کرمی زاده: تئاتر دفاع مقدس قابلیت جهانی شدن دارد/از کلیشه های تاریخ مصرف گذشته دور شویم

خبرگزاری فارس ـ پیغام فتح؛ ویژه نامه چهلمین سالگرد آغاز دفاع مقدس : رضاکرمی‌زاده کارگردان یاسوجی نمایش های موفقی همچون چاقوی دم کرده شب را روی صحنه برده است و رضا گشتاسب  نویسنده اثر هم در نمایش دست‌هایت کو مم حسن با ساختاری غیر رئالیستی تصویری جدیدی از آدم های دوران دفاع مقدس و نوع روابطشان را نشان می دهند . این نمایش هم در داخل و هم خارج از کشور در جشنواره هایی مثل چین با اقبال تماشاگران روبه رو شده و این نمایش با حضور در سی و هشتمین جشنواره بین المللی تئاتر فجر توانست حضور موفقی را تجربه کند و  در بیست و دومین جشنواره تئاتر فتح  که آبان ماه سال گذشته در خرمشهر برگزار شد، توانست ۹ جایزه را در بخش‌های مختلف کسب و به عنوان برترین نمایش جشنواره به دست بیاورد.

چهار رفیق اهل یک آبادی به جنگ می روند و در میدان جنگ یکی یکی کشته می شوند. مم‌حسن که از بقیه ساده‌تر است در این عملیات آخر دست‌هایش را در برخورد ترکش‌ از دست می‌دهد و حالا ترس دارد که به خانه برگردد؛ چون پدرش او را با دو دست سالم می‌خواهد که بتواند پای درخت های لیمو را پاک کند، به آنها آب بدهد و رسیدگی کند. در رویاهای دم آخری‌اش می‌بیند که اگر با دست بریده برگردد، حتما پدرش او را با شلاق به باد کتک خواهد گرفت. به همین دلیل مم‌حسن ابتدا خود را در آبادی و در کنار مادرش و بعد در میان مادران هم‌ولایتی‌اش می‌بیند و در نهایت می‌پذیرد که مثل بقیه تمام بشود. 

در این میان یوسف کوچکترین فرزندی است که مادر به بچه‌های جوانتر سپرده تا در میدان جنگ مراقبش باشند. او تنها فرزند خانواده است که حالا به اصرار سر از جنگ درآورده و اتفاقا می خواهد خود را شجاعتر از بقیه نشان دهد. یوسف را جلوتر از بقیه فرستاده‌اند تا اگر دشمن در کمین نبود با سوت‌زدن به بقیه خبر بدهد. اما او که سوت‌زدن بلد نیست، وامی‌ماند و بالاخره با تیربار نیروهای دشمن نقش بر زمین می‌شود. علی‌سینا شاگرد زرنگ مدرسه و کاظم نیز دو رزمنده دیگری هستند که در این نمایش حضور پررنگی دارند تا بیانگر دوران رفاقت در آن برهه از جنگی باشند که همه چیز در آن نیست و ویران می‌شود. در این بین یک زن هست که نقش همه مادران را بازی می‌کند. گاهی در نقش نرگس‌گلی دختری که مم‌حسن دوستش دارد اما به دلیل تعلق داشتن به ایل ترک‌زبان نمی‌تواند آن را به خانواده‌اش بگوید و... 

نمایش دست‌هایت کو مم حسن به نویسندگی رضا گشتاسب و کارگردانی رضا کرمی‌زاده و تهیه‌کنندگی وحید لک مرداد ماه در تماشاخانه سرو به صحنه رفت. بازیگران نمایش اکبر آیین، نازنین نادرپور، اردلان فنی، وحید شفیعی، پوریا نیک اقبالیان و نویسنده رضا گشتاسب هستند. در این نمایش سربازانی شهید شدند. قصه این نمایش جذاب است، از نظر ساختاری و فرمی هم خوب است.

در ارتباط با این نمایش به مناسبت هفته دفاع مقدس با رضا کرمی زاده، کارگردان به گفت و گو نشستیم:

*لطفا درباره روند ایده تا اجرای نمایش برایمان توضیح بدهید؟

نمایش «دست هایت کو مم حسن» تولید سال 98 برای جشنواره فتح خرمشهر بود که نه تندیس اول این جشنواره را نیز کسب کرد بعد از آن سال گذشته ما معرفی به فجر مسابقه شدیم که جایزه بهترین کار دفاع مقدس را به خود اختصاص داد . همزمان با جشنواره تئاتر فجر کمپانی های اروپایی که کارها را رصد می کردند، کار دست های کو مم حسن از طرف کمپانی روسیه برای شرکت در جشنواره تئاتر این کشور انتخاب شد. این جشنواره شهریور ماه قرار بود برگزار شود که به خاطر کرونا عقب افتاده و قرار است زمان جدید آن را اعلام کنند.

*چه چیزی از کار نمایش شما در انتخاب مدیران کمپانی روس جالب توجه بود؟

اول اینکه درست است که کلیت کار ما دفاع مقدس بود اما موضوع جنگ بود جنگی که امکان دارد هر جایی اتفاق بیافتد . اتفاقا یکی از کسانی که از طرف کمپانی روس کار ما را دیده بود خیلی احساساتی شده بود و می گفت من هم مثل این شخصیت ها هستم یعنی پدرش را در جنگ روسیه از دست داده بود و خیلی تحت تأثیر قرار گرفته بود در کل کار ما به کلیت جنگ هم می پردازد.

*برای جشنواره های دیگر هم دعوت داشتید؟

بله، البته بعد از این هم به مدت یک ماه ماه اجرای عموم داشتیم که در این اجرا مخاطبانی داشتیم یکی همین منطقه آزاد کیش بود که برای همین الان از ما دعوت کردند که گروه به کیش بیاید و اجرایی هم به مناسبت هفته دفاع مقدس داشته باشیم.

*در ارتباط با بازخورد کار در تماشاخانه سرو هم برایمان توضیح بدهید که در این ایام کرونایی چطور شد ریسک اجرا کردید؟

گروه ما حدود بیست سال است که فعالیت می کند و ما یک نوع جنس تئاتر خاص با مخاطبان خود را داریم خیلی بازخورد کار در سرو بود بهرحال این تماشاخانه خیلی سال نیست که به راه افتاده و خیلی از مخاطبان می گفتند که برای نخستین بار است که برای دیدن این کار به تماشاخانه سرو آمده و اصلا به این تماشاخانه نیامده بودند. به طور کلی کار در این شرایط کرونا و سالنی که ما در آن اجرا رفتیم ، خیلی خوب بود.

*برگردیم به نمایشنامه رضا گشتاسب ، شما سالهاست که با او کار میکنید و درباره این نمایشنامه و ادامه همکاری تان با او توضیح دهید.

من و رضا گشتاسب از روز اولی که هر دو می خواستیم وارد هنر تئاتر شویم با هم بودیم و گروه تئاتر شادن را با هم تشکیل دادیم که رضا گشتاسب متن می نوشت و من کارگردانی میکردم یا خود رضا کارگردانی می کرد و نویسنده  و طراح صحنه هم ثابت خودمان بودیم و فقط جابه جا می شدیم. علاوه بر این هم یک تیم بازیگری هم داریم مثل آقای اکبر آیینی ، پوریا یوسف ، اردلان فهیم که بیست سال است که کنار هم تئاتر کار می کردیم و گروهمان تقریبا ثابت است و هر سال هم تجربیات جدیدی با هم کسب می کنیم.

البته گروه ما سال 2009 در تئاتر آلمان اجرا رفته، در جشنواره تئاتر شانگهای اجرا داشتیم و این تجربیات بین المللی ما است. ما تجربیات بین المللی هم در اروپا و آسیای شرقی و روسیه هم داشتیم اما تا به حال این گروه اجازه نداشته در تئاتر شهر اجرا برود.

*به چه علتی؟

نمی دانم چه سیستمی است ما حدود دوازده دوره در فجر شرکت کردیم،تندیس هم گرفتیم و کار داشتیم که کاندیدای بازیگری بوده اما به نظرم در این رابطه باید آنها صحبت کنند و می گویند که ازاین بازیگران چهره چون ندارید ما نمی توانیم کار شما را قبول کنیم بهرحال ما گروهمان مشخص است و روی عقایدمان می ایستیم و شاید هم ما عقایدمان با آنها متفاوت است یا اینکه از دوستانشان محسوب نمی شویم. بهرحال کل ایران گروه تئاتر ما را می شناسند ما بیست سال در  جشنواره های منطقه ای شرکت می کردیم  و با هم رقابت داشتیم به خاطر همین همه هم را می شناسیم.

*در ارتباط با نمایشنامه و موضوع آن برایمان بگویید؟

من در تمام این سال ها اجتماعی به ویژه قومیت خود را کار می کردم . نمی دانم دلی بود یا اینکه دوست داشتم در این عرصه یک بار تجربه کنم و حسی نسبت به بچه های نوجوان که در جنگ شهید شدند، همیشه داشتم به خاطر همین اولین تجربه دفاع مقدس و جنگ من در این رابطه بود.

هر جا که این کار را اجرا بردیم همه پسندیدند ، خیلی بزرگان تئاتر کار ما را دیدند و دوست داشتند بهرحال خیلی حسی و دلی بود چون من خودم هم بچه جنوب هستم آن دینی که احساس میکردم راجع به کسانی که در فقر زندگی می کردند، زندگی پدر مادر فقیرشان را رها کردند و شهید شدند ، باید ادا می کردم.

*نظر شما درباره ژانر تئاتر دفاع مقدس چیست فکر میکنید این دست کارها چقدر مخاطب را جذب می کند شما برای دوری از کلیشه ها چطور فکر می کنید؟

ببینید ما خودمان این ژانر را تجربه کردیم هم در اجرای عموم و هم جشنواره خیلی مخاطب داشتیم پس من نظرم این است که کارهای دفاع مقدس مخاطب دارد. به نظر من اگر ما به نکات اصلی و خود ژانر توجه کنیم، مخاطب خود را خواهیم داشت ما هم تئاتر کار کردیم. خیلی ها هستند که می گویند دفاع مقدس چند پرچم و یک سنگر است و کاملا کلیشه ای و کهنه کار می کنند. باید این تئاتر دفاع مقدس را به سمت مدرن شدن و جهانی شدن ببریم تا از کلیشه های شعارزده و تکراری جدا شویم.

خیلی قشنگ هم می توانیم دفاع مقدسمان را به کل دنیا نشان دهیم. خیلی از کسانی که کار ما را دیدند گفتند دست هایت کو مم حسن در عرصه دفاع مقدس یک اتفاق بوده است. بهرحال جنگ و دفاع مقدس ما قابلیت جهانی شدن دارد و فقط یک راهکارهایی می خواهد تا از قالب های قدیمی و تاریخ مصرف گذشته جدا شویم.

مثل این است که ما به یک سوپرمارکت می رویم و برای خرید محصولات به تاریخ مصرف آنها نگاه می کنیم تا نگذشته باشد ما اقلام خوراکی به روز و تاریخ جدید می خواهیم. عرصه تئاتر دفاع مقدس ما همراه با تئاتر روز جلو نرفت و یک جا توقف کرد . بهرحال برای رفع این بحران ها باید از تئاتر حمایت شود تا بتواند راه خود را پیدا کند.

*در نهایت پرونده این نمایش بسته شده یا هنوز اجراها ادامه دارد؟

ما از سال گذشته تا الان مدام تصمیم می گیریم سراغ یک کار جدید برویم اما دو مرتبه پرونده این نمایش باز می شود و یک جای دیگری از ما دعوت می کند و هم آن را اجرا می بریم با این حال فکر نمیکنم دیگر این کار به اجرای عموم ببریم چرا که یک کار جدید دیگر در دست داریم که تصمیم داریم آن را اجرا کنیم.

نمایش جدیدمان در عرصه ادبیات و راجع به زندگی یک نویسنده است البته یک پروژه دیگر هم بعد از آن تصمیم داریم برای جشنواره مقاومت اجرا کنیم که این را به من پیشنهاد دادند راجع به همین مباحث جنگ و دفاع مقدس همین امسال کار کنیم که شاید دو مرتبه هم یک کار دفاع مقدسی داشته باشیم.

*شخصیت خاصی را قرار است کار کنید؟

خیر قصه یک مادر با دو بچه است و نویسنده کار رضا گشتاسب است. تجربیات این کار هم مثل دیگر کارها با همه تیم جلو می رود و این کار هم احتمال دارد که در عرصه دفاع مقدس و جشنواره آن کار کنیم.

*شما خودتان به عنوان یک کارگردان که در ایام کرونا کار اجرا بردید و ناراضی هم نبودید نظرتان درباره اجرا در این شرایط چیست فکر میکنید کار درستی است یا خیر.

ببینید من نظرم این است که کرونا دری به روی عده ای از عاشقان تئاتر باز کرد که دیگران اجازه کار به آنها نمی دادند. اینهایی که این مدت تفکر مادی داشتند چون محاسبات مادی می کنند فعلا در منازلشان نشسته اند تا کرونا تمام شود و بعد دو مرتبه همه چیز را در دست بگیرند بنابراین این مدت فرصتی شد که کار برای عاشقان تئاتر فراهم شود چرا که تا به حال همیشه پشت درب های بسته این سی ـ چهل نفری که همیشه تئاتر را قبضه کرده اند ، مانده بودند. امیدوارم همه دوستان ما در این ایام که عاشق تئاتر هستند، بتوانند کار کنند.

*نکته پایانی؟

یک دست مریزاد به همکارانم که در این شرایط تئاتر کار می کنند چرا که اینها مطمئنم افرادی هستند که عاشق تئاتر هستند نه اینها که برای پول و مادیات جلو می برندواقعا این عده می خواهند چراغ تئاتر را روشن نگه دارند.

انتهای پیام/