولان این است که در بحث ایجاد بارگاه زرشک و اعطای تسهیلات زرشک‌کاران استان را حمایت کنند.
حال و روز ناخوش زرشک‌کاران در دوران کرونا
محمودی یکی دیگر از زرشک‌کاران خراسان‌جنوبی با اشاره به حال و روز ناخوش زرشک‌کاران استان در دوران کرونا، بیان داشت: با شیوع ویروس کرونا بازار زرشک دچار رکود شد و قیمت محصول به شدت کاهش یافت و کمتر کسی سراغ محصول زرشک را از کشاورزان می‌گیرد.
وی با بیان اینکه قیمت زرشک از هر کیلوگرم ۶۵ تا ۷۰ هزار تومان در سال گذشته به ۳۵ هزار تومان در سال جاری کاهش یافته، اضافه کرد: کرونا زرشک‌کاران خراسان‌جنوبی را هم متضرر کرد؛ کشاورزی که ماه‌ها تلاش می‌کند تا محصول تولیدی‌اش خشک شود و با قیمت مناسب آن را عرضه کند اما این روزها نه‌تنها درآمدی عایدش نمی‌شود بلکه محصول تولیدی بر روی دستانشان مانده است.
محمودی با تأکید بر اینکه برای ماندگاری محصول زرشک نیازمند سردخانه هستیم، مطرح کرد: محصول زرشک در دمای فعلی ماندگاری بالایی ندارد و اگر شرایط به همین روال پیش رود باید این محصول در سردخانه نگهداری شود که متأسفانه ظرفیت سردخانه‌های استان تکمیل شده و جوابگوی نیاز کشاورزان زرشک‌کار استان نیست.
زرشک‌کاران را دریابید/ سردخانه و بارگاه نداریم
وی با اشاره به نزدیک شدن فصل برداشت تر و تازه در استان اشاره کرد و گفت: نبود بارگاه زرشک و سردخانه غصه زرشک‌کاران را دو چندان کرده است لذا باید جایگاهی در اختیار کشاورزان قرار گیرد تا محصولشان را جمع‌آوری و خشک کنند.
این زرشک‌کار با تأکید بر اینکه جهاد کشاورزی باید تعاونی تشکیل دهد و زرشک را از کشاورزان خریداری و راه و چاره‌ای برای صادرات زرشک در نظر بگیرد، بیان داشت: برخی از کشاورزان محصولات زرشک خود را همان ابتدای برداشت بر سردرخت می‌فروشند و دلیل آن هم عدم حمایت و عدم توانایی ساخت انبار یا بارگاه زرشک است.
یکی از زرشک‌کاران درمیان هم گفت: به واسطه خشکسالی‌های چندین ساله و کم آب‌بر بودن زرشک نسبت به گندم و جو بیشتر مردم منطقه به کشت زرشک روی آورده و این محصول منبع درآمدی برای مردم روستاهای این شهرستان مرزی است.
وی با اشاره به اینکه کشاورزان در این شرایط خشکسالی و کم‌آبی با خون دل محصولی را به ثمر می‌رسانند، افزود: برای تولید یک کیلوگرم زرشک باید شب‌های سرد و سوزناک زمستان و روزهای داغ تابستان ساعت‌ها درگیر آبیاری باغات زرشک و سایر محصولات باشیم.
الوانی به سختی‌های تولید و جمع‌آوری این محصول اشاره و عنوان کرد: هنگام برداشت زرشک باید تمام حواسمان به این باشد که خارهای تیز زرشک به دست، پا، چشم و سرمان نرود که بتوانیم یک شاخه زرشک را از درخت جدا کنیم.
وی ضمن گلایه از نبود واحد فرآوری زرشک در استان، مطرح کرد: یکی دیگر از مشکلات اغلب زرشک‌کاران استان نبود بارگاه زرشک خشک‌کنی و مکانی مناسب برای این امر است و باید در بحث واگذاری اراضی برای احداث بارگاه و ساخت سوله جهت خشک کردن زرشک چاره‌ای اندیشیده شود.
ناامیدی؛ تنها توشه زرشک‌کاران استان
این بهره‌بردار زرشک با اشاره به اینکه زرشک محصول حساسی است و اگر در هنگام خشک کردن با مشکل مواجه شود سیاه و گاه بدبو شده و بازار خود را از دست می‌دهد، بیان داشت: کشاورزان با هزار امید و آرزو یک سال برای به ثمر نشستن یاقوت‌های سرخ چشم می‌چرخاندند و این پایان جز ناامیدی عایدی دیگری برای کشاورز ندارد.
وی با تأکید بر اینکه زرشک یک سال در میان محصول می‌دهد و کشاورز باید مخارج خانواده را برای دو سال با همین درآمد مدیریت کند، گفت: کرونا زرشک‌کاران استان را زمین‌گیر کرد و بسیاری از زرشک‌کاران این منطقه با محصول بر زمین مانده سال گذشته دست و پنجه نرم می‌کنند و گاها به‌دلیل نبود سردخانه گنج یک سال گذشته آن‌ها به رنج تبدیل می‌شود.
صادرات تنها ۵۰۰ تن از ۲۲ هزار تن!
جالب است بدانید سالانه حدود ۲۲ هزار تن زرشک خشک در استان تولید می‌شود و تنها سهم ناچیزی (کمتر از ۵۰۰ تن) محصول زرشک خراسان‌جنوبی به بازارهای جهانی راه می‌یابد.
«غلامرضا قوسی» رئیس سازمان جهادکشاورزی خراسان‌جنوبی گفت: بیش از ۱۶ هزار و ۷۲۶ هکتار از سطح زیرکشت باغات استان مربوط به محصول زرشک است که سالانه ۲۲ هزار تن محصول از این باغات برداشت می‌شود.
وی با بیان اینکه سالانه شش هزار و ۶۰۰ تن محصول زرشک در استان بسته‌بندی و دو هزار و ۷۷۰ تن فرآوری می‌شود، عنوان کرد: سالانه کمتر از دو درصد زرشک خراسان‌جنوبی صادر و بیشتر محصول زرشک در داخل کشور مصرف می‌شود که به‌دلیل شیوع ویروس کرونا مصرف آن کاهش یافته است.
رئیس سازمان جهادکشاورزی خراسان‌جنوبی با اشاره به ضربه مهلک کرونا به زرشک‌کاران استان و تمهیدات اندیشیده شده برای جبران بخشی از این ضررها، گفت: هفت غرفه در میادین میوه و تره بار در تهران و مشهد پیش‌بینی و هماهنگی‌های لازم برای توزیع زرشک تازه و خشک انجام شده است.
بسته زرشکی جهادکشاورزی استان!
قوسی اضافه کرد: با تعدادی از کارخانه‌های فرآوری و تولید محصولات غذایی بزرگ کشور در حال رایزنی هستیم تا زرشک تازه در اختیارشان قرار گیرد و یک خط تولید به این محصول اختصاص یابد.
وی با اشاره به دیدار انجام شده با رئیس سازمان توسعه تجارت و بازرگانی وزارت صمت و معاون امور اقتصادی وزارت امور خارجه برای صادرات زرشک، توضیح داد: سازمان جهاد کشاورزی استان در نامه‌ای از وزارت امور خارجه کشور خواسته است برای توسعه‌ی صادرات زرشک در سفارتخانه‌های ایران، ویترین زرشک راه‌اندازی شود تا این محصول به مشتریان خارجی بیشتر شناسانده شود و متقاضیان خارجی خرید این محصول افزایش یابد که گویا وزارت امور خارجه نیز با این درخواست موافقت کرده است!
رئیس سازمان جهادکشاورزی خراسان‌جنوبی ادامه داد: به نماینده مردم قاینات و زیرکوه پیشنهاد دادیم تا برای ارائه تسهیلات ارزان‌قیمت به زرشک‌کاران، تسهیلات ارزان‌قیمت برای راه‌اندازی واحدهای فرآوری و استمهال تسهیلات بهره‌برداران زرشک، مصوبه مجلس را بگیرد.
یک سوم زرشک استان روی دست کشاورزان ماند
«وحید ضیائیاناحمدی» مدیر تعاون روستایی خراسان‌جنوبی با بیان اینکه به‌دلیل شیوع ویروس کرونا، خرید و فروش زرشک سخت و کاهش قیمت و رکود بر بازار هم بر مشکلات افزوده است، گفت: به صورت تخمینی حدود یک سوم محصول زرشک استان روی دست کشاورزان باقی مانده است.
وی با یادآوری اینکه طی دو ماه نخست امسال هیچگونه خرید و فروش محصول زرشک انجام نشد و بازار در رکود مطلق به سر می‌برد، بیان داشت: با خارج شدن بازار از رکود مطلق قیمت هر کیلو زرشک به‌طور محسوسی کاهش یافت و هر کیلوگرم زرشک از ۸۰ هزار تومان به ۴۰ هزار تومان رسید.
مدیر تعاون روستایی خراسان‌جنوبی کرونا را عامل توقف صادرات کشور به خارج از کشور دانست و افزود: تشکل‌های تعاون روستایی استان ۶۰۰ تن زرشک تر را خریداری و خشک کردند بهگونهای که قیمت تمام شده هر کبلو زرشک خشک برای آنان ۵۰ هزار تومان آب خورده و اکنون باید زیر این قیمت زرشک را به فروش برسانند.
ضیائیاناحمدی یکی از راهکارهای در حال انجام برای رونق بازار زرشک را تازه‌خوری این محصول ذکر کرد و گفت: تشکل‌های تعاون روستایی در حال برنامه‌ریزی هستند و وسایل و تجهیزات نگهداری و بسته‌بندی را خریداری کردند تا در سطح کشور عرضه تازه‌خوری این محصول را افزایش دهند.
وی خواستار خرید حمایتی و تضمینی دولت از زرشک‌کاران استان شد و گفت: همچنین باید حمایت از تشکل‌های تعاون روستایی افزایش یابد و با پرداخت تسهیلات سرمایه در گردش با نرخ پایین از آن‌ها حمایت شود.
دست دلالان را رو می‌کنیم...
نماینده مردم قاین و زیرکوه که حوزه انتخابیه‌اش بیشترین سطح زیر کشت محصول زرشک را در خراسان‌جنوبی دارد، مدتی است پیگیر ماجرای رکود بازار زرشک است و بیان می‌کند: حدود چهل سال است که مردم از بسیاری از مسئولان فقط حرف شنیده اند در حالی که مردم تشنه اقدامات اجرایی برای حل مشکلاتشان هستند.
وی که برگ دیگری از پرونده بازار بی‌رونق زرشک را رو می‌کند و بیان داشت: من مدتی است که تذکر داده‌ام و گفته‌ام اگر قیمت زرشک همچنان پایین نگه داشته شود، اسامی دلال‌ها را افشا خواهم کرد البته نه به مردم، بلکه به دستگاه قضا.
وی معتقد است؛ روش دلالان این است که محصول زرشک و زعفران کشاورزان را آن‌قدر نخرند تا بگذارند قیمت‌ها در بازار به حداقل برسد و وقتی که به حداقل رسید خودشان وارد عمل شوند و با منت بر سر کشاورزان، با پایین‌ترین قیمت این محصولات را خریداری کنند.
به گزارش فارس؛ در سال 97 در رسانه‌ها اعلام شده بود؛ دولت به پسته‌کاران خسارت‌دیده تسهیلات بلاعوض می‌دهد آن هم پسته‌کارانی که از گرمازدگی خسارت دیده‌اند! حال جای بسی سؤال است که چگونه برای استانی که ۹۸ درصد تولید زرشک کشور را دارا است و ۳۶ هزار بهره‌بردار از تولید این محصول ارتزاق می‌کنند هیچگونه حمایتی لحاظ نشده و محصول تولیدی کشاورزان این استان کویری که با رنج و مشقت فراوان تولید شده روی دستشان مانده و فروش این گنج کویر با توجه به آغاز فصل برداشت آن دغدغه‌ها را دوچندان کرده است.
و اما...
متأسفانه مشکلاتی اعم از عدم حمایت مسئولان در خرید مناسب زرشک، نبود بارگاه زرشک در بسیاری از روستاها و ناآگاهی برخی زرشک‌کاران از اوضاع بازار باعث شده تا بازار دلال‌بازی‌ها گرم‌تر باشد. دلالانی که با طمع سود بیشتر، زرشک را با شاخه پیش‌خرید می‌کنند و کشاورزانی هم خواسته یا ناخواسته فریب قیمت‌های ارائه شده از سوی دلال را خورده و دسترنجشان را بر باد می‌دهند.
در حال حاضر ۳۰ درصد محصول زرشک خراسان‌جنوبی بسته‌بندی و تنها ۱۶ درصد آن فرآوری می‌شود که آمار بسیار ناچیزی است. اگر فرآورده‌های متنوعی مانند کنسانتره، نوشیدنی‌ها، آبمیوه‌ها و طعم دهنده‌های غذا و حتی داروهای گیاهی از زرشک در بازار داخلی و خارجی عرضه شود به‌طور حتم ارزش افزوده بیشتری را به همراه خواهد داشت.
اگر کشاورز بداند مسئول، ارگان یا نهادی در خرید زرشک با قیمت مناسب حمایتش می‌کنند، باز هم پای دلال را به مزارعش باز می‌کند؟ اگر حمایت متولیان برای کشاورزان تنها کود یا آموزش‌هایی کوتاه‌مدت نباشد، آینده‌ای روشن پیش روی این قشر و اقتصاد استان خواهد بود.
انتهای پیام/69039/ج/ی
افشای کامل
روایتگری موثر
زیستگاه رسانه
قصه های کرونا
کد اقناع
کیفیت حکومت
