یادداشت/ چهلمین سالگرد دفاع مقدس و رسانه‌ها

به گزارش خبرگزاری فارس از مشهد، محسن نصرپور در یادداشتی به راهبردها و راهکارهای رسانه‌ای در حوزه دفاع مقدس پرداخته است.

از رویدادهای حماسی افتخارآمیز ملت ایران ، پس از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی حماسه هشت سال دفاع مقدس و نقش و جایگاه برجسته آن بوده که در تاریخ ایران اسلامی همواره پرفروغ و جاودانه می باشد.

این حماسه یادآور ایثارگری های مردمانی است که حفظ حیات انقلاب اسلامی وارزشهای آن و پاسداشت وطن و زنده نگاهداشتن عزت و شرف و آرمان و دفاع از خاک و کیان را،  در پرتو پیروی و لبیک به ندای رهبری دینی و اسلامی، وظیفه دینی و ملی و افتخار و عزت خود دانسته و در این راه با جانفشانی و شهادت طلبی، برگی زرین و ماندگار برای همیشه تاریخ پر فراز و نشیب ملت بزرگ ایران آفریدند.

امسال چهلمین سال حماسه دفاع مقدس را گرامی می‌داریم ، حماسه‌ای که نشان از برحق بودن ملت و کشور در مقابل نظام سلطه جهانی بوده و از طرفی بیانگر مظلومیت و تحمیل جنگی ظالمانه و نابرابر را بر ملت و نظام و کشور جمهوری اسلامی و خلق حماسه ای پرفروغ است که ضرورت دارد برای همیشه این رویداد بزرگ، زنده و برجسته حفظ و بیان گردد و با بازخوانی و انعکاس آثار و دستاوردهای آن ، نسل‌های بعدی بتوانند این برگ از تاریخ کشور و انقلاب اسلامی را به خوبی شناخته و درک نموده و از آن درس و الگو گرفته و همواره با عزت و افتخار از آن یاد نمایند.

-در این میان رسانه‌ها خصوصا رسانه ملی نقش محوری دارند که با اهتمام به اهمیت گام دوم انقلاب ضرورت دارد تا با پرداخت و تبیین و معرفی شایسته و موثر این حماسه، در بزرگداشت هفته دفاع مقدس و آگاهی بخشی و فرهنگ سازی در جهت ارتقای مولفه‌های مختلف آن از جمله فرهنگ ایثار و شهادت، ایفای نقش فعال نمایند.

-نسل جدید که جنگ را ندیده است نیاز به ادبیاتی دارد که تعقلی باشد. بیان علمی مباحث جنگ و توصیف معنوی آن دوران در رسانه‌ها، ظرافت‌هایی را می‌طلبد که کار ساده ای نیست چرا که ما باید تحلیلی نسلی، نگرشی منصفانه و قضاوتی صحیح از تاریخ جنگ تحمیلی به جامعه بویژه جوانان ارائه دهیم.

-در رابطه با دفاع مقدس آنچه مشاهده می‌شود این است که اغلب موارد یاد شده پیرامون دفاع مقدس، تابعی از صورت بندی فرهنگی دهه ۶۰ است. زبان در طول اعصار دستخوش تغییر و تحول می‌شود. زبان، مهمترین رکن در انتقال پیام و مفاهیم است که خاصیتی نو شوندگی دارد؛ به این معنی که هر عصری از تاریخ، ادبیات گفتاری خود را می‌طلبد. اگر خواهان تأثیرگذاری منطقی بر نسل حاضر هستیم باید با زبان نسل امروز با آنها ارتباط برقرار کنیم. گاهی زبان را به شیوه‌ای در نوشتار خود به کار می‌گیریم که گویا نیت کرده‌ایم از یک رزمنده یا شهید «قدیس» بسازیم.

قاعدتاً نسل جوان هنگامی که با چنین شیوه تبلیغی مواجه شود احساس می‌کند که رسیدن به جایگاه آن شهید یا همذات پنداری با آن غیرممکن و ناشدنی است.
- مخاطبان رسانه‌ها، صرفاً روایات و ادبیات دفاع مقدس را دریافت نمی‌کنند. چه بسا این گونه روایات را نپسندند اما در لایه‌های زیرینِ این روایات، مبانی عالی  اخلاقی و ارزش‌هایی نهفته است که همه پسندتر است و کمتر نقدپذیر؛ 
رسانه‌ها باید این مبانی و محتوای روایات را احصا و ترویج آنها را نصب العین کنند. ذهنیتی که موجب احساس عزت، اعتمادبه نفس و اقتدار بشود مانند آنچه در دفاع مقدس اتفاق افتاد به فرموده مقام معظم رهبری برای کشور ما از مهمترین نیازهاست.
در سخنان مقام معظم رهبری پر پیداست که ایشان نقش مردم، عشق ایشان و صفا و صمیمیت آنان را در دفاع مقدس، کلیدی می دانند. رسانه‌ها نیز باید علاوه بر پر رنگ کردن نقش مردم در محتوایی که مستقیم به دفاع مقدس می‌پردازد در القای معانی ضمنی در دیگر برنامه‌ها، به مردم و همبستگی ایشان، عنایت ویژه داشته باشند.
سختی، انسان را آبدیده می کند چنانکه رهبر معظم انقلاب نیز جنگ هشت ساله را موجب قوی شدن و نشان دار شدن «نخبگانِ شجاع» می‌دانند. در این راستا رسانه‌ها وظیفه دارند فرهنگ تلاش و پذیرش سختی را در جامعه تسری دهند. شاید بتوان گفت بحرانها (جنگ تحمیلی) می‌تواند روح و شخصیت جامعه را متحول نماید و یا اگر آسیب دیده و حتی مضمحل شده است آن را احیا کند ( هرکسی کو دور ماند از اصل خویش / بازجوید روزگار وصل خویش). 
- دفاع مقدس مظهر حماسه، معنویت، دینداری، آرمان‌خواهی، ایثار، ایستادگی، مقاومت، تدبیر و حکمت است. رسانه‌های داخلی باید به نوعی جذاب برای همه گروه‌های هدف، این مظاهر و مضامین را، هم به صورت صریح و بیشتر از آن به صورت ضمنی و غیر مستقیم، مورد تاکید و ترویج قرار دهند.

-شاید بازنمایی تلاش و تدبیر جوانان وفادار به میهن و نظام - فارغ از جوانب شکلی آنها - را بتوان با قالب های رسانه‌ای متنوع و خلاقانه، ناظر به مصادیق امروزی، احیا کرد، کما اینکه پس از بروز و شیوع بیماری کووید 19، این مضامین و مصادیق در برخی بیمارستان‌ها، مجموعه‌های درمانی، کارگاه‌های تولید ملزومات بهداشتی قابل بازنمایی است.

- به فرموده معظم له، جنگ کار پیچیده ای است. رسانه‌ها اگر می‌توانند باید نسل جوان را برای درک این پیچیدگی¬ها آماده کنند اگر چه به نظر می‌رسد جوانان انقلابی زودتر از رسانه ها پیچیدگی ها را درک و هضم می‌کنند.

در جایی دیگر ایشان می فرمایند: «تحقیقاً پرمشتری‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ترین آثار هنری بعد از انقلاب در زمینه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های مختلف، آن آثار هنری است که مربوط به دفاع مقدس بوده، چه در زمینه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی فیلم و سینما، چه در زمینه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی کتاب، خاطره، داستان».

ازاین‌رو رسانه‌ها باید این گونه آثار را به بهترین نحو و هنرمندانه، مهندسی پیام کنند تا حق هشت سال دفاع مقدس و قهرمانان واقعی سرزمین، ضایع نگردد.
- این روزها عبارت کمک مومنانه زیاد به گوش می رسد. در سال 87 رهبری معظم انقلاب از معجزه حضور مومنانه و پرتلاش نیروهای بسیج در جنگ تحمیلی سخن گفته اند. بسیج (همبستگی مردم) و ایمان را می‌توان دو کلید واژه قابل تامل در پرداختن به جهاد یعنی همان دفاع مقدس در رسانه‌ها تبیین کرد. ایشان در بیان دیگری پیرامون دفاع مقدس فرموده‌اند اگر یک ملت حول محور «ایمان به خدا» و «عمل صالح» جمع شوند، معجزاتِ نشدنی یکی پس از دیگری قابل شدن خواهد شد.
- باید توجه داشت جنگ تحمیلی برای ما به فرموده رهبری معظم انقلاب «جنگ دفاعی» بود نه «جنگ تهاجمی». شاید به همین دلیل، بهتر است عبارت «دفاع مقدس» بجای «جنگ تحمیلی» با دقت و حساسیت مورد استفاده واقع شود. در تصویر کردن دفاع (مقدس) باید غیرت، تعصب و وفاداری به آرمان¬ها در فرم و محتوای رسانه‌ای، مدنظر باشد.
جوهره یک ملت به سادگی تغییر نمی‌کند، اگرچه تصویر جامعه در زمان دفاع مقدس با جامعه کنونی بسیار متفاوت است ولی این جوهره در بزنگاه‌ها و در همین برهه زمانی هم خود را بروز می دهد مانند قدردانی عظیم و بی نظیر مردم ایران از سردار رشید خود سپهبد شهید قاسم سلیمانی.

- ازاین‌رو رسانه‌ها باید با تعمق در روانشناسی، تاریخ، جامعه شناسی و به مدد تکنیک‌های رسانه‌ای، این جوهره را احصا و به مرور زمان تقویت کرده و اشاعه دهند. می‌توان این جوهره را به نقطه اشتراک و همبستگی ملی، بدل کرد.
- خیلی از پیشرفت‌های علمی و تکنولوژیک ما فارغ از صنایع دفاعی، برکت دفاع هشت ساله ماست که تبدیل به سرمایه ملت ایران شده است. رسانه‌ها وظیفه دارند مردم را نسبت به موجودیشان و آن چیز که مال آنهاست آگاه سازند تا در محافظت از آن، همراهی کنند.

 *راهبردها و راهکارهای رسانه ای در حوزه دفاع مقدس:* 

دو اصل در حوزه دفاع مقدس باید نصب العین رسانه ها باشد نخست جلوگیری از تحریف و دیگری فراموشی آن.

«روایت صادقانه از دفاع مقدس» و پرهیز از افراط در جبهه خودی و تفریط در جبهه دشمن به باورپذیری و اقناع افکار عمومی کمک می کند.  

عبارت «دفاع مقدس» بجای «جنگ تحمیلی» با دقت و حساسیت در رسانه ها مورد استفاده واقع شود.

تغییر نگرش آحاد جامعه خاصه نوجوانان و جوانان نسبت به دفاع مقدس و رزمندگان این حماسه عظیم که تحت تاثیر سم پاشی ها و شبه زائی های رسانه های معاند، آسیب فراوانی دیده است از مهمترین وظایف رسانه ها است.

شبهات متعدد در حوزه دفاع مقدس که در سطح جامعه به کرات زائیده می شود باید پاسخ مستدل و قانع کننده دریافت کند.

«ایمان به خدا» و «عمل صالح» پیش نیازی برای خلق معجزاتِ نشدنی در جامعه کنونی است ؛  همانگونه که در دفاع مقدس شاهد آن بودیم  و باید دائماً از سوی رسانه ها یادآوری و تاکید شود.

پیشرفت های صنایع نظامی و دفاعی ایران در سال های اخیر و قدرت بازدارندگی قابل توجه نظام، در رسانه ها به رخ کشیده شود.

پیشرفت های علمی و تکنولوژیک کشور فارغ از حوزه نظامی و دفاعی که به برکت هشت سال دفاع مقدس در حوزه های مختلف حاصل شده است در رسانه ها برجسته شود.

کلیدواژه هایی چون عزت، اقتدار، اعتماد به نفس، دفاع از وطن، ایثار، غیرت، وحدت، مقاومت و شهادت باید به شیوه های مختلف در رسانه ها، غبار روبی شود.

«نخبگان شجاع» و غالباً جوان در دفاع مقدس باید بیش از پیش به جامعه معرفی شده و به پشتوانه آن، فلسفه تاکید رهبر معظم انقلاب بر جوانان در بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی، بیشتر تبیین شود.

 آثار هنری معطوف به دفاع مقدس باید به بهترین نحو و هنرمندانه، در رسانه ها خصوصا صدا وسیما معرفی شود تا حق هشت سال دفاع مقدس و قهرمانان واقعی سرزمین، تا حدی ادا گردد.

 استفاده از شیوه‌های نوین و فضای مجازی و قالب‌های فاخر رسانه ای مانند موشن گرافیک، اینفوگرافیک، کمیک استریپ و ... در حوزه دفاع مقدس مورد تاکید است.

ظرفیت های فراوان دفاع مقدس در حوزه نشاط معنوی و طنز اجتماعی خاصه در بیان خاطرات و اتفاقات جذاب نباید نادیده گرفته شود.

 استمرار، تداوم و پویایی فرهنگ ایستادگی از مبارزان انقلاب اسلامی تا رزمندگان هشت سال دفاع مقدس، تا مدافعین حرم تا مدافعان سلامت و همچنین

رزمندگان جبهه فرهنگی انقلاب باید به شکل مطلوب در رسانه‌ها تبیین شود. 

ذکر این نکته ضروری است که فعالیت درموضوع حماسه دفاع مقدس نباید صرفا منوط به مناسبت‌ها و ایام خاص باشد ، بلکه در کنار نگاه کوتاه مدت باید در حوزه فرهنگ سازی با فعالیت مستمر و با اهداف بلند مدت برنامه ریزی و هدفگذاری جهت جامعه بویژه مخاطب کودک و نوجوان را مد نظر داشت. 

بدخواهان و معاندان بر علیه نظام و انقلاب و ملت از فضای مجازی استفاده  ابزاری وسیعی در حوزه های مختلف از جمله جنگ تحمیلی و دفاع مقدس دارند ، لذا با توجه به گستره ، ضریب نفوذ و اثربخشی این بستر رسانه ای نوین ، ضمن اقدامات آفندی فرهنگی رسانه ای ، ضرورت دارد در جهت جریان سازی و فرهنگ سازی در حوزه فرهنگ ایثار و شهادت ، و ارزش های انقلاب اسلامی از جمله حماسه دفاع مقدس ، به صورت روزآمد بهره برداری موثر گردد.

31 شهریور 1399 
محسن نصرپور 
مدیر کل صدا و سیمای خراسان رضوی

انتهای پیام/70039