نگاه توحید محور لازمه‌ حکومت و مدیریت صحیح است

به گزارش گروه علمی و دانشگاهی خبرگزاری فارس به نقل از دانشگاه آزاد اسلامی واحد شرق تهران، سیده مریم موسویان، دانشجوی رشته علوم ارتباطات دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شرق از رساله دکتری خود با عنوان «تحلیل گفتمان نامه‌های امام علی(ع) به کارگزاران جهت ارائه الگوی مطلوب مدیریت با تاکید بر مهارت های ارتباطی» دفاع کرد. جلسه دفاع موسویان با راهنمایی لیلا نیرومند و مشاوره نازنین ملکیان و ماندانا صنیعی در دانشکده علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شرق برگزار شد. 

داوری این رساله را امیدعلی مسعودی و حبیب صبوری و همچنین میر اسماعیلی بر عهده داشتند.

مسئله اصلی این رساله، اهمیت مدیریت و  نیاز همیشگی جوامع بشری به این امر مهم است که پیش نیاز هرگونه تلاش برای پیشرفت کشورها محسوب می شود و بی‌توجهی به‌این مسئله می‌تواند به تضییع منابع عمومی و حتی از هم گسیختگی جوامع منجر شود. بنابراین استخراج الگوها و مدل‌های مدیریت اسلامی، دغدغه‌ای است که در طول سالیان اخیر بسیاری از پژوهشگران را به سمت مطالعات تاریخی، تطبیقی کشانده است. این مهم گر چه امکان پذیر و کارا بوده، اما انتخاب روش‌های وصول به‌این الگوها و حوزه‌های مطالعاتی نیز در خور توجه است. در این راستا باید بیان کرد که دین اسلام دارای نظام ارزشی جامعی است که برای تمامی مراحل و بخش‌های زندگی انسان دارای دستورالعمل‌های ارزشی است. از جمله‌ی آنها، زندگی سازمانی و مدیریتی انسان است که در این پژوهش نیز مورد تأکید قرار گرفته است.

هدف پژوهش، تحلیل گفتمان نامه‌های امام علی(ع) به کارگزارانشان، به منظور شناسایی گفتمان مدیریتی ایشان  و ابعاد مختلف آن بوده است و بدین منظور مفاهیم و شاخص‌های مدیریت با توجه به گفتمان امام علی (ع) در نامه‌هایشان با در نظر گرفتن مقتضیات محیطی و تاریخی آن دوران و با تاکید بر مهارت‌های ارتباطی، با استفاده از روش تحقیق کیفی با رویکرد فرکلاف استخراج گردیده است. فرکلاف معتقد است گفتمان دارای سه سطح توصیف، تفسیر و تبیین بوده و بافت موقعیتی و ایدئولوژی در کنار بافت زبانی قرار دارد، این پژوهش نیز در سطح توصیف به بافت زبانی (صرف، نحو، بلاغت) هر یک از نامه‌ها پرداخته و در سطح تفسیر، بافت موقعیتی و بافت فکری و بافت موضوعی هر نامه را مورد بررسی قرار داده و در سطح تبیین به ارتباط بین تفسیر و توصیف پرداخته است. 

در مجموع همه نامه‌های امام علی (ع) در نهج‌البلاغه ۷۹ نامه است که از این تعداد ۳۵ نامه از نامه‌هایی که به کارگزاران نوشته شده است به صورت هدفمند انتخاب و مورد تحلیل قرار گرفته است.

در نهایت این پژوهش نشان داد که گفتمان مدیریتی امام علی (ع) در نامه‌هایشان را می‌توان «گفتمان آخرت‌گرا» نامید. این گفتمان به صراحت در مقابل گفتمان «مدیریت دنیاگرا» قرار می‌گیرد.گفتمان مدیریتی آخرت‌گرا از ابعاد مختلفی برخوردار است. این ابعاد را به طور کلی می‌توان در موارد زیر فهرست کرد:

1)ویژگی‌های کارگزار در گفتمان مدیریتی آخرت‌گرا: این بعد شامل سه زیر مجموعه صفات لازم برای اداره امور عمومی کارگزاران؛ صفات عمومی ایجابی، خصوصیات فردی و اخلاقی کارگزاران و صفات سلبی کارگزاران در گفتمان مدیریتی آخرتگرا است. 

2) اصول فنی مدیریت در گفتمان آخرت‌گرا: این بعد نیز شامل سه زیر مجموعه سازماندهی؛ نظارت و کنترل و تعامل با مردم است. 

3) اصول تنبیهی در گفتمان مدیریتی آخرت‌گرا: این بعد شامل زیرمجموعه‌های عدالت رویه‌ای؛ عدالت بین فردی؛ عدالت اطلاعاتی؛ مقابله با تجمل گرایی؛ مقابله با خویشاوندگرایی در امور حکومتی و مقابله با بهره وری‌های رفاه طلبانه کارگزاران می شود.

4) اصول و مهارت‌های ارتباطی در گفتمان مدیریتی آخرت‌گرا: این بعد شامل زیرمجموعه‌های مهارت ارتباطی شنود؛ مهارت‌های ارتباطی کلامی؛ مهارت ارتباطی بازخورد؛ اصل تسهیل و ساده گویی؛ اصل تناسب؛ اصل صراحت؛ اصل فصاحت و بلاغت؛ اصل کمیت و کیفیت؛ اهمیت رفق و مدارا و اصل اعتنا و گوش دادن فعال می شود. 

به طور کلی و با توجه به یافته‌های این پژوهش می‌توان گفت که لازمه‌ حکومت و مدیریت صحیح، نگاه توحید محور است؛ یعنی رعایت سمت و سوی الهی در کارها و در نهایت، طراحی برنامه‌ها و کارکردهای مدیریت به گونه‌ای که رضایت خداوند را جلب نماید و از جمله الزامات جلب رضایت خداوند و نگاه توحید محور در مدیریت؛ نگرشی انسان گرایانه در جهت تکریم کرامت انسان است؛ یعنی برای مردم ارزش و کرامت و حرمت قایل شدن و حکومت و مدیریت را برای آنان و در خدمت ایشان دیدن.

انتهای پیام/